Biz dünyanın bioloji müxtəlifliyinə real, ölçülə bilən

BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin  əsrarəngiz  balıqları

  /  

BIODIVERSITY: A m a z i ng  C a sp ia n   F is h e s

Endemik  balıq  növlərinin  əksəriy­

yətini  siyənəkkimilər  və  xulkimilər 

təşkil  edir.  Başqa  fəsilələr  içərisində 

isə nərəkimilərin 6 növü və yarımnövü 

mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Dünyada 

nərə ovunun 90 %-ni Xəzər verir. Nərə 

balıqlarına və qara kürüyə olan tələbat 

ölkənin  iqtisadi  və mədəni  inkişafında 

biomüxtəlifliyin  tutduğu  mövqeyə 

gözəl misaldır.

Xəzər  insanlar  tərəfindən  istifadə 

olunan  əsl  təbii  sərvətlər  xəzinəsidir. 

Xəzərin  sahilində  və  dibində  külli 

miqdarda  neft,  qaz  və  başqa  faydalı 

qazıntılar  ehtiyatı  var.  Müxtəlif  sər­

vətlərə  malik olan  dənizin.  Xəzəryanı 

ölkələrin  iqtisadiyyatında  və  milyon­

larla  insanın həyatında böyük əhəmiy­

yəti var.

Onun  balıq  ehtiyatlarından  bütün 

Xəzəryanı  ölkələr  faydalanır.  Xəzər 

insanlar  üçün  mühüm  və etibarlı  zülal 

mənbəyi  olub,  dəfələrlə  müharibə, 

quraqlıq,  epidemiya  və  sosial-siyasi 

sarsıntılar  (kataklizmlər)  zamaı 

insanları aclıqdan xilas edib.

Balıqlar  suda  yaşayan  onurğalı- 

lardır.  Balıq\ növlərinin  sayı  suda, 

quruda  yaşayäm  bütün  onurğalıterın 

birgə  kayındanlçoxdur.  Müxtəlif balıq 

növləri  öaribrma,  rəng  və  ölçülə^nə 

görə  bıt-birindən  o  qədər  fərqlənillər 

ki,  onların  eyni  canlılar  qrupuna  aid 

olmasına  çətinliklə  inanmaq  o İtir. 

Məsələni bəzi  balıqlar  daş  parçasıla, 

birbaşqal|rı qıvrıl aşı qurdlara bənzəyir.

Bəzi  balıqlar,|  lap  yaymg,  kitrıi 

yastıdır, başqalajşesə kürə kimi üfürülə 

bilir.  T$ahqlaı*’ göy  qurşağının  bütün 

rənglərində  olur.  Bir  çox  balıqların 

rəngi  o  dərəcədə  əlvan və parlaq  olur

tionship  is  reversed,  the  level  of  the 

Caspian falls.

Thanks  to  its  isolation  from  other 

seas, the Caspian has a large number 

of  endemic  species,  both  plant  and 

animal.  The majority of the endemic 

species  belong  to  the  herring  and 

goby families, the most important  of 

the other families are six  species  and 

subspecies of sturgeons.  The Caspian 

produces  90%  of  the  total  sturgeon 

catch  in  the  world.  Sturgeons  and 

black  caviar  are  the  best  example  of 

the importance of biodiversity for the 

country's economy and culture.

The Caspian is a true storehouse of all 

kinds  of  natural  riches  used  by 

mankind.  The seacoast and sea floor 

contain enormous reserves of oil, gas, 

and  other  mineral  resources. 

The 

wealth of the Caspian is diverse, and it 

is  very  important  to  the ttconomy  of 

the countries in tie  region'and to the 

life of millions of j^ople.

ıe richness qfits fish is accessible to 

I  of  the  couhtyes  in  the  region, 

ore  than  once,  the  Caspfen  has 

become  an  importing  and  reliable 

source  of  protein  for  people  and 

them  from  starvation Jluring 

time!, of  wars,  droughts,  epiaemics, 

and sfeiopolitical cStmtffSms.

ish  are  vertebrates  (backboned 

animals) that live in water. There are 

more kinds of fish than all other kinds 

of  water  and  land  vertebrates  put 

together.  The  various  kinds  of  fish

16

BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK:  Xəzərin  əsrarəngiz  balıqları

  / 

BIODIVERSITY: A m a z in

ki, onlar al-əlvan rənglənmiş quşlardan 

belə  geri  qalmırlar.  Onların  parlaq 

qırmızı, sarı, göy və al rəngləri şəbəkə, 

paralel  xətlər,  dairəciklər  və  xallar 

şəki ində gözəl naxışlar əmələ gətirir.

Yer  üzərində  ən  balaca  balıq 

Trimmatom nanus - hind okeanı xulu- 

dur.  Onun  uzunluğu  təqribən  1  sm-ə 

(2/5  düym)  çatır.  Ən  böyük  balıq  isə 

balinaya  oxşar  köpək  balığıdır.  Onun 

uzunluğu  12 metrdən (40 fut), çəkisi  15 

tondan  çox  olur.  O,  plankton  adlanan 

çox  kiçik  su  canlıları  ilə  qidalanır. 

Balinaya  oxşar  köpək  balığı  digər 

balıqlar  və  insan  üçün  tamamilə 

təhlükəsizdir.  Ən  təhlükəli  balıqların 

çəkisi cəmi bir neçə kiloqramdır. Belə 

balıqlara zəhərli  tikanları  olan,  hədsiz 

təhlükəli  ziyilli  balıqlar  aiddir.  Onlar 

hətta insanı belə öldürə bilərlər.

Balıqlar su olan yerlərdə yaşayırlar. 

Onlara  həm  suyu  donma  həddinə 

yaxınlaşan arktikada və  həm  də tropik?; 

cəngəlliklərin  ilıq  sularında  təsadüf 

etmək olar. Bir sıra balıqlar sürətli axan 

dağ  çaylarında,  bir  başqaları  isEksakit 

yeıallı  çaylarda  yaşayırlar.j  Bəzi 

balıqlar dənizlərdə  uzun  səyahət edir, 

bəziləri  isə  həyatlarının  çox  hissəsini 

dənizin  d ibində  quma  girərək 

yaşayırlau  Balıqların  əksəriyyəti  suyu 

tərk etmir. Ancaq bəzi balıqlar qurumuş 

çay yataqlarında aylarla yaşaya bilir. 

Balıqların  insan  həyatında  çox  böyük 

əhəmiyyəti  var.  Onlar  milyonlarla 

insan üçün qida mənbə-yidir. Balıqların 

dekorativ  növləri  bəzək  heyvanları 

kimi  akvariumlarda  saxlanılır.  Hə­

vəskar balıqçılar balıq ovunu bir idman 

növü  kimi  qəbul  edirlər.  Balıqlar 

təbiətdə  ekoloji  balansın  qorunması

differ  so  greatly  in  shape,  color,  and 

size  that  it  is  hard  to  believe  they  all 

belong to  the same group of animals. 

For  example,  some  fish  look  like 

lumpy  rocks,  and  others  like  wriggly 

worms. Some fish are nearly as flat as 

pancakes,  and  others  can  blow 

themselves up like balloons. Fish have 

all  the  colors  of the  rainbow.  Many 

have  colors  as  bright  as  the  most 

brightly colored birds. Their rich reds, 

yellows,  blues,  and  purples  form 

hundreds  of beautiful  patterns,  from 

stripes  and  lacelike  designs  to  polka 

dots. 

i

The  smallest  fish  is  the  Trimmatom 

nanus,  a  goby  of  the  Indian  Ocean, 

which  grows  to  about  2/5  inch  (1 

centimeter) long. The largest fish is the 

whale  shark,  which  may  grow  more 

than  40  feet  (12  meters)llong  and 

weigh over  15 tons (14 metric tons).  It 

feeds  on  tiny,  drifting  aquatic 

organisms  called  plankton|   and  is 

completely  harmless  to  most  other 

fish  and  to  human  beings.  The  most 

dangerous  fish  weigh  only  a  few 

pounds  or  kilograms.  They  include 

the deadly stonefish, whose poisonous 

spines may kill a human being.

Fish  live  almost  anywhere  there  is 

water.  They  are  found  in  the  near­

freezing waters of the Arctic and in the 

warm  waters  of  tropical  jungles. 

Other  fish  live  in  roaring  mountain 

streams and inpcaceful  underground 

rivers.  Some fish  make long jo u rn o s 

across  the  ooeaıı.  Otherş^ffrend  mast 

of  their  life

Azerbaycan  Respublikası  Prezide

İşlər İdarəsi

PREZİDENT KİTABXy

---