KOMPÜTER-TƏLİM TEXNOLOGİYALARI
Təhsildə İKT
164
3.4. Çoxlu savadlılığa keçid: Yazıçılıq vasitələrinin savadlılıq ölçüsünə edəcəyi təsir
olduqca əhəmiyyətlidir. Rəqəmsal mühitlərdə başqaları tərəfindən hazırlanan məzmundan
istifadə yalnız oxumaqla kifayətlənməkdədir. Halbuki, savadlılığın digər əhəmiyyətli bir
ölçüsü olan "yazma"nın da nəzərdən qaçırılmaması lazımdır. Yazıçılıq vasitələri çoxlu
savadlılıq bacarıqlarının qazandırılmasında və həyata çevrilməsində faydalı funksiyalar
təqdim edəcək.
4. BİZ NƏ EDİRİK? HACETTEPE BÖTE NÜMUNƏSNİ
Hacettepe universiteti, Kompüter və Təhsil Texnologiyaları Təlimi bölməsi olaraq V
və VI semestrlərdə iki yazıçılıq dilləri fənni tədris edilməkdədir. Bundan başqa, VIII
semestrdə də bütün bu bacarıqları istifadə edərək layihə hazırlamağa istiqamətlənmiş Təhsildə
Proqram Hazırlama İnkişaf etdirmə və Qiymətləndirmə fənni tədris edilməkdədir. Bu
dərslərdə, müxtəlif zamanlarda Authorware, flash, və 3-D yazıçılıq mühitləri müəllim
namizədlərinə təqdim edilməkdədir. Bu dərslərdə müəllim namizədlərindən gözlənilənlər,
yazıçılıq dili anlayışı ilə tanış olmaları, müəyyən bir ya da bir neçə vasitəni istifadə edə
bilmələri və təyin olunan bir təhsil məzmununa uyğun təhsil proqramını, fərdi və qrup
çalışması ilə bir layihə daxilində ələ alaraq hazırlayıb, inkişaf etdirib, qiymətləndirə
bilmələridir.
Yazıçılıq dilləri tətbiqi fəaliyyətləridə iştirak edən müəllim namizədlərində müşahidə
edilən əhəmiyyətli bir xüsusiyyət, təhsil proqramı inkişaf etdirmə mövzusunda öz
qabiliyyətlərində olan dəyişiklikdir. Təhsil proqramlarında müəllim namizədlərinin öz
qabiliyyət hisslərinin dörd ölçüdə qiymətləndirilə biləcəyini göstərən Aşkar və Dönməz
(2004), bu ölçüləri 1) layihə rəhbərliyi və təhsil layihələndirilməsiı; 2) animasiya, səs-video
dizaynı; 3) qrafik dizayn və 4) proqramlaşdırma olaraq adlandırılmışdır. Bu ölçülər, eyni
zamanda yazıçılıq dilləri dərsinin qurulması mövzusunda da yol göstərici məlumat təmin
etməkdədir. BÖTE bölməsində verilən yazıçılıq dilləri daxilində müəllim namizədlərinin bu
bacarıqları əldə etmə mövzusunda fəaliyyətlər təşkil edilməkdədir.
Kompüter və Təhsil Texnologiyaları bölməsində yazarliq dərslərini alan müəllim
namizədləri, semetr sonunda öz məhsullarını ortaya qoymaqda və proqram inkişaf etdirmə
müddətlərini öz məhsulları ilə əks etdirməkdədirlər. Son zamanlarda, məzmunun yenidən
istifadə edilə bilməsi və fərqli öyrənmə rəhbərlik sistemlərində istifadə edilə bilmənin
artırılması mövzusunda standart inkişaf etdirmə işlərinə sürət verilmişdir. Bu inkişaflara
paralel olaraq, yazıçılıq dərslərinin quruluşu hazırlanan öyrədici məzmunun yenidən istifadə
KOMPÜTER-TƏLİM TEXNOLOGİYALARI
Təhsildə İKT
165
edələ bilməsini dəstəkləyə biləcək şəkildə yenidən qurulmaqdadır. Müəllim namizədlərinin
hazırladıqları layihələr bu sahədə bçlmənin İnternet səhifəsindən daxil olmaqla təqdim
edilməkdədir (Baxın. http://bote.hacettepe.edu.tr/).
5. NƏTİCƏ VƏ TƏKLİFLƏR
Kompüter dəstəkli təhsil (BDÖ) mövzusundakı ilk addımların atılması ilə yazıçılıq
dillərinə olan ehtiyac artaraq davam etmişdir. Bu mövzuda, yazıçılıq mühiti sistemləri ilə "nə
isə etmə yolları" axtarışa davam edərkən, "bunların nə edə bildikləri" mövzusunda uzun bir
dövr müzakirə mövzusu olmuşdur (Fairweather və O'Neal, 1984). Ancaq, funksionallıq
mövzusunda gəlinən nöqtədə məhsuldarlığın artdığını rahatlıqla söyləyə bilərik. Öyrədici
məqsədli sinif içi istifadə nümunələri isə hələ olduqca məhduddur. Bu vəziyyəti aşmanın
yollarından biri də, yazıçılıq vasitələrinin öyrənmə mühitlərinə inteqrasiyasını işlərinə sürət
verməkdir.
Texnologiya, bir çoxlarının qeyd etdiyi kimi kimi tərəfsiz və ya qaçınılmaz bir fakt
deyil (Nar idi və O'Day, 1999). Texnoloji qərarsızlıq və ya çatışmazlıq, texnologiya
istifadəsinin ictimai məsuliyyətlərini müzakirə edəcək və öyrənmə mühitlərinə
uyğunlaşdıracaq olan pedaqoqların önünü pərdələyəcək. Hər yeni texnoloji inkişafa qurtarıcı
olaraq sarılmaq və ya doğrudan rədd etmək bu qərarsızlığın bir nəticəsidir. Məsələn,
kompüterlərin artıq bəzi cib telefonlarında da istifadə edilməyə başlandığı düşünüldüyündə,
bu vəziyyətdə cib telefonu istifadə etmək üçün də kompüter savadı olmamız lazım olacaqmı?
Hər nə qədər, kompüter savadlılığı "oxuma, yazma və riyazi problemləri həll etmək üçün
təməl" pillə olaraq vurğulansa da, pedaqoqlar olaraq əsl soruşulması lazım olan sual Andries
vam Damın 1985-ci ildə ortaya atdığı sualda gizli ola bilər:
"Bu [kompüter] əsrimizin ən böyük intellektual mübarizəsidir. İstehsalçıların bizə
vermək istədiklərini gözləyəcəyikmi? Yoxsa, bu texnologiyanı nəzarət altına alıb, ehtiyac
duyduğumuz ehtiyacları aradan qaldırmaq mövzusunda onu özümüzmü formalaşdıracağıq?
(McCorduck, 1985, S. 232)."
Sizlər də, müəllimlər olaraq dərsləriniz üçün bir yazıçılıq mühiti istifadə edərək,
məzmun inkişaf etdirə bilər və hazırladığınız layihələrinizi digərləri ilə paylaşa bilərsiniz.
Şagirdlərinizə də yazıçılıq mühitləri ilə tanış olmasında eşik təşkil edəcək bu başlanğıcla,
özlərinin öyrənmə müddətlərini əks etdirəcəklər proqramlar ortaya çıxartmaları mövzusunda
yol göstərici ola bilirisiniz.
Dostları ilə paylaş: |