8
o‟zaro
kesishgan K nuqtani topamiz, keyin K va B larni
birlashtirsak burchakni
teng ikkiga bo‟ladi.
6-Shakl
d) Qiyalik va konusliklar chizish. To‟g‟ri burchakning ABS
burchakning AB
gipotenizasi bilan AO kateti orasida xosil bo‟lgan
tangnis (
tg
) qiyalik deyiladi. 2,7-shakl a da to‟g‟ri
burchakli katetlari
nisbati 1:4 bo‟lishi uchun ularning uzunligi 10 mm bo‟lsa,
ikkinchi katetning
kattaligi 40 mm bo‟lib yasalishi kerak. 2,7-shakl,
b da qiyalikning foizlar, ya‟ni
yuzaning ulushi bilan aniqlash usuli ko‟rsatilgan, ya‟ni
yuzaning ulushi bilan
aniqlash usuli ko‟rsatilgan. Bunda qiyalikning 20 % bo‟lishi uchun to‟g‟ri
burchakning uchburchakli katetlarining nisbati 1:5 bo‟lish kerak. 8-shaklda
qo‟shtavr kesilishining profilini yasash ko‟rsatilgan.
7-Shakl 8-Shakl
9
Konuslik. To‟g‟ri doiraviy konus asosi diometrining shu konus balandligiga
bo‟lingan nisbati ya‟ni K=
L
D
konuslik deyiladi kesik konusda esa ikki asos, ya‟ni
ikki ko‟ndalanga bo‟lgan nisbatiga teng (9-shakl)
9-Shakl
k=
i
tg
l
d
D
2
2
10-shakl, a da detalning uzunligi l=100 mm, asoslari D=50mm va d=30mm
berilgan. Uning konusligini aniqlash uchun k=
,
5
100
30
50
L
demak k 1:5 ga teng.
Konussimon teshikning (10-shakl, b) bo‟yi L=60 mm, konusligi k=
3
4
kichik asosi diometri d=30 mm. Uning katta asosi
diometri D ni aniqlash
ko‟rsatilgan.
Konuslik formulasidan katta asos diometri quyidagicha bo‟ladi:
D=KL+d
3
1
x
60 +30 = 50 Shunday qilib katta asosning diometri D+50
mm ekan.