Dərs vəsaitindən

Marketinq tədaiaatlarımn əsas istiaamətlərL Müəssisə marketinq fəaliyyətinə dair əsaslandırılmış qərar qəbul etməkdən ötrü sözügedən fəaliyyətin müxtəlif istiqamətləri üzrə tədqiqatlar apara bilər. Müxtəlif istiqamətlər üzrə aparılmış marketinq tədqiqatlannın nəticələri həmin istiqamətlər üzrə marketinqin səmərəli strategiyalarımn və onlann reallaşdıniması üçün taktiki xarakterli tədbirlərin işlənib hazırlanması zamam istifadə olunur.

Marketinq tədqiqatlarının ən geniş yayılmış istiqamətlərindən biri bazarın tədqiqidir. Sözügedən istiqamətdə tədqiqat zamanı müəssisənin fəaliyyətini müəyyənləşdirmək üçün bazar şəraiti haqqında zəruri məlumatlar əldə edilir. Bazar tədqiqatları aparmadan bazann seçilməsinə, satışın həcminin müəyyənləşdirilməsinə və proqnozlaşdınimasma, bazar fəaliyyətinin planlaşdınimasma dair qərar qəbul etmək üçün tələb olunan informasiyaları əldə etmək mümkün deyil.

İqtisadi, elmi-texniki, demoqrafik, ekoloji, qanunvericilik və s. amillərin dəyişilməsinin təhlili də daxil olmaqla bazarın inkişaf meyilləri və bazarda cərəyan edən proseslər bazar tədqiqatlarımn obyektidir. Bazar təd- qiqatlan zamanı bazarın strukturu, coğrafiyası və tutumu, satışın dinamikası,

rəqabətin kəskinliyi və rəqabət şəraiti, qərarlaşmış konyunktura, mümkün imkanlar və risklər tədqiq edilir. Bazarın tədqiqi nəticəsində əldə olunan məlumatlar bazann inkişaf proqnozunun işlənib hazırlanmasında, onun konyunktur meyillərinin qiymətləndirilməsində, müəssisəyə marketinq fəaliyyətində müvəffəqiyyət gətirə biləcək əsas amillərin aşkarlanmasında istifadə edilir. Müəssisə bazarın tədqiqi vasitəsilə kəskin rəqabət mübarizəsi şəraitində səmərəli fəaliyyət üsullanm müəyyənləşdirir və yeni bazar imkanlarını aşkara çıxanr. Bazann seqmentləşdirilməsinə, məqsəd bazarlarımn və rəqiblərin diqqətini çəkməyən bazar seqmentinin tutulmayan kiçik hissəsinin (subseqmentlərin) seçilməsinə də bazarın tədqiqi vasitəsilə nail olunur.

Marketinq fəaliyyətini həyata keçirən müəssisələr istehlakçıların tədaiaiYiQ daha çox diqqət yetirir. İstehlakçılann tədqiqi zamanı qarşıya qoyulan məqsəd onların seqmentləşdirilməsini aparmaqdan və müəssisənin çıxacağı məqsəd seqmentini seçməkdən ibarət olur. İstehlakçıların tədqiqi onların əmtəələri seçən zaman əsaslandıqları bütün sövqedici amillər kompleksini müəyyən etməyə və öyrənməyə imkan verir. Bu istiqamətdə apa- nlan tədqiqat zamanı fərdi istehlakçılar, ailələr, ev təsərrüfatlan, həmçinin, təşkilatlar tədqiqat obyektləri kimi çıxış edir. İstehlakçı davranışının moti- vasiyası və oYiu müəyyən edən amillər baxılan istiqamətdə tədqiqat zamanı daha dərindən öyrənilir. İstehlakçılann tədqiqi zamam istehlakın strukturu, istehlakçılann əmtəələrlə təmin olunma səviyyəsi və alıcı tələbinin dəyişmə meyilləri xüsusi diqqət yetirilən məsələlər sırasma daxildir. Sadalanan məsələlərlə yanaşı, istehlakçılann tədqiqi zamanı istehlakçılann hüquqlan və həmin hüquqlann gözlənilmə şəraiti təhlil edilir. İstehlakçılann tədqiqi prosesində əldə olunan məlumatlar onların tipologiyasım işləyib hazırlamağa və davramşlannı modelləşdirməyə, gözlənilən tələbi proqnozlaşdırmağa imkan verir.

Rəqiblərin tədqiqinin başlıca vəzifəsi müəssisəyə bazarda rəqabət

üstünlüyünün təmin olumnasına, həmçinin, mümkün rəqiblərlə əməkdaşlıq və kooperasiya imkanlarının təşkil olunmasına dair məlumatları əldə etməkdən ibarətdir. Bu məqsədlə rəqiblərin güclü və zəif tərəfləri təhlil edilir, onların bazar paylan öyrənilir və marketinq amillərinə (əmtəələrə, əmtəələrin qiymətlərinə, reklam kompaniyalanna və s.) istehlakçılann reak- siyalan öyrənilir. Sözügedən istiqamətdə tədqiqat zamam rəqiblərin maddi, maliyyə və əmək potensialı, həmçinin, onların fəaliyyətlərinin idarə olun- masımn təşkili öyrənilir. Rəqiblərin tədqiqinin nəticəsi müəssisəyə bazarda rəqiblərlə müqayisədə daha əlverişli mövqe tutmaqdan ötrü yollar və imkanlar müəyyənləşdirməyə, strategiyalar işləyib hazırlamağa imkan verən məlumatlardan ibarətdir. Bu istiqamətdə tədqiqat nəticəsində əldə olunan məlumatlar müəssisəyə bazarda öz yerini dəqiq müəyyənləşdirməyə, rəqib müəssisələrə münasibətdə səmərəli strategiyalar işləyib hazırlamağa imkan

venr.