Dərslik Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 12. 06. 2009-cu IL tarixli, 17 saylı kollegiya iclasının və

Aııaerob 
Aııaerob koklar, 
ŞP 
bakteriyalar 
histoloji klostridiyalar, Closlridium 
tetani 
ŞP 
ŞP 
 
Sporəmələgətirməyən qram- mənfi 
bakteriyalar, 
P 
 
entero bakteriyalar: Salmonella, 
p 
 
Shigella, 
enteropatogen E.coli, digər 
p 
Qram-mənfi 
E.coli, 
ŞP 
aerob 
Proteus, 
ŞP 
bakteriyalar 
Klebsiella-Serratia- Enterobactcr, 
Pseudomonas 
 
 
aeruginosa, 
ŞP 
 
digər psevdomonadlar; 
Flavobacterium 
ŞP 
 
m en i nq o septic um, 
ŞP 
 
Acinobacter 
ŞP 
 
Corinobacterium diplıteriae, 
p 
Digər 
bakteriyalar 
Listeria, Mycobacterium 
tuberculosis, adsız 
mikobakteriyalar, Bordetella 
pertussis 
Jt 
ŞP 
0 
p 
 
Hepatitlər, təbii çiçək, su 
p 
 
çiçəyi, qrip və digər KRX, 
£ 
p 
Viruslar 
Herpes simplex, sitomeqaliya, 
I 
p 
 
qızılca, məxmərək 
r 
 
rotaviruslar 
ŞP 
 
Candida, 
ŞP 
 
Noeardia, 
o 
Göbələklər 
göbələklər 
ŞP 
 
Histoplasma, Coccidioides 
p 
 
Cryptococcus 
p 
Digərləri 
Pneumosistis, 
o 
Toxoplasma 
p 
Qeyd: P - patogen bakteriyalar (sağlam şəxslərdə klinik təzahür edən xəstəlik 
törədir);  ŞP  -  şərti-patogen  bakteriyalar  (xəstəliyə  şərait  yaradan  spesifik  amil 
olduqda xəstəlik törədir); O - opporlunist mikroblar ( yalnız infeksiyaya davamlılığı 
kəskin aşağı düşmüş şəxslərdə xəstəlik əmələ gətiril ) 
324 
downloaded from KitabYurdu.org

---

Xəstəxanadaxili  infcksiyalann  strukturu  stasionarın  profilindən,  xəstələrin 
qrupundan və tətbiq olunan antibiotiklərin spektrindən asılıdır. 
Hospital infcksiyalann törədicilərinin mənbəyi birmənalı anlayış deyildir. Belə 
ki,  bunlar  inkubasiya  dövründə  daxil  olan  xəstələrin  özü,  bakteriyagəzdirənlər, 
doğum stasionarlarında yatan analar, tibb heyəti ola bilər. 
Hospital  infcksiyalarının  törədicilərinin  yoluxma  mexanizmi  və  yollan 
stasionarın profilindən, xəstələrin kontingentindən, müalicə- diaqnostik prosedurların 
və  manipulyasiyalann  həcmindən  asılıdır.  Müasir  çoxmərtəbəli  korpuslarda  böyük 
sayda  xəstələrin  və  heyətin  toplanması  hava-damcı  və  hava-toz  yoluxma  yollarının 
həyata  keçirilməsi  üçün  əlverişli  şərait  yaradır  ki,  bu  da  hava  axını  vasitəsilə  baş 
verir.  Hava  axını  qısa  müddətdə  tərkibində  törədici  olan  aerozolu  dəhliz  və 
pilləkənlər boyunca daşıyır. Tibb heyətinin əlləri, ağlar, xəstələrə qulluq əşyalan, tibb 
alətləri  və  aparatları  vasitəsilə  infeksiya  məişət-təmas  yolu  ilə  də  yayılır. 
Törədicilərin  qida  yoluxma  yolu  qida  bloklarının  işi,  qida  məhsullarının  və  hazır 
yeməklərin hazırlanması və ya saxlanması texnologiyasının pozuması zamanı həyata 
keçir. 
Törədicilərin  parenteral  yoluxması  zərərsizləşdirilməmiş  şpı  is  və  iynələrin 
istifadəsi,  çirklənmiş  qan  preparatlarının  yeridilməsi  zamanı  mümkündür.  B  və  C 
viruslu  hepatitləri,  İİV,  stalilokokklar,  malyariya  törədicilərinin  bu  yolla  ötürülməsi 
daha geniş yayılmışdır. 
İıinli-iltihabi  və  ya  irinli-septiki  xəstəxanadaxili  infeksiyalar  cəırahi 
əməliyyatlar, inyeksiyalar, doğuş və abortlar zamanı qanın köçürülməsi, hemodializ, 
damarların  kateterizasiyası  və  s.  Əməliyyatlar  apaı  ıldıqda  yoluxma  nəticəsində 
inkişaf edir. 
Tənəffüs  yollarının  hospital  infeksiyalan  qrupunda  ağciyərlərin  süni 
ventilyasiyası  (ASV)  aparatına  qoşulmuş  xəstələrdə  inkişaf  edən  ventilyasiya 
pnevmoniyası  xüsusi  yer  tutur.  Erkən  (ASV  aparatına  qoşulduqdan  ilk  48-96  saat 
ərzində  inkişaf  edən)  və  gecikmiş  (ASV  qoşulduqdan  96  saat  sonra  əmələ  gələn) 
ventilyasiya  pnevmoniyası  (VP)  ayırd  edilir.  Erkən  VP  çox  vaxt  S.pneumoniae, 
H.influenzae,  M.catarhalis  ilə,  gecikmiş  VP  isə  əsasən  qram-mənfi  bakteriyalar 
S.aureus,  P.aeruginosa,  Enterobacter  spp.,  Acinobacter  spp.,  K.pneumonia,  E.coli, 
həmçinin qram-müsbət S.aureus tərəfindən törədilir. 
325 
downloaded from KitabYurdu.org

---

Stasionar şəraitində, hansı ki, zəif şəxslər uzun müddət ərzində şüa terapiyası 
və  ya  antibiotiklər  alırlar,  qcyı  i-patogcn  floranın  -  dəri  və  selikli  qişaların  daimi 
sakinlərinin sürətlə çoxalması baş verə bilər. 
Hospital  infeksiyada  aııgiogen  infeksiya  xüsusi  yer  tutur  ki,  o  əsasən  3/4 
hallarda  damarların  kateterizasiyası  ilə  bağlıdır.  Xəstələr  içərisində  bir  yaşa  qədər 
uşaqlar  və  60  yaşdan  yuxarı  şəxslər  üstünlük  təşkil  edir.  Angiogen  infeksiyanın 
inkişafına  şəkərli  diabet,  dərman  vasitələri,  zədələrlə  və  s.  şərtlənən 
immunsupressiya  təkan  verir.  Onların  törədiciləri  arasında  daha  çox  S.aureus, 
Enlcrococcus  spp.,  Candida  spp.,  Klebsiella  spp.,  Enterobacter  spp.,  Citrobacter 
spp., P.aeruginosa, aşkar edilir. 
Cərrahi  stasionarlarda  hospital  infeksiyalar  kifayət  qədər  geniş  yayılmışdır. 
Təqribən  15-25%  hallarda  cərrahi,  yanıq  yaraları  və  travmalarla  bağlı  olan  yara 
hospital infeksiyası inkişaf edir. Cərrahi müdaxilə zamanı infeksion ağırlaşmaların 
tezliyi  yaraların  təmizliyindən  asılıdır.  Belə  ki,  «təmiz»  yaralarda  1,5-6,9%-də 
hospital  infeksiya  inkişaf  edir,  halbuki  «çirkli»  yaralarda  -  10-40%  halda  aşkar 
edilir.  Yara  infcksiyalarmın  etioloji  amili  S.aureus,  abdominal  cərrahiyyədə  və 
mamalıq-ginekoloji  stasionarlarında  tez-tez  E.coli  və  Enterobacteriaceae  ailəsinin 
digər  nümayəndələri  sayılır.  Xəstəxana-  daxili  infeksiyalarla  xəstələnmənin 
artmasının  səbəblərinə  xəstəxana  komplekslərinin  yaradılmasını  şamil  etmək  olar. 
Belə  komplekslərdə  ağır  xəstələr  toplanır  və  böyük  sayda  heyət  yığışır  ki,  bu  da 
törədicilərin dövr etməsi və hospital ştamların seleksiyası üçün şərait yaradır. 
Cərrahi  stasionarlarda  yanmış  xəstələr  arasında  hospital  infek-  siyanın 
səviyyəsi xüsusilə yüksəkdir (yanıq xəstəliyi immundefisit vəziyyəti kimi nəzərdən 
keçirilir,  hüceyrə  immunitetinin  və  qcyıi-spe-  sifik  müdafiə  amillərinin  defisiti 
müşahidə  olunur).  Yanmış  yaraların  mikroflorası  şərti-patogen  qram-müsbət  və 
qram-mənfi  mikroorqa-  nizmlərin  assosiasiyaları  ilə  təmsil  edilmişdir.  Yanıq 
infeksiyasımn  tez-tez  rast  gələn  törədiciləri  S.aureus  və  P.aeruginosa  sayılır,  son 
illərdə  göy-yaşıl  irin  çöplərinin  rolu  artmaqdadır.  Yanmış  şəxslərdə 
miıkoorqanizmlərin  hospital  şlamları  xüsusilə  təhlükəlidir.  Belə  ki,  onlar 
mikrobəleyhinə  preparatlara  qarşı  yüksək  dərəcədə  davamlıdırlar.  Xəstələr  üçün 
törədicilərin  dəyişməsi  üçün  səciyyəvidir:  xəstəliyin  ilk  günlərində  yarada  qram-
müsbət  kokk  florası  inkişaf  edir,  sonralar  qram-mənfi  flora  ona  qoşulur  ki,  əksər 
hallarda o, yara prosesinin və yanıq xəstəliyinin gedişini müəyyən edir. Lakin eyni 
326 
downloaded from KitabYurdu.org

---