DersliK 9-az new indd

AZƏRBAYCAN TƏSVİRİ SƏNƏTİNDƏ MÜASİRLİYİN ƏKSİ
72
TAHİR SALAHOV: NEFT MÖVZUSU
“Təmirçilər”. 1960
Təsviri sənət qalereyası
“Növbədən qayıdanlar”. 1957
Tahir  Salahovun  “Təmirçilər”,  “Q.Qarayevin 
portreti”  və  “Səhər  eşelonu”  kimi  əsərləri  hələ 
1962-ci  il  Venesiya  biennalesində
2
  böyük  maraq 
doğurub. Onun ən məşhur əsərləri arasında “Xəzər 
üzərində” (1961), “Xəzərdə sübh çağı” (1986) və bu 
kimi sənət incilərini xüsusi qeyd etmək lazımdır. 
 “Abşeron qadınları”. 1967
çıxarır, incəsənət vasitələrinə maraq yaradır. T.Salahovun neftçiləri mifi k – 
qüvvətli qəhrəmanlar, monolit qayalar kimi təsvir edilib. Neft mözvusunda 
əsərlərini yaratmamışdan qabaq rəssam uzun müddət bu sadə neftçilərlə ya-
şamış, onlarla birlikdə buruq platformasına getmişdir. Əsərlərindəki obrazlar 
konkret fəhlələr təşkil edirlər, rəssam onlarla tanış olmuş və dostlaşmışdır. 
“Xəzərdə səhər”. 1986
2
 Biennale – hər iki ildən bir keçirilən bədii sərgi, festival və ya yaradıcı müsabiqə.
LAYİHƏ

---

AZƏRBAYCAN TƏSVİRİ SƏNƏTİNDƏ MÜASİRLİYİN ƏKSİ
73
TAHİR SALAHOV: NEFT MÖVZUSU
T.Salahovun “Abşeron qadınları” əsəri ana və bacıların dənizdə olan 
öz  fəhlə  oğullarına,  qardaşlarına  görə  keçirdiyi  həyəcanı  ifadə  edir. 
Onun qənaətincə “Neftçi ailəsi daim gözləyir, daim narahatdır, axı onla-
rın əməyi əsl qəhrəmanlıqdır”.
T.Salahovun  neftçilərinin  sərt  görünüşləri  əmək  adamlarının  məğ-
zini, təbiətlərindəki sadəliyi, mətanəti, xeyirxahlığı ifadə edir. Rəssam 
üçün xırda bir detalın da böyük mənası var. Estakada, platforma və üzü 
küləyə gedən fəhlələrin təsvirində buna tez-tez rast gəlmək olar.
Yaşadığı illər
Doğulduğu yer
Təhsili
Ad və mükafatları
Üslub və texnika
Əsərlərin mövzusu
Məşhur əsərləri
29.11.1928
Bakı, Azərbaycan
Ə.Əzimzadə  adına  Bakı  Rəssamlıq  məktəbi  (1945–
1950), V.Muxina adına Leninqrad Ali Rəssamlıq-Sə-
naye  Məktəbi  (1950–1951),  V.İ.Surikov  adına  Mos-
kva Döv lət İncəsənət İnstitutu (1951–1957)
Əməkdar  İncəsənət  Xadimi  (1962),  Xalq  Rəssamı 
(1963),  Lenin  ordeni,  “Oktyabr  İnqilabı”  ordeni, 
“Xalq lar Dostluğu” ordeni, “Qırmızı Əmək Bayrağı” 
ordeni (SSRİ) (1971), “İstiqlal” ordeni, “Heydər Əli-
yev” ordeni (2008), Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, SSRİ 
Dövlət mükafatı, Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı, 
I dərəcəli Fəxri Legion ordeni (Fransa, 2015)
rəngkarlıq, qrafika
portret, natürmort, mənzərə, süjetli əsərlər
“Neft  daşlarında”  (1955),  “Çənlər”  (1959),  “Bəstəkar 
Qara  Qarayevin  por t reti”  (1960),  “Bəşəriyyət  naminə” 
(1961),  “Böyük  kanal.  Venesiya”  (1962),  “Şirvanşahlar 
sarayı” (1966), “Rəsul Rzanın portreti” (1971), “Narda-
ran  kəndi”  (1974–1975),  “Qırmızı  bibər  ilə  natürmort” 
(1977),  “Günəşli  səhər”  (1980),  “Roma”  (2000),  “Qreko 
qəhvəxanası. Roma” (2002), “Köhnə şəhərdə kafe. Cenev-
rə” (2005) və s.
Tahir Teymur oğlu Salahov
Həyat xronologiyası
GÖRKƏMLİ RƏSSAMLAR
Rəssamı doğma torpaq və Xəzərlə bağlı olan hər şey maraqlandırır. 
Təsadüfi  deyil  ki,  rəssamın  yaradıcılıq  emalatxanası  kiçik  Nardaran 
qəsəbəsində,  natürmort  və  mənzərə  rəsmlərini  çəkdiyi  dəniz  sahilində 
yerləşir: onların hamısında Xəzərin enerjisi hiss olunur. 
LAYİHƏ

---

AZƏRBAYCAN TƏSVİRİ SƏNƏTİNDƏ MÜASİRLİYİN ƏKSİ
74
TAHİR SALAHOV: NEFT MÖVZUSU
Tahir Salahov dünya mədəniyyətinin tanınmış simasıdır. Təsviri sənətə 
ehtiramla yanaşılan bütün ölkələrdə onun bu sənətə verdiyi töhfə yüksək 
qiymətləndirilir. T.Salahovun istedadı günəş, söz və iradə qədər güclüdür. 
Onun qəhrəmanı zamandır. Onun zamanı keçmiş və gələcək deyil, onların 
arasında əlaqə yaradan andır, bugündür. Ona görə də T.Salahovun rəsm-
ləri müasirlik-gənclik enerjisi və yüksək sənətkarlıqla çəkilib. Rəssamın 
əsərlərində bir maraqlı cəhət var: onlar insana ümid verir. Görkəmli rəssa-
mın müdrikliyi də məhz bundadır. O, gəncliyə həsəd aparmadan, qocalıq-
dan qorxmadan həyata sevgi ilə çalışmağa üstünlük verir. 
“Atəşpərəstlərin 
məbədi”. 2007
“Xəzər bu gün”. 2007
“Qız qalası”. 2007
Müəyyən edin
1. 
T.Salahovun verilmiş əsərlərində hansı kolorit müşahidə olunur?
Yaradıcı fəaliyyət
2. 
Neft və neftçilər mövzusunda süjetli rəsm çəkin.
3. 
T.Salahovun yaradıcılığı haqqında əlavə məlumat toplayın və təqdi-
mat hazırlayın.
Rəngli karandaşlar, flomasterlər, pastel təbaşirlər, akvarel və ya quaş
 
Sərbəst iş üçün tapşırıqlar
3 
T.Salahovun yaradıcılığında daha hansı mövzular əsas yer tutur?
Özünüzü yoxlayın
Tahir Salahovun Xəzərə marağı həyatı boyu səngimir və 2007-ci ildə 
çəkilmiş  daha  bir  nəhəng  əsəri  –  “Ənənələr  və  müasirlik  –  Odlar  yur-
du” adlı 6 metrlik triptixi neft mövzusunun kulminasiyası kimi baxılır. 
Bu əsər Azərbaycanın salnaməsi, memarlığımızın qədim dövrlərdən bu 
günədək olan tarixidir.
LAYİHƏ

---

AZƏRBAYCAN TƏSVİRİ SƏNƏTİNDƏ MÜASİRLİYİN ƏKSİ
75
Heykəltəraşlığın başlıca mövzusu nəyə həsr edilir?
FAZİL NƏCƏFOV:  İNSAN OBRAZINDA
 
FORMA AXTARIŞLARI
Tanış olun
Müasir  Azərbaycan  heykəltəraşlığının  ən  parlaq  nümayəndələrindən 
biri olan Fazil Nəcəfov Bakı şəhərinin abidələrlə zəngin simasını əsas eti-
barilə müəyyən edən görkəmli heykəltəraş Fuad Əbdürrəhmanovun tələbə-
si olmuşdur. Mövzu və janr müxtəlifl iyi, plastik formaların incə duyumu, 
mövzunun  mahiyyətinə  uyğun  müasir  formalar,  təsir  və  özünüifadə  va-
sitələrinin  axtarılması  Fazil  Nəcəfovun  yaradıcılığının  ilk  illərindən  eti-
barən hiss olunmağa başlayır. 
1950-ci illərin sonu – 1960-cı illərin əvvəllərində Bakıda həmfi kir rəs-
samlardan ibarət müəyyən mühit formalaşmışdı. Onlar özlərini tamamilə 
bədii eksperimentlərə, fərdi sənət dilinin inkişafına həsr etmişdilər. Onla-
rın yaradıcılıq enerjisinin əsas cazibə mərkəzini məzmunla yanaşı, müxtəlif 
bədii ifadələrin məcmusu kimi çıxış edən forma təşkil etməyə başlayır.
Monumentallıq,  yığcam  həcmlilik,  dəqiq  və  inamlı  kompozisiya  həlli 
sənətkarın əsərlərinin səciyyəvi cəhətlərindəndir. Yaradıcılığında bədii təxəy-
yüldən doğan sərbəst, cəsarətli formalara əl atdığını, orijinal ideyalara malik 
olduğunu, daim yeni obrazlar axtardığını ətrafdakılar da müşahidə edirdi.
Heykəltəraşlıqda mövzu, material və forma seçimi nədən asılıdır?
İncəsənətə dair dialoq
Xatırlayın
17
Təsviri sənət qalereyası
“Neftçi”. 1963. Gips
“Balıqçı”. 1980. Ağ daş
“Əks-səda dövrü”. 1979. Bürünc
LAYİHƏ

---