Bahtiyar cemile

 

 

 

 

- 86 -

sosyal  rolüne  de  vurgu  yapmakta,  tüketicileri  çevre  kirlili inin  ve  geneti i  de i tirilmi  

gıdaların tehlikelerine kar ı uyarmaktadır (Radstrom, 2011: 94, Nilson, et. 2011: 374)  

2. CITTASLOW 

talyanca  Cittá  ( ehir)  ve  ngilizce  slow  (sakin  /  yava )  kelimelerinden  olu an  Cittáslow, 

“sakin  ehir” anlamına gelmektedir. Temelinde bulunan slow food “yava  yemek” zaman içerisinde 

hızla yaygınla ıp anlamla arak sadece beslenmede de il, ya am, seyahat, e itim, okuma, para ve 

birçok  alanlarda  tüketim  konusunda  ortak  bir  “yava lık”  felsefesinden  beslenen  bir  akım  haline 

gelmi tir.  Küreselle menin  ehirlerin  dokusunu,  ya am  tarzını,  standartla tırmasını  ve  yerel 

özellikleri ortadan kaldırmasını engellemek için ortaya çıkmı  üyelik esasına dayanan kentler 

birli idir (Knox ve Mayer, 2009: 43, Radstrom, 2011: 91).  

ehirlerdeki ya am kalitesini artırmak ve tek düzele meyi önlemek, yöresel, bölgesel ve 

kültürel  farkındalıklar  olu turmak  ve  ehir  ve  çevresinin  özgün  de erlerinin  vurgulanması 

hareketin temel amaçları arasındadır. Dı  etkenlere kar ı yerel dinamikleri harekete geçirme ön 

plandadır.  Yani  klon  ehirler  (clone  towns)  yerine  yerel  (home  towns)  ehirlerin  devamının 

sa lamasına çalı ılmaktadır. Çünkü yerel dinamikler ekonomik, kültürel ve sosyal açıdan daha 

sürdürülebilir  ve  daha  uzun  ömürlüdür  (  Mayer  ve  Knox,  2005).  Bunun  yanında  turizm 

mekânsal  farklılıkların  yarattı ı  bir  olgudur  ve  mekânsal  farklılıkları  yansıtacak  görsel 

malzemenin turizmin ele alınmasındaki rolü büyüktür (Özgüç, 2007).   

 2.1 Cittaslow’un Dünyadaki Geli imi 

“Sakin  ehir Hareketi’nin temeli 1999 da  talya’nın Toscana bölgesinde bulunan Greve in 

Chianti  ehrinde, 30 kadar Yava  Yiyecek  ehri’nin katılımıyla atıldı. Dört kurucu  ehir de ba arılı 

turizm  destinasyonu  olmakla  birlikte,  hızlı  dünya  tarafından  ezilme  tehdidi  altındaydılar. 

Turizmdeki  ba arıları  sonucu  ehir  merkezindeki  araç  trafi i  artmı ,  fast  food  restoranları 

artarak  daha  çok  turist  çekmeye  ba lamı lar  ve  reklam  tabelaları  artarak,  ı ık  kirlili ine  yol 

açmaktaydı.  Yapılmak  istenen  bu  ehirleri  “sakinle tirmekti”(Cittaslow  Association,  2013; 

Mutdo an, 2010: 3).  

Sakin  ehir  Hareketi’nin  ilk  bildirgesinde,  küreselle menin  insanlar  arasındaki  ileti imi, 

kayna mayı ve de i imi kolayla tırmasına kar ılık, farklılıkların törpülenerek, tek bir model insan 

olu turmaya  do ru  gitti i  ve  sonunda  sıradanlı ın  hâkim  olaca ı  bir  düzenin  yaratılaca ı 

konusunda endi eler bulundu u dile getirilmi ti. Bu endi elerin giderilmesi, yerel de erlere sahip 

çıkılması, bu de erlerin korunması ve geli tirilmesi amacıyla Sakin  ehirler kavramı çerçevesinde 

bir a  olu turuldu.  Nisan 2013’te güncellenen listeye göre dünyanın farklı bölgelerinde yer alan 27 

ülkeden, 176  ehir uluslararası cittaslow a ının üyesi bulunmaktadır (Cittaslow Association, 2013). 

2.2 Cittaslow Olmanın Kriterleri  

Sürdürülebilir  turizmin;  ekonomik  süreklilik,  verimli  kaynak  kullanımı,  istihdam 

kalitesi,  (ekonomik  boyutu),  sosyal  e itlik,  yerel  kontrol,  toplumsal  ve  yerel  refah,  ziyaretçi 

memnuniyeti,  kültürel  zenginlik,  (sosyal  boyutu)  ve  çevresel  saflık,  biyolojik  çe itlilik,  fiziki 

bütünlük (çevresel boyutu) olmak üzere 12 temel amacı bulunmaktadır. Cittaslow olmak için 

birli in  belirledi i,  çevre  politikaları  (11  adet),  altyapı  politikaları  (13  adet),  kentsel  ya am 

kalitesini  artırıcı  teknolojiler  ve  araçlar  (9  adet),  yerli  üretimin  korunması  (11  adet), 

misafirperverlik (5 adet), farkındalık (3 adet), slow food Faaliyetlerine ve projelerine destek (7 

adet)  olmak  üzere  toplam  59  kriter  ile  temelde  sürdürülebilir  turizmin  hedeflerine  hizmet 

etmektedir (Cittaslow Association, 2013).  

Birli e alınmak için bir  ehir kendisinin yapaca ı ön de erlendirmede kriterlerin en az 

%50’sini  yerine  getirmelidir.  Bir  sonraki  a amada  ulusal  Cittaslow  otoritesine  ba vurusunu 

yapabilir.  Buradan  alınacak  onayın  ardından  merkezi  talya’nın  Orvieto  kentinde  bulunan 

Uluslararası Sakin  ehirler Birli ine ba vuru iletilir ve e er aday  ehir, gerekli kriterleri yerine 

getirir  ve  kar ılayaca ına  dair  somut  adımlar  ve  planlar  sunmayı  ba arabilirse  sakin  ehir 

olmaya hak kazanır. Her  ehir dört yıl sonra yeni bir denetleme için ba vurabilir. Bu  ehirlerin 

---

 

 

 

 

- 87 -

logosu olan salyangozu (do anın en yava  ve en korunaklı canlısı) kullanabilmeye hak kazanan 

merkezler, düzenli olarak denetimden geçirilir (Cittaslow Türkiye, 2013).  

Sakin  ehir olabilme kuralları arasında en belirleyici olanları, nüfusun 50.000’i geçmemi  

olması.  Do al  ve  tarihi  doku  ve  de  çevrenin  koruna  bilirli i,  kültürel  ve  sosyal  geleneklerin 

ya atılabilmesi  ve  buna  uygun  ya am  biçimlerinin  varlı ı  da  temel  ölçütlerden  bir  bölümüdür. 

Cittaslow  olarak  kabul  edilmek  için  ehirler,  organik  tarımın  desteklenmesi,  kültürel 

de erlerin korunması, yöresel ürünlerin pazarlanması gibi, sürdürülebilir bir  ehir ve bölgesel 

kalkınmaya  hizmet  eden  özgün  bir  sıra  tedbirler  almak  zorundadırlar.  Sürdürülebilir  enerji 

kullanımıyla  yerelde  ve  yerel  halkın  üretimiyle  sa lıklı  gıdaların  üretilip-tüketilmesi,  kent 

merkezlerine  ta ıt  trafi inin  sokulmaması  ve  büyük  alı veri   ma azalarının-markalarının  kent 

merkezlerinde  yer  almaması  ve  üretimde  bulunmaması  ko ulu  da  bir  di er  önemli  husustur 

(Cittaslow Türkiye, 2013; Ekinci, 2014: 181).  

2.3. Türkiye’de Cittaslow  

Benzer  bir  tarzda  ülkemizde  de,  fast  foodun  geleneksel  yemek  kültürleri  üzerindeki 

çılgınlı ına  dikkat  çekmek  ve  fast  food  zihniyetinin  toplum  ve  ya am  üzerindeki  olumsuz 

etkilerine  bir  tepki  olarak  1999’da  daha  çok  internet  tabanlı  bir  örgütlenme  “sefertası  hareketi” 

ba latıldı.  Ba langıçta Slow Food hareketi örnek alındı. Halka açık olarak yapılan ilk toplantıda, bir 

vatanda ın  önerisi  üzerine  "sefertası"  ad  ve  sembol  olarak  benimsendi.  Özellikle  2000  yılından 

sonra  düzenlenen  etkinliklerle  adından  söz  ettirmeye  ba layan  sefertası  hareketi  paneller, 

geleneksel  sokak  yemekleri,  festivaller  ve  lezzet  panayırları  düzenleyerek  kısa  zamanda 

harekete destek olan ki i ve kurulu ların sayısını artırdı.  2007’de  zmir’den ba ka Bursa, Ordu ve 

Sakarya’da  bölge  temsilcilikleri  ile  yurt  çapında  örgütlenmeye  ba landı.  Kültürel  çe itlili i, 

mutfaktan ba layıp hayatın her alanında savunmayı amaçlayan hareket, ta ımayı ve hareketlili i 

sembolize eden “sefertası"nı kullanmı tır (Marciano, 2011).  

Türkiye’de  Cittaslow  hareketi  Seferihisar’ın  28  Kasım  2009’da  Cittaslow  olmasıyla 

resmi  olarak  kurulmu tur.  Yava   ehir  hareketinin  Türkiye’de  yaygınla ması  için  yapılan 

çalı malar  sonucunda  24  Haziran  2011’de  Akyaka,  Yenipazar,  Gökçeada  ve  Taraklı  kentleri 

Polonya’da  düzenlenen  Cittaslow  Uluslararası  Kongresinde,  Cittaslow  olarak  ilan  edilmi   ve 

Türkiye’de Cittaslow Ulusal A ı kurulmu tur(Cittaslow Türkiye, 2013). 

3. SAK N  EHR  PER EMBE’NIN GENEL ÖZELL KLER  

Per embe gelenek ve göreneklerine ba lı oldu u kadar geli meleri çok yakından takip 

eden yeniliklere açık bir ilçedir. Kentlerin kendi özelliklerini ve yapılarını koruyup, yerel ürün, 

sanat  ve  yemeklerine  sahip  çıkarak  do aya  zarar  vermeden  sürdürülebilir  turizm  ilkeleriyle 

geli ebilece ini  savunan  Cittaslow  a ına  161.  Sakin  ehir  olarak  2  Kasım  2012’de  resmen 

katılmı tır.  Böylece  Türkiye'den  zmir'in  Seferihisar,  Mu la'nın  Akyaka,  Aydın'ın  Yenipazar, 

Çanakkale'nin  Gökçeada,  Isparta'nın  Yalvaç,  Kırklareli'nin  Vize,  Sakarya'nın  Taraklı  ve  son 

olarak  Urfa'nı’  Halfeti  ilçeleri  sahip  oldu u  de erlerin  gelece e  ta ınabilmesi  anlamına  gelen 

sakin  ehir  unvanını  ta ımaktadırlar.  Bu  kentlerin  Cittaslow  olması  yöredeki  yemeklerin, 

ürünlerin, zanaatların, mimari yapının ve do anın korunarak kalkınması anlamına gelmektedir. 

3.1. Per embe’nin Konumu ve Do al Özellikleri 

Orta  Karadeniz  Bölümü’nde  224  km²’lik  yüzölçümüne  sahip  olan  Per embe  lçesi’nin 

güneybatısında  Altınordu  (Merkez)  ve  Ulubey,  kuzeybatısında  ise  Fatsa  ilçeleri  ile  yer 

almaktadır. Do usunda ise kıyısında uzandı ı Karadeniz bulunmaktadır ( ekil 1).  

---