Bacanlı,
Yayın Değerlendirme / Review
225
İkinci kısım “İmparator Babür’ün yaratıcılığı, ‘Bâbür-name’ incelemesinin
sorunları’ – Tvorçestvo İmperatora Babura, Problemı izuçeniya ‘Babur-
name’” başlığını taşımaktadır. Bu kısımda Bâbür ve Bâbür-name
ile ilgili
makaleler, iki eleştiri yazısı ve üzerinde Arap harfleriyle “Mecmu’a-i Eş’ar-ı
Bâbür Pâdişâh” başlığını taşıyan eserin Rusça “Sobraniye Stihotvoreniy
İmperatora Babura” başlığıyla yayımlanmış tıpkı basım, eser hakkında dü-
şünceler ve eserin tercümesini içeren 1917 yılı baskılı araştırma kitabı yer
almaktadır.
Üçüncü kısım “Türkçe etütleri ve Orta-Asya Türk Edebiyatı Ürünleri –
Turetskiye etyudı i Materialı po Sredneaziatsko-Turetskoy literature” başlığını
taşımaktadır. Buraya Samoyloviç’in arşivde kalmış çalışmaları G. F. Blagova
tarafından dâhil edilmiştir. Bu kısımda 13. yüzyılda yazılmış olan Yusuf ile
Züleyha adlı Türkçe eserin lehçesel kimliği, Ali Şir Nevaî başta olmak üzere
çeşitli Orta-Asya Türk şairleri ve ‘tuyuğ’lar başta olmak üzere incelenen şair-
lerin
çeşitli şiirleri, Şecere-i Terakime’nin bir listesi gibi çeşitli konuları ele
alan makaleler yer almaktadır.
İkinci bölümün son kısmı “Edebî dillerin teorisi ve tarihî dönemlere ayrılması
– Teoriya i istoriçeskaya periodizatsiya literaturnıh yazıkov” başlığını taşı-
maktadır. Bu kısımda Orta-Asya sahasında Türkçenin edebî bir dil olarak
ortaya çıkma süreci, Altın Ordu (Cuçi-Ulus) edebî dili, Türk dillerinin birbirle-
riyle ilişkileri, Çağatayca dönemindeki lehçelerin edebî dile katkısı gibi konu-
ları ele alan makaleler bulunmaktadır.
Kitabın, G. F. Blagova ve D. M. Nasilov tarafından hazırlanan
“İlaveler” kısmı
Eserin son kısmında (951-1053) “İlaveler” bulunmaktadır. Burada önce, F.
D. Aşnin tarafından hazırlanan A. N. Samoyloviç’in tüm eserlerinin listesi yer
almaktadır. A. N. Samoyloviç’in arşiv mirası hakkında L.V. Dmitriyeva tara-
fından yazılan şerh ve düzeltmeler ve ardından çoğunluğunu G. F.
Blagova’nın birini ise D.M. Nasilov’un yazdığı “Yorumlar ve haşiyeler –
Kommentarii i primeçaniya” kısmı gelmektedir. Bu kısımda, bilimsel araştır-
ma gezisi çerçevesinde Türkmenistan’da bulunan A. N. Samoyloviç’e hocası
Platon Mihayloviç Melioranskiy tarafından
gönderilen özel bir mektup, yine
hocası tarafından 1904 ile 1906 yılları arasında Samoyloviç’e gönderilen ve
Samoyloviç’in girmesi gereken sınavlar, hazırlaması gereken ödevler, hoca-
sının bazı araştırmaları hakkında kendisinden yardım talebi gibi günlük işlerle
ilgili 13 kartpostal, Samoyloviç’in yazdığı makalelerin onun bilimsel serüve-
bilig
, Bahar / 2009, sayı 49
226
nindeki yeri ve önemi, Samoyloviç’in eserleri arasındaki ilişki ve tamamlayıcı
rolleri gibi konular ele alınmıştır.
Bu bölümde, Samoyloviç ile hocası
Melioranskiy arasındaki hoca-öğrenci ilişkisinin boyutlarını ve Samoyloviç’in
hocasına bağlılığının ve vefasının örneklerini G. F. Blagova’nın açıklayıcı
notlarıyla öğrenme imkânı buluyoruz. İlaveler kısmında daha sonra “Kısalt-
malar”, “Bibliografya”, “İsim indeksi”, “(Türkçe) Eserlerin isim indeksi” ve
nihayet “İçindekiler” kısmı yer almaktadır.
20. yüzyıl Rus Türkolojisinin vakitsiz söndürülen yıldızı Samoyloviç’in yayım-
lanmış ve yayımlanmamış çalışmalarını bir bütün halinde Türkolojinin hizme-
tine sunulması önemli bir hizmettir.
bilig Bahar / 2009 sayı 49: 227-230
© Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı
Balcı Yunus (2008).
Tanpınar, Trajik Bir Şair ve Şiiri.
İstanbul: 3F Yayınları. 157 s.
Oğuzhan Karaburgu
*
Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında sahip olduğu vasıflar ve eser verdiği
türler açısından önemli bir yer işgal eden isimlerden biri de Ahmet Hamdi
Tanpınar’dır. Şair, hikâyeci, romancı ve edebiyat tarihçisi kimlikleri ile altmış
bir senelik hayatında önemli eserlere imza atan Ahmet Hamdi Tanpınar,
musikiden
güzel sanatlara, psikolojiden felsefeye, bir çok alan ile ilgilenmiş
çok yönlü bir entelektüeldir.
Yaşadığı devirde bizzat kendisinin de belirttiği gibi gereken ilgiden mahrum
kalan Ahmet Hamdi, sağır ve kör geçen yılların bir nevi telafisi gibi son yıl-
larda yoğun bir ilgi ve araştırma bolluğu ile gündemdedir. Bu araştırmalara
Tanpınar, Trajik Bir Şair ve Şiiri isimli çalışması ile katkıda
bulunan isimler-
den biri de Yunus Balcı’dır. Kitap daha önce
Tanpınar’ın Şiirinde Trajik
Durum adıyla Denizli’de yayımlanmıştı.
Türk Romanında Aydın Problemi (2002)
, İki Bilim Adamının Hikâyesi: Ah-
met Hamdi Tanpınar ve Oğuz Atay’ın Hikâyeleri Üzerine Bir İnceleme
(2004) ve Charles I. Glicksberg’den çevirdiği
Avrupa Edebiyatında Trajik
Görünüm (2004) isimli eserleri ile tanıdığımız Yunus Balcı’nın Tanpınar ve
Trajik’e olan ilgisi daha öncelere dayanmaktadır. Türk edebiyatında hemen
hemen varlığından bile pek çok kişinin haberdar olmadığı Trajik Görünüm
ile ilgili ilk çevirilerden birini yapmış olması ve bu çevirinin bir nevi Türk
edebiyatında uygulaması olarak düşünebileceğimiz
Tanpınar, Trajik Bir Şair
ve Şiiri bu bakımdan da önemli bir çalışmadır.
Tanpınar, Trajik Bir Şair ve Şiiri kitabı Önsöz, Giriş, I. Bölüm: Trajik Çatış-
ma, II. Bölüm: Trajikten Kurtuluş, Sonuç, Kaynaklar ve Dizin gibi bölümler-
den oluşmaktadır.
Yunus Balcı’nın Önsöz’de belirttiği üzere,
Trajik edebiyat,
trajik şiir, trajik drama Batı edebiyatlarında bir alt
başlık olarak yaygın bir kavram olmakla birlikte Türk edebiyatında
pek yaygınlık kazanmış değildir. Birlikte düşünüldüğü ironik edebiyat
veya edebiyatta ironi daha çok bilinmekle beraber belki de geleneksel
kültürümüzün bir trajik çatışmaya kolay kolay meydan vermemesi
*
Pamukkale
Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyat Bölümü / DENİZLİ
okaraburgu@gmail.com