Azərbaycanda doğulan uşaqların cins nisbətinin pozulmasına zəmin yaradan mexanizmlər
Yüklə 0,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4.3. Kontraseptiv vasitələrdən istifadə
- Kəmiyyət əsaslı məlumatların təhlili 34 Qrafik 8.
32
2,1 1,9 2,1
2,2 2,2
2 2 2 2,1 2,1
2,3 2,6
2,2 2,3
2,1 1,9
2,1 2,2
1,8 2,2
1,9 CƏMİ
Ən imkanlı Biraz imkanlı Orta Biraz yoxsul Ən yoxsul MADDİ İMKAN Ali Orta ixtisas (texniki) Tam orta İntidai və daha aşağı TƏHSİL Dağlıq Şirvan Yuxarı Qarabağ* Aran
Quba-Xaçmaz Lənkəran
Şəkil-Zaqatala Gəncə-Qazax Abşeron Bakı
REGION Kənd
Şəhər YAŞAYIŞ YERİ Qrafik 6. Əsas xüsusiyyətlərinə görə ümumi nəsilvermə əmsalı, AzDSS-2011 Qeyd: Ümumi nəsilvermə əmsalı sorğudan əvvəlki 1-36 ay müddətini əhatə edir Mənbə: AzDSS-2011
Azərbaycan müasir konraseptiv üsullardan ən aşağı səviyyədə istifadə edən ölkələr sırasındadır. Hazırda 15-49 yaş arası ailəli qadınların yarısından çoxu (54.9%) kontraseptiv üsullardan istifadə edir, bunlardan 41 faizi ənənəvi üsullara etibar edir və yalnız 14 faizi müasir üsullardan 4 (DSS, 2011) istifadə edir. 4 AzDSS-2011 sorğusu zamanı on iki müasir kontraseptiv üsul haqda (qadın sterilizasiyası, kişi sterilizasiyası, həblər, uşaqlıqdaxili vasitə, inyeksiyalar, implantlar, kişi prezervativləri, spermotozoidləri məhv edən maddələr/ köpük/gel, diafraqma/qapaq, halqa, laktasion amenoreya üsulu (LAÜ) və təcili kontraseptiv üsullar) və iki ənənəvi üsul haqda (ritm/hərarət/təqvim üsulu, sikl hesablanması üsulu və yarımçıq cinsi əlaqə) məlumat toplanmışdır. 4-cü fəsil RİFAH KVİNTİLİ Aşağı İkinci
Orta Dördüncü
Yüksək 33 Kontraseptiv üsullardan istifadənin aşağı səviyyədə olması dünyaya gələn uşaqların cinsinə görə nisbətinin pozulmasına gətirib çıxaran amillərdəndir. Bu, arzuolunmaz hamiləliklərin artması və doğuma nəzarət üsulu kimi süni abortların sayınn çoxalması ilə nəticələnə bilər. Hamiləliyin dayandırılması/süni abort əməliyyatları müyəssər olduqda və bundan ailə planlaşdırılması üsulu kimi geniş istifadə edildikdə dölün cinsinə görə süni abort əməliyyatı aparmaq qərarının veriləcəyi ehtimalı yüksəlir. Azərbaycanda kontraseptiv üsullardan istifadə göstəricilərinin keçmiş Sovet ittifaqı ölkələri və Türkiyə ilə müqayisəsi müasir kontraseptiv üsullardan istifadənin çox aşağı səviyyədə olduğunu göstərir (Qrafik7). Hazırda Azərbaycanda aiəli qadınların 14 faizi müasir kontraseptiv üsullardan istifadə edirsə, bu faiz göstəricisi Qırğızıstan, Ukrayna, Moldova və Türkiyədə 30-50 faiz təşkil edir. Beləliklə, müasir kontraseptiv üsullardan istifadə başqa keçmiş sovet ölkələrində və Türkiyədə Azərbaycandan üç və ya dörd dəfə yüksəkdir. Digər tərəfdən kontraseptiv üsullardan istifadə baxımından Gürcüstan (43 faiz) və Ermənistanın (53 faiz) da faiz göstəriciləri Azərbaycana oxşardır (Dünya Bankı, 2013).
36,3 73 67,8
66,7 51,1
54,9 33,7
46 43,8
47,5 14,3
13,9 0 20 40 60 80 Qırğızıstan, 2012 Türkiyə, 2008 Moldova, 2005 Ukrayna, 2007 Azərbaycan, 2006 Azərbaycan, 2011 hər hansı müasir üsul hər hansı üsul Qrafik 7. Seçilmiş ölkələrdə kontraseptiv üsulların cari istifadəsi (faizlə) Kontraseptiv üsullardan istifadə qadınların əsas xüsusiyyətlərinə görə fərqlənir (Qrafik 8). Kənd yerlərində yaşayan ailəli qadınlar müasir kontraseptiv üsullardan şəhər ərazilərində yaşayanlarla müqayisədə daha az istifadə edirlər (10.4-ün 17.5-ə nisbətində). Kontraseptiv üsullardan istifadə baxımından regionlar arasında da nəzərə çarpan fərqlər var. Yuxarı Qarabağ və Lənkaranda yaşayan qadınlar müasir üsullardan daha az istifadə edirlər (7 və 9,8 faiz), Quba-Xaçmaz, Bakı və Abşeron iqtisadi rayonlarında müasir üsullardan istifadə göstəriciləri ən yüksəkdir (müvafiq olaraq 19,4 , 18,7 və 18,4 faiz). Kontraseptiv üsullar, xüsusən də, müasir kontraseptiv üsullardan istifadə təhsil səviyyəsi yüksək olan qadınlarda daha artıqdır. Ali təhsilli qadınlar əsas orta və ya aşağı təhsilli qadınlarla müqayisədə müasir üsullardan iki dəfə artıq itifadə edirlər (müvafiq olaraq 24.5 və 12.7 faiz). Kontraseptiv üsullardan istifadə qadının ailədə maddi vəziyyəti ilə də əlaqədardır. Ən zəngin təbəqəyə aid qadınlar müasir kontrseptiv üsullardan ən yoxsul təbəqəyə nisbətən iki dəfə daha çox istifadə edirlər (müvafiq olaraq 20.9 və 11.1 faiz). Mənbə: AzDSS-2011 Kəmiyyət əsaslı məlumatların təhlili 34 Qrafik 8. Əsas xüsusiyyətlərinə görə kontraseptiv üsullardan istifadə (faizlə) AzDSS-2011 Mənbə: AzDSS-2011 sorğusunun məlumat bazasına əsasən İSİM tərəfindən təqdim edilən hesablamalar Ailədə uşaqların sayı və cinsinə görə kontraseptiv vasitələrdən istifadənin tədqiqi kontraseptiv üsulların istifadəsi və nəsilvermə üzrə əhali arasında olan meyllərə aydınlıq gətirmiş olur. Tədqiqatın əsas tapıntısı heç bir uşağı olmayan ailəli qadınların kontraseptiv üsullardan istifadə baxımından ən aşağı faiz təşkil etməsidir (0.6%), bu isə onların nikahdan
RİFAH KVİNTİLİ Aşağı İkinci Orta Dördüncü Yüksək
Yüklə 0,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|