Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası təhsil nazirinin 25 fevral 2010-cu IL tarixli 235
Yüklə 1,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 8. 7. Vekselin ödənilməməsi və qeyri-aksept əməliyyatı
162 findən qəbzin verilməsini tələb edə bilər. Bu zaman veksel sax- layan ödənişin bir qismini qəbul etməkdən imtina edə bilməz. Qismən ödəniş edildikdə ödəyici vekseldə belə bir ödəniş barədə qeyd olunmasını və bu barədə qəbzin verilməsini tələb edə bilər. Veksel saxlayan müddət başa çatmayana kimi köçürmə veksel üzrə ödənişi qəbul etməli deyildir. Ödəyici indossantların imzalarını deyil, indossamentlərin sıra ardıcıllığının düzgünlüyünü yoxlamalıdır. Əgər köçürmə veksel ödəniş yeri ilə əlaqəsi olmayan valyuta ilə yazılmışdırsa, onda onun məbləği ödəniş günü başa çatdıqda məzənnə üzrə digər valyuta ilə ödənilə bilər. Əgər borclu ödəniş vaxtını gecikdirmişdirsə, veksel saxlayan öz mülahizəsi ilə köçürmə vekselin məbləğini ya ödəniş vaxtı başa çatdıqda, ya da ödəniş günü məzənnə üzrə digər valyuta ilə ödənilməsini tələb edə bilər. Maliyyəçi xarici valyutanın məzənnəsinin Mərkəzi Bankın rəsmi məzənnəsi ilə müəyyən edilməsinə diqqət yetirməlidir. Belə ki, veksel verən müəyyən edə bilər ki, ödənilməli olan məbləğ vekseldə göstərilən məzənnə ilə hesablanır. Belə ki, veksel verən müəyyən edə bilər ki, ödənilməli olan məbləğ vekseldə göstərilən məbləğlə hesablanır. Bu qayda veksel verənin vekseldə göstərilən və müəyyən olunan valyuta ilə ödənişinin həyata keçirilməsinə tətbiq edilmir. Bu hər hansı xarici valyuta ilə səmərəli ödəniş qeydi adlandırılır. Müəyyən olunmuş vaxtda köçürmə veksel ödənişə təqdim edilmədiyi halda borclu veksel saxlayanın hesabına müvafiq hökumətin orqanında veksel məbləğini depozit qismində daxil edə bilər. 8. 7. Vekselin ödənilməməsi və qeyri-aksept əməliyyatı Qeyri-aksept və ya ödəniş edilmədiyi halda iddia verilə bilər. Veksel saxlayan aşağıdakı hallarda öz iddiasını 163 indossantlara, veksel verənə və digər borclu şəxslərə qarşı yönəldə bilər: Ödəniş edilmədiyi və ödəniş müddəti başa çatdığı təq- dirdə; Ödəniş müddəti başa çatana kimi akseptdən tam və ya qismən imtina edildikdə; Vekseli aksept edib-etməməsindən asılı olmayaraq ödəyicinin müflisliyi məhkəmə tərəfindən müəyyən edilmədiyi halda, ödəniş dayandırıldıqda və ya onun əm- lakına yönəlmiş cəriməyə nəticəsiz davranış olduqda; Aksept edilməyən veksel üzrə veksel verənin müflisliyi halında. Qeyri-akseptə protest akseptə təqdim edilmə üçün müəyyən edilmiş müddət ərzində həyata keçirilir. Əgər birinci təqdimetmə müddətin son günü edilməli idisə, onda protest sonuncu günü edilə bilər. Müəyyən gündə, tərtib edildiyi və yaxud təqdim edildiyi andan müəyyən tarixə kimi köçürmə vekselin ödənilməməsinə görə protest köçürmə vekselin ödəniş tarixindən sonrakı iki iş günündən birində həyata keçirilməlidir. Qeyri-akseptə protest ödənişə təqdim etməkdən və ödəniş edilməməyə protestdən azad edir. Müəssisənin maliyyə xidməti nəzərə almalıdır ki, vekseli aksept edib-etməməsindən, həmçinin ödəyicinin əmlakına cərimənin yönəldilməsinə nəticəsiz davranışdan asılı olmayaraq ödəyici ödənişi dayandırdığı halda, veksel saxlayan ancaq vekseli ödəniş üçün ödəyiciyə təqdim etdikdən və protest verdikdən sonra öz hüquqlarını reallaşdıra bilər. Ödəyicinin vekseli aksept edib- etməməsindən asılı olmayaraq müflisliyi halında, həmçinin akseptə aid edilməyən veksel üzrə veksel verənin müflisliyini elan edildikdə, veksel saxlayanın öz hüquqlarını həyata keçirməsi üçün müflisliyin elan edilməsi barədə məhkəmənin qərar qəbul etməsi kifayət edir. Veksel verən, indossant və ya avalist sənədə daxil edilmiş və imzalanmış «gecikməsiz dövriyyə», «protestsiz» və s. oxşar 164 qeydlərin köməyi ilə veksel saxlayanı qeyri-aksept və ödəməmə zamanı reqress hüquqlarının həyata keçirməsi üçün protest verməkdən azad edəcəkdir. Bu zaman veksel saxlayan müəyyən edilmiş müddətdə köçürmə vekseli təqdim etməlidir. Əgər qeyd veksel verən tərəfindən daxil edilmişdirsə, onda vekseli imzalamış bütün şəxslərə münasibətdə hüquqludur, əgər qeyd indossant və ya avalist tərəfindən daxil edilmişdirsə, onda o ancaq özünə münasibətdə hüquqludur. 8.8. Veksel dövriyyəsində iştirak edən şəxslərin hüquq və vəzifələri Axırıncı indossamentdən sonra surəti çıxarılana kimi əsl sənəddə «buradan indossolamaq» «başlama ancaq surətlər üçün etibarlıdır» və ya digər oxşar qeydlər qoyula bilər. Bundan sonra əsildə qoyulmuş indossament etibarlı hesab edilmir. Veksel dövriyyəsi üçün iddia müddəti mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Köçürmə vekseldən akseptə qarşı yaranan iddia tələbi ödəniş günündən üç il müddət keçməklə ödəmə başa çatır. Veksel saxlayanın indossanta və veksel verənə qarşı iddia tələbi müəyyən olunmuş müddətdə edilmiş protest günündən və ya gecikməsiz dövriyyə barədə qeyd mövcud olduğu halda ödəniş günündən sonra bir il başa çatması ilə ödənilir. İndossantın bir-birinə və veksel verənə qarşı iddia tələbi indossant vekseli ödədiyi və ya ona iddia irəli sürüldüyü gündən hesablamaqla altı ay başa çatdıqda ödənilir. Köçürmə veksel üzrə ödəniş müddəti qeyri-iş gününə düşərsə, onda ancaq ilk növbəti iş günü tələb oluna bilər. Əgər istənilən əməliyyat müəyyən müddət ərzində edilməlidirsə və sonuncu gün qeyri-iş günü müəyyən edilmişdirsə, onda belə müddət yaxın, bitən iş gününə kimi uzadılır. Bitən müddətin gününə düşən qeyri-iş günü müddətdən hesablanır. Yüklə 1,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|