BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları / BIODIVERSITY: A m a z in g C a s p ia n F ish es
Ətraf mühitə təsirin qiymətlən
dirilməsi beynəlxalq miqyasda əməliy
yatların ətraf mühitə təsirini müəyyən
edən alətdir.
BP şirkəti apardığı bütün əməliyyat
ları Azərbaycan höküməti ilə imzala
dığı müqavilənin şərtlərinə uyğun
olaraq Azərbaycan Respublikası qanun
ları çərçivəsində həyata keçirir. Bu
məqsədlə biz ətraf mühitin müha
fizəsinə dair iş qaydalari hazırlamışıq.
BP believes it is essential to ensure that
its operations and activities comply
with the environmental standards in
our Production Sharing Agreements
signed by the company and the
government, and with the laws of the
Azerbaijan Republic. To achieve this
goal, we have developed Environ
mental Operating Procedures.
We
periodically update these procedures,
and our company has received a
Bu qaydalar müntəzəm olaraq təzə
lənir.
Şirkətimiz özünün bütün əməliyyat
ları üçün ISO 14001 standartına
uyğunluq sertifikatı alıb. Biz qəza
zamanı neft sızmalanna qarşı mübarizə
planlarından istifadə etməklə öz
əməliyyatlarımızı qanunvericilik tələb
lərinə uyğun şəkildə, ətraf mühitə təsiri
certificate of compliance with the ISO
14001 standard for all of its operations.
Using emergency response and oil spill
response plans, we are also capable of
managing our operations to ensure
minimum impact and regulatory
compliance.
We have also developed and introduced
a Research and Environmental
12
BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları j BIODIVERSITY: A m a z in g C a s p ia n F is h e s
minimal səviyyəyə endirmək iqtidarı
ndayıq.
Biz eyni zamanda ARDNŞ, Milli
Elmlər Akademiyası, "Dəniz Neft-Qaz
Layihə" Elmi Tədqiqat İnstitutu
(DETLİ) və Azərbaycan Ekologiya və
Təbii Sərvətlər Nazirliyinin nümayən
dələri ilə əməkdaşlıq etməklə Elmi
Tədqiqat və Ekoloji Monitorinq
Proqramını ən yüksək ekoloji norma və
standartlara uyğun şəkildə hazırlayaraq
həyata keçiririk. Bizim tərəfimizdən bir
sıra elmi-tədqiqat və monitorinq işləri, o
cümlədən, balıqların monitorinqi,
makrobentosun, suyun, dib çöküntü
lərinin kimyəvi tərkibinin öyrənilməsi,
yeraltı suların monitorinqi, bitki
örtüyünün bərpa edilməsi və s.
məqsədilə şelf tədqiqatları aparılıb.
BP özünün ümumi strategiyasını
hazırlayan zaman qarşısına bir neçə
uzunmüddətli məqsədlər qoyub. O, bu
məqsədləri yerinə yetirmək niy
yətindədir və yerinə yetirəcək. Ancaq
biz bilirik ki, heç bir məqsədə asanlıqla
çatmaq olmur. Buna görə də, biz bu
istiqamətlərdə müntəzəm iş aparırıq.
Aydındır ki, bu məqsədə köməksiz və
hamıdan təcrid olunmuş şəkildə deyil,
Azərbaycan Respublikasının daxilində
və xaricdə bizimlə əməkdaşlıq edən
mütəxəssislərin iştirakı ilə nail olmaq
olar.
Biz məqsədimizə çatmaq üçün
müntəzəm olaraq partnyorlarımızla,
nəzarətedici təşkilatlarla, rəqiblərimiz-
lə, ictimaiyyətlə, ekoloji təşkilatlarla və
bu işdə marağı olan şəxslərlə məsləhət
ləşmələr aparırıq.
Biz Dövlət Ekologiya və Təbii
Sərvətlər Nazirliyinin ekspertləri və
partnyorumuz olan ARDNŞ-lə, xarici
Monitoring Program, in cooperation
with representatives of Azerbaijan:
SOCAR, the National Academy of
Sciences, Azgipromorneftegas (Azer
baijan Research and Design Institute)
and the Azerbaijan Ministry of Ecology
and Natural Resources, and also in
accordance with the best international
environmental standards. We have
conduced a number of scientific
investigations and monitoring projects,
including monitoring of fish, offshore
surveys to study macrobenthos, water
chemistry, sediments, monitoring of
groundwater, re-vegetation, etc.
In developing its overall strategy, BP
has set some long-term environmental
aspirations. BP recognizes that this is
what we are committed to and aspire to
achieve and something we are wise
enough to realize cannot be achieved
overnight. Non-the-less, it is something
we constantly work towards. We also
realize that this goal cannot be achieved
in isolation or without the help of those
who work with us, both internationally
and in the Azerbaijan Republic. We are
committed to consulting and working
with our partners, regulators, com
petitors, the public, environmental
organizations and other stakeholders
to achieve this goal.
In addition to experts from the Ministry
of Ecology, our partners and SOCAR,
we work closely with international
experts, and also with experts from the
National Academy of Sciences of
Azerbaijan, institutes of zoology,
botany, geology, archeology and
ethnography and geography, and also
from a number of other organizations.
13
BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları
/
BIODIVERSITY: A m a z in g C a s p ia n F is h e s
ekspertlər və Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyasının Zoologiya, Botanika,
Geologiya, Arxeologiya və Etno
qrafiya, Coğrafiya İnstitutları və başqa
təşkilatlarla əməkdaşlıq edirik. BP
şirkətinin və Azərbaycan Respublika
sının ekologiya sahəsində ümumi
məqsədi ətraf mühitə dəyən hər hansı
bir ziyanın qarşısının alınmasıdır. Biz
bu sahədə əməkdaşlığımızı davam
etdirmək fikrindəyik.
BP şirkəti iqtisadi, sosial və ekoloji
aspektlərin inteqrasiyasını, eləcə də
qısa və uzunmüddətli prioritetlər
balansını nəzərə almaqla, davamlı
inkişaf mövqeyində duraraq, öz
fəaliyyətini davam etdirir.
Our aim is to continue this close
cooperation in order to enable BP and
the Azerbaijan Republic to achieve
their shared ecological goal of no
damage to the environment.
BP Group is committed by their
business principles to contributing to
sustainable development integrating
economic, social, and environmental
considerations, balancing short-term
and long-term priorities.
Qəri Kempbel, BP Kaspian
Sağlamlıq, Əməyin Təhlükəsizliyi
və Ə traf Mühit Departamentinin Direktoru
Gary Campbell, B P Caspian Director,
Health, Safety and Environment
14
Azərbaycanın bioloji müxtəlifli
yində dünyanın ən böyük qapalı su
hövzəsi olan Xəzər mühüm rol oyna
yır. O Aralıq dənizindən İndoneziyaya
qədər uzanan qədim, böyük Tetis
okeanının yerində əm ələ gəlib.
Kaynazoy erasında onun hüdudlarında
alp dağəmələgəlmə prosesi baş verib.
Yer qabığının qalxması nəticəsində
Tetis okeanı parçalanmış və onun
yerində bir sıra təcrid olunmuş su
hövzələri, o cümlədən Xəzər dənizi
əmələgəlmişdi.
Xəzər dənizi az duzlu, axını
olmayan nəhəng su hövzəsidir. Dəniz -
gölün maksimal dərinliyi 1025 m-dir.
Ona xas olan əsas xüsusiyyətlər
səviyyəsinin dövri dəyişməsi, okean
dan fərqli olaraq az duzluluğa və əsasən
aborigen (yerli) Xəzər faunasına malik
olmasıdır. Xəzərin su ehtiyatının 4/5
hissəsi ona axan çay sularının payına
düşür. Xəzərə axan sular ancaq onun
səthindəki buxarlanmaya sərf olunur.
Xəzərə axan suların miqdarı buxar
lanan suyun miqdarından çox olduğu
dövrdə Xəzərin səviyyəsi qalxır, əks
halda isə aşağı enir. Digər su hövzələri
ilə əlaqəsi olmayan Xəzər dənizi külli
miqdarda endemik bitki və heyvan
növlərinə malikdir.
The Caspian Sea, which is the largest
closed-drainage body of water in the
world, is an important contributor to
Azerbaijan's biological diversity. It
formed on the site of the enormous
ancient ocean Tethys, which stretched
from the present-day Mediterranean
Sea to Indonesia. In the Cenozoic,
Alpine orogeny took place within its
bounds. When the earth's crust was
lifted up, Tethys broke up, and a
number of isolated bodies of water
formed in its place, including the
Caspian.
The Caspian Sea is the world's largest
saltwater closed-drainage lake. The
sea's maximum depth is 1,025 m. The
Caspian Sea is characterized by
periodic fluctuations in level, a lower
salinity in comparison to the oceans,
and a predominance of indigenous
Caspian fauna. The incoming part of
the Caspian's water balance is 4/5
formed by the run off of rivers flowing
into it.
The water entering the
C aspian Sea is spent only on
evaporation from its surface. During
periods when the entry of water into
the sea exceeds evaporation, its level
rises. When the water-balance rela-