http://www.amu.edu.az
31 avqust 2015-ci il
6
Mütəxəssis sözü
P
rezident İlham Əliyevin tapşırığına uyğun olaraq,
dərman vasitələrinin qiymətlərinin tənzimlənməsi
prosesi davam etdirilir. Məlumat verildiyi kimi, Tarif
(qiymət) Şurasının bu il iyulun 30-da keçirilmiş iclasında
256 dərman vasitəsi üzrə qiymətlər təsdiq olunub.
Tarif (qiymət) Şurasının avqustun 25də keçirilən
növbəti iclasında isə daha 801 dərman vasitəsinin
qiyməti müəyyənləşdirilib.
Şuranın Katibliyindən AZƏRTACa bildirilib ki,
ümumilikdə, elan olunmuş 25 təsiredici maddə üzrə
1057 dərman vasitəsinin qiymətləri tənzimlənib. Bunun
nəticəsində hazırda satışda olan dərman vasitələrinin
qiymətləri ilə müqayisədə 46 faiz dərman vasitəsinin
qiyməti 2 dəfədən çox, 24 faiz dərman vasitəsinin
qiyməti 3 dəfədən çox ucuzlaşdırılıb. Bütövlükdə isə,
həmin tərkib üzrə satışda olan dərman vasitələrinin 94
faizi üzrə qiymətlər aşağı salınıb.
Bununla da, dövlət qeydiyyatına alınmış dərman
vasitələrinin təqribən 15 faizinin hazırkı qiymətlərlə
müqayisədə əhəmiyyətli dərəcədə aşağı olan satış
qiymətləri təsdiqlənib. Böyük sosial əhəmiyyət kəsb
edən bu proses bütün dərman vasitələrinin qiymətləri
tənzimlənənədək intensiv şəkildə davam etdiriləcək
və bu ilin sonunadək əksər dərman vasitələri üzrə
qiymətlərin tənzimlənməsi başa çatdırılacaq.
Əvvəllər də elan edildiyi kimi, 25 təsiredici maddə
(kombinə olunmuş dərman vasitələri istisna olmaqla)
üzrə 1057 dərman vasitəsinin təsdiq edilmiş qiymətləri
bu il sentyabrın 15dən qüvvəyə minəcək. Şuranın
qərarına əsasən, həmin tarixdən etibarən qiymətləri
təsdiq edilməyən qeyd olunan tərkibli dərman
vasitələrinin satışı yalnız qiymətlər təsdiq edildikdən
sonra həyata keçirilə bilər.
İclasda daha 55 yeni təsiredici maddə üzrə dərman
vasitələrinin
qiymətlərinin
təsdiqlənməsi
üçün
sənədlərin (bəyannamələrin) qəbulu elan olunub
və bunun üçün son müddət bu il sentyabrın 10dək
müəyyən edilib.
Tarif (qiymət) Şurasının qərarları və qiymətləri
tənzimlənmiş dərman vasitələrinin siyahısı ilə Şu-
ranın rəsmi internet səhifəsində (www.tariff.gov.az)
və AZƏRTACın saytında http://azertag.az/ tanış ola
bilərsiniz.
Tarif (qiymət) Şurasının növbəti iclasında daha 801 dərman
vasitəsinin qiyməti təsdiq edilib
H
azırda damar və venala-
rın xroniki xəstəlikləri
dünyada ən çox yayılmış
xəstəliklər sırasındadır.
Bunlar arasında daha
çox varikozun adı çəkilir.
Bu xəstəliklərin yaran-
ma səbəbi, profilaktikası,
müayinə və müalicəsi
haqqında Azərbaycan
Tibb Universitetinin (ATU)
professoru, tibb elmləri
doktoru, Dünya və Avropa
Damar Cərrahları Assosia-
siyasının üzvü Məhəmməd
Kərimov danışıb.
- Bir millimetrlik sahə düşünək. Bu sahə
Varikoz xəstəliyi doğrudanmı dünyada
çox yayılıb? Bu xəstəliyin ən çox hansı
növünə rast gəlinir və səbəbi nədir?
- Dünya üzrə statistikaya görə, hazırda
əhalinin 40-50 faizi varikozdan əziyyət
çəkir. Aşağı ətrafların (ayaqların) vena-
larının, yəni dərialtı səthinin venalarının
varikoz genişlənməsi daha çox yayılıb.
Əgər varikozun başlanğıc formasını
(kiçik damarların genişlənməsini) də
bura əlavə etsək, demək olar ki, varikoz
xəstəliyi az qala əhalinin 70-80 faizini
əhatə edir. Azərbaycanda varikozu artıq
“xalq xəstəliyi” adlandırırlar.
Beynəlxalq araşdırmaların nəticələrinə
görə, varikoz xəstəliklərinə qadınlar
arasında daha çox rast gəlinir. Statistika-
ya fikir versək, qadınlar arasında varikoz
35-50 faiz, kişilər arasında 25-35 faiz
civarında rast gəlinir. Səbəbi odur ki,
qadınlar varikoza meylli olurlar. Əgər
qadın hamiləlik keçirərsə, bu, aşağı
venozlara əlavə ağırlıq verir və variko-
zun yaranma ehtimalı daha da artır. Əgər
qadın bir dəfə hamilə olarsa 40 faiz,
üç dəfə hamiləlik keçirərsə, varikozun
yaranma ehtimalı 360 faiz olur.
Varikozun yaranmasında üçüncü
önəmli amil - birləşdirici toxuma siste-
minin anadangəlmə zəifliyi sindromu-
dur. İnsan orqanizmində iki skelet var:
sümük skeleti və ona birləşik toxumadan
ibarət olan skelet. İkinci skeletimiz bizim
həyatımız üçün çox önəmli rol oynayır.
Və bu toxuma bütün orqanlarda var,
xüsusilə damarların divarında. Əgər bu
sistemdə anadangəlmə zəiflik varsa,
onda varikozun yaranma ehtimalı daha
çox olur. Anadangəlmə varikozu olan
qadınların anası, xalası və yaxud digər
qohumunda bu xəstəlik olur. Yəni, bu,
həm də irsi xəstəlikdir.
- Belə çıxır, varikoz əsasən
anadangəlmə faktorlarla əlaqəlidir?
- Yox, digər amillər həyatda rast
gəlinən faktorlardır. Məsələn, oturaq
həyat, saatlarla ayaqüstə durmaq, ağır
fiziki işlə məşğul olmaq, yük qaldırmaq
və s. davranışlar da varikozun əmələ
gəlməsində böyük rol oynayır. Bunlar-
dan başqa, piylənmə, ağır çəki, xroniki
kolitlər, qəbzlik də varikoz yaradan əsas
faktorlardandır.
Varikoz xəstəliyinin daha çox C2
və C3 variantlarına rast gəlinir. Yəni,
əsasən diametri 3 mm-dən böyük olan
damarların genişlənməsi ilə bizə daha
çox müraciətlər olunur. Varikoz xroniki
gedişə malik xəstəlikdir, uzun illər da-
vam edir. Əsasən yay aylarında qadınlar-
da ağrılar artır, soyuq aylarda isə azalır.
Varikozun daha çox rast gəlinən
fəsadları arasında bunları saymaq olar:
trombozlar, kəskin tromboz, tromboflebit
. qanaxmalar, trofiki dəyişikliklərin və
trofiki qanaxmaların baş verməsi. Bizə
müraciət edən xəstələrin əksəriyyətində
varikozun bu və ya digər fəsadı
müşahidə olunur. Trafkiyaları olan
xəstələrdə yaralar uzun illərlə sağalmır.
Və onların sağalması demək olar ki,
qeyri-mümkündür.
- Varikozun müalicəsində hansı
yeniliklər tətbiq edilir?
- Son 15 ili varikozun müalicəsində
inqilabi bir dövr adlandırmaq olar.
Əvvəllər varikoz adi metodlarla müalicə
olunurdu, bu da çox saylı kəsiklərlə
müşayiət olunurdu, əmliyyatlardan sonra
xəstənin ayağında izlər qalırdı.
Lakin indiki dövr lazerlə müalicə
(EVLA – Endovenoz Lazer Ablasiyası)
dövrüdür. Yəni, damar daxilinə bu və
digər kimyəvi vasitəni daxil etməklə,
damarları çıxarmadan müəyyən müddət
ərzində varikozun aradan götürülməsinə
nail oluruq. EVLA prosedurası varikoz
xəstəliyinin ən son müalicə metodu olub,
damar divarına daxildən lazer enerjisi
ilə təsir etməklə, onun bağlanmasına
əsaslanır.
Lazer müalicəsinin üstünlükləri
kəsiksiz, ağrısız, qansız, yerli anesteziya
( “keyitmə” ) ilə icra olunmasıdır. Digər
tərəfdən, proseduradan dərhal sonra
pasient ayağa duraraq sərbəst gəzir.
Endovenoz lazer koaqulyasiyası və ya-
xud varikozun lazer müalicəsi son vaxt-
lar çox köklü dəyişiliklərə məruz qalıb.
Son illər ərzində yeni növ lazer - suya
təsir edən lazer və yeni lazer ötürücüsü -
radial ötürücü kəşf edilib. Yeni növ lazer
şüalarının təsirindən damar divarının
kollagen lifləri zədələnir və onun bütün
qatları bir növ əriyərək çapıq toxuması
ilə əvəz olunur. Bu, ilk nəsil lazerlərdən
- hemoqlobin lazerindən əsaslı şəkildə
fərqlənir, damar daxilində tromb yarat-
mır. Bu səbəbdən prosedurada trombo-
embolik fəsadların yaranma ehtimali
sıfıra bərabərdir, yəni demək olar ki, tam
təhlükəsizdir. Beləliklə, bu müalicədən
sonra biz içərisi trombla dolmuş vena
yox, çapıqlaşımış vena görürük.
- Hazırda Azərbaycanda belə
əməliyyatlar icra olunurmu?
-Fəxrlə qeyd etmək istərdim ki, yeni
innovasion texnologiyanın həyatda
özünə çox çətinliklə yol açmasına
baxmayaraq, biz buna maksimum qısa
müddətdə - 3 ay ərzində nail olduq. Artıq
Azərbaycanda “üçüncü nəsil” adlan-
dırılan son lazerlə uğurlu əməliyyatlar
aparmışıq.
Təəssüf ki, hələlik Azərbaycanda
aparılan əməliyyatların yaınız 1 faizi
lazerlədir, yerdə qalan hallarda klassik
- flebektomiya üsulundan istifadə olu-
nur. Halbuki, dünyada göstəricilər tam
əksinədir. Təəssüf ki, bu, həkimlərimizin
yeni texnologiyaları öyrənməyə az meyl
göstərməsi ilə əlaqədardır.
- Endovenoz üsulla aparılan əməliy-
yatlar dan sonra xəstədə yenidən varikoz
əmələ gəlmə ehtimalı varmı?
- Klassik üsulla aparılmış əməliyyat-
dan sonra bu risk 15-20%, lazer
müalicəsindən sonra isə 1-2 %-dir. Bu da
bir daha lazer müalicəsinin üstünlüyünü
vurğulayır. Biz xəstələri 1 il müşahidə
edirik, kiminsə çətinlik yaşadığını
görməməişik.
Qeyd edim ki, varikoz xəstəliyinin
müasir müalicə metodları arasında
Radiodalğalı ablasiya (RDA) adını
çəkmək olar. Bu üsul radiodalğalar
vasitəsi ilə genişlənmiş damara təsir
etməklə onun yığılmasına və sorulub
itməsinə əsaslanır. Digər üsul - minif-
lebektomiya – dəridə kəsik aparmadan,
kicik dəliklərdən xüsusi alətlər vasitəsi
ilə varikoz venaların çıxarılmasıdır.
Mikrodəliklər steril striplər (steril plast-
rlar) vasitəsi ilə örtülür. Qısa müddətdən
sonra dəliklər iz buraxmadan tamimilə
sağalır.
Skleroterapiya - damar daxilinə xüsusi
preparatın (sklerozantın) yeridilməsi ilə
onun sorularaq aradan qaldırılmasıdır.
Bu metod daha çox dəridaxili retikul-
yar venaların və damar ulduzcuqlarının
(teleangioektaziyaların ) müalicəsində
istifadə olunur.
- Məhəmməd müəllim, ayaqlarında
varikoz damarları olan insanlara nə
tövsiyə etmək olar?
- Dərhal fleboloq və ya damar
cərrahına müraciət etmək lazımdır.
Gündəlik həyatda isə uzun müddət
ayaqüstə və ya oturaq vəziyyətdən
imtina etmək, hündür dabanlı ayaqqabı
geyməmək lazımdır. Fleboloqlar 5 sm-
dən hündr dabanlı ayaqqabı geyməyi
məsləhət görmürlər.
Həmçinin, hansısa isidici prosedu-
ralardan (müxtəlif növ fizioterapiyalar)
uzaq olmaq, isti vanna və saunadan
istifadə etməmək məsləhətdir. Komp-
ression corablardan istifadə etmək,
uzanarkən ayaqların altına yastıq qoya-
raq qaldırmaq və müalicə tədbirlərinə
mümkün qədər tez başlamaq lazımdır.
Bu tip problemi olan hamilə qalmaq
istəyən xanımlar mütləq fleboloqa
müraciət etməli, onun məsləhətlərindən
sonra hamilə qalmalıdırlar.
Günel ASLANOVA
Varikozun ən müasir müalicə metodları Azərbaycanda