Azərbaycan respublikasinin təHSİl naziRLİYİ
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
47
fəaliyyət göstərməsi məqsədi ilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1997-ci il 14 may tarixli Fərmanı ilə "Milli Depozit Sistemi haqqında" və "Dövlət müəssisələrinin özəlləşdirilməsi zamanı yaradılmış səhmdar cəmiyyətlərinin və ixtisaslaşdırılmış çek investisiya fondlarının səhmdarlarının reyestrinin aparılması qaydaları haqqında" Əsasnamələr təsdiq edilməsidir.Həmçinin 1997-ci il 18 sentyabr tarixindən etibarən Milli Depozit Mərkəzi fəaliyyətə başlamışdır. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin "Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsinin fəaliyyətinin təmin edilməsi haqqında" 1999-cu il 26 iyul tarixli Fərmanının icrası ilə bağlı 1999-cu il 08 sentyabr tarixində Milli Depozit Mərkəzi yenidən təsis edilmişdir.Digər tərərfdən səhmlərin tam həcmi Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsinə keçmişdir.Respublikamızda Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi Azərbaycan Respublikasının qiymətli kağızlar bazarında vahid dövlət siyasətinin formalaşmasında iştirak edir. Bu siyasətin həyata keçirilməsini,həmçinin qiymətli kağızlar bazarının inkişafını və onun infrastrukturunun inkişafını təmin edir. Qiymətli kağızların dövriyyədən çıxarılması habele ləğv edilməsi qaydaları bu komitə tərəfindən müəyyən edilir. 1998-cu il 30 dekabr tarixində "Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsinin yaradılması haqqında" fərmanın imzalanması ilə Azərbaycan qiymətli kağızlar bazarının inkişafının növbəti mərhələsi başlandı. Birinci növbədə, Fərmana uyğun olaraq Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi yaradıldı.O öz fəaliyyət istiqamətlərinə müvafiq olaraq qiymətli kağızlar bazarının tənzimlənməsi ilə bağlı normativ aktların qəbul edir, qiymətli kağızlarla rəsmiləşdirilmiş borc öhdəlikləri bazarı qiymətli kağızların emissiyası və tədavülünü təşkil edir qiymətli kağızlar bazarı iştirakçılarının və investisiya fondlarının fəaliyyətləri, müvafiq fəaliyyət növlərinin lisenziyalaşdırılmasının həyata keçirir, lotereyaların təşkili və keçirilməsi, qiymətli kağızlar bazarında investorların və qiymətli kağızlar bazarının iştirakçılarının hüquqlarının müdafiəsini təmin edir, sağlam rəqabət mühitinin yaradılması üzrə dövlət tənzimlənməsini və nəzarətini həyata keçirir və o mərkəzi icra hakimiyyəti orqanıdır. Qiymətli kağızlar bazarının
48
fəaliyyəti və tənzimlənməsinə dair hüquqi normativ baza təkmilləşdirildi. Mülki Məcəlləyə uyğun olaraq əlavə və dəyişiklər edilməklə yeni nəsil baza qanunvericiliyi qəbul edildi. Mülki Məcəllə ilə müəyyən edilmiş hüquqi çərçivənin tətbiqi məqsədilə bir sıra qanunaltı normativ sənədlər qəbul edildi.[11] Azərbaycan Respublikası Prezidentinin "Azərbaycan Respublikasının Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsinin yaradılması haqqında" 2008-ci il 19 noyabr tarixli 52 nömrəli Sərəncamının və "Azərbaycan Respublikasının Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi haqqında Əsasnamənin və Komitənin Strukturunun təsdiq edilməsi barədə" 2009-cu il 5 mart tarixli 70 nömrəli Fərmanının qüvvəyə minmişdir və bununla ölkənin qiymətli kağızlar bazarının yeni inkişaf mərhələsi başlamışdır. İnvestisiya qiymətli kağızlarının buraxılmasının dövlət qeydiyyatı üçün emitent tərəfindən müvafiq sənədlər təqdim edilməlidir: -
-
İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiyası haqqında qərar; -
Emitetin hüquqi şəxs kimi dövlət qeydiyyatına alınması haqqında şəhadətnamənin və təsis sənədlərinin natariay qaydasında təsdiq olunmuş surətiləri; -
İnvestisiya qiymətli kağızların emissiya prospekti (investisiya qiymətli kağızlarının emissiyası proyekti ilə müşaət olunursa). İnvestisiya qiymətli kağızlar bazarı iki növə bölünür: Korporativ qiymətli kağılar bazarı və dövlət qiymətli kağızlar bazarı. Korporativ qiymətli kağızlar bazarı öz növbəsində səhmlə və korporativ istiqrazlara bölünür. Dövlət qiymətli kağızlar bazarı isə dövlət istiqrazları, mərkəzi bankım notlatı və repo ya bölünür. İndi isə, investisiya qiymətli kağızlar bazarı üzrə müqayisəli göstəricilərinin 2013-2014-cü illər üzrə (yanvar-mart ayları üzrə) və 2014-cü -2015-ci illər üzrə təhlilini aparaq .
49
İnvestisiya qiymətli kağızlar bazarı üzrə müqayisəli göstəricilər Cədvəl 2.1. Qiymətli kağızlar bazarının növü 2014-cü il Yanvar-Mart 2013-cü il Yanvar-Mart Məbləğ
üzrə fərq (%)
Əqdlərin sayı
Məbləğ (AZN)
Əqdlərin sayı
Məbləğ (AZN)
Korporativ qiymətli kağızlar 1224 564223215 1001 146269659 3,9 dəfə -
Səhmlər 1132
235315921 953
92210567 2,6 dəfə -
92 328907294 48 54059092 6,1 dəfə Dövlət qiymətli kağızları 283 3439973537 174 1525926134 2,3 dəfə -
dövlət istiqrazları 5 5507650 - - - -
mərkəzi Bankın notları 30 144906862 46
163826647 -12%
-
repo/əks repo 248 3289559026 128 1362099487 2,4 dəfə Qiymətli kağızlar bazarı 1507 4004196753 1175 1672195793 2,4 dəfə
Cədvəldən görünür ki, 2013-cü (yanvar-mart) il ilə müqayisədə 2014-cü (yanvar-mart) ildə korporativ qiymətli kağızlar 3,9 dəfə atmişdır. Dövlət qiymətli kağızlar 2,3 dəfə.Ümumilikdə investisiya qiymətli kağızlar bazarı 2,4 dəfə artmışdır. 2014-cü ilin birinci rübü ərzində qiymətli kağızlar bazarının bütün seqmentləri üzrə aparılan əməliyyatların sayı və həcmində müşahidə olunan canlanma nəticəsində bazarın həcmi ötən ilin müvafiq göstəricisi ilə müqayisədə 2,4 dəfə artaraq 4 milyard manata çatmışdır ki, bu da qeyri-neft ÜDM-nin 56 faizinə bərabərdir. Dövr ərzində şirkətlərin kapital bazarları vasitəsi ilə maliyyələşmə meyllərinin artması qiymətli kağızlar bazarında ilkin bazar əməliyyatlarının sayının 3,1 dəfə, həcminin isə 68 faiz artaraq 326,3 milyon manat təşkil etməsinə səbəb olmuşdur. Bununla yanaşı, bütün növ qiymətli kağızların təkrar bazar ticarəti üzrə əqdlərin sayı ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 9,2 faiz, həcmi isə 2,5 dəfə artaraq 3,7 milyard manat təşkil etmişdir ki, bu da bazarda maliyyə alətləri üzrə likvidliyin formalaşmasının göstəricisidir.
Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|