11
a) b) v)
g) d) e)
j)
11-Shakl
Aylana muntazam to‟rtburchak 11-shakl, b da radusi R va markazi O nuqta
bo‟lgan aylanaga urinuvchi muntazam to‟rtburchak yasash ko‟rsatilgan. 11-shakl,
v da radusi R va markazi O nuqta bo‟lgan
aylanaga urinuvchi muntazam
beshburchak, 11-shakl, g da muntazam oltiburchak, 11-shakl,
e da etti burchakli,
11-shakl, d ga muntazam sakkizburchak, 11-shakl, j ga muntazam o‟n ikki
burchak yasashi ko‟rsatilgan.
12
1.
3.Tutashmalar
Chizmalarni
chizishda, ko‟pincha, bir chiziqdan ikkinchi
chiziqqa ravon o‟tishga to‟g‟ri keladi, demak bunda chiziqlarni ravon qo‟shish
zarur bo‟ladi buni odatda tutashma deyiladi.
Tutashmalar xar qanday egri
chiziqdan iborat bo‟lishi mumkin. 2,12-shaklda o‟tkir burchakli AB va BC to‟g‟ri
chiziqlar R radius bilan 2,13-shaklda o‟tmas burchakli va 2,14-shaklda o‟zaro
perpendikulyar to‟g‟ri chiziqlar bilan R radius bilan tutashtirilishi ko‟rsatilgan.
Ikki yoni tashqi ichki va aralashga tutashtirish mumkin. Tashqi tutashmalar
R
1
va R
2
radiusli tutashuvchi yoylar O va O
1
markazi
R radiusli tutashtiruvchi
yoyning tashqi tomonida yotadi (2,15-shakl). Bunda tutashma markazini topish
uchun berilgan R radiusga aylana radiuslari R
1
va R
2
larni qo‟shadi. R+R
1
va R+R
2
yoylar kesishgan O nuqta tutashma markazi bo‟ladi.
O ni O
1
bilan tutashtirib va O ni O
2
bilan tutashtirib 2 tutashish nuqtalari topiladi.
Dostları ilə paylaş: