Buxgalteriya lit

„
Т
ayyor mahsulot“ 
schoti. Schot aktiv hisoblanib,
uning debetida asosiy ishlab chiqarishdan olingan tayyor
mahsulot summasi ko‘rsatilsa, kredit tomonida iste’-
molchilarga chiqarilgan, jo‘natilgan mahsulot summasi
ko‘rsatiladi. Korxona tomonidan bevosita sotib olingan,
xarajatlari mahsulot tannarxiga qo‘shilmaydigan mahsulot,
ya’ni tovarlar bevosita „
Т
ovarlar“ schotida ko‘rsatiladi.
Bevosita asosiy ishlab chiqarishlardan olingan tayyor
mahsulot summasiga debet „
Т
ayyor mahsulot“ schoti,
kredit „Asosiy ishlab chiqarish“ schoti deb buxgalteriya
yozuvi beriladi. 
Т
uzilgan shartnomalarga asosan, xaridor-
larga jo‘natilgan tayyor mahsulot summasiga debet
„Asosiy ishlab chiqarish“
Dt schoti Kt
Boshlang‘ich
qoldiq
1) 50000
„Mehnatga haq to‘lash bo‘yicha
xodimlar bilan hisob-kitoblar“
Dt schoti Kt
Boshlang‘ich
qoldiq
1) 50000
2) 20000
4) 130000
Dt „Kassa“ schoti Kt
Boshlang‘ich
qoldiq
3) 130000
„Budjetga to‘lovlar bo‘yicha
Dt qarzdorlik“ schoti Kt
Boshlang‘ich
qoldiq
2) 20000

---

97
„Olinadigan hisob varaqlari“ schoti, kredit — „
Т
ayyor
mahsulotlar“ schoti bo‘yicha ko‘rsatiladi.
5-§. Realizatsiya (sotish) jarayoni hisobi
Mulkchilikning turli shakllarida faoliyat ko‘rsatayotgan
korxona va tashkilotlarning xo‘jalik faoliyatida realizatsiya
(sotish) jarayoni asosiy jarayon hisoblanadi, chunki
har qaysi mulkdor ishlab chiqarilgan mahsulotini sotish-
dangina daromad manbayini shakllantiradi.
Realizatsiya jarayonini to‘g‘ri tashkil qilish, 
birinchidan
,
bozor muvozanatiga o‘z ta’sirini o‘tkazsa, 
ikkinchidan
,
boshqa jarayonlar faoliyatining bir me’yorda olib borilishi-
ni ta’minlash uchun asos yaratadi. Bu jarayonda tejam-
korlik, mahsulot sifati, talab va taklif, baho asosiy omillar-
dan hisoblanib, har bir omil jarayon faoliyatiga o‘z ta’sirini
o‘tkazib boradi.
Realizatsiya jarayonining yana bir o‘ziga xos xususiyati
shundaki, bu jarayonda mahsulotni sotish va sotib olish
baholari namoyon bo‘ladi.