Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistr hazirliği məRKƏZİ
Yüklə 5,24 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.2.Direktorlar şuralarının tərkibi və təmsil olunma şərtlərinin
- Amerika Direktorlar Şurası
- Yaponiya Direktorlar Şurası
- Azərbaycan Direktorlar Şurası
66
korporativ idarəetmənin tətbiqində və daxili nəzarət sisteminin təkmilləşməsində daha proqresivdir. Göstərilən tələblərin yerinə yetirilməsi istiqamətində Mərkəz Bank tərəfindən hazırlanmış və tətbiq olunan normativ sənədləri təqdirəlayiq hesab etmək olar. Ümid edirik ki, yaxın gələcəkdə sığorta şirkətləri də qabaqcıl təcrübələrin tətbiq olunması, ciddi instisuonal dəyişikliklərin aparılması, o cümlədən mükəmməl korporativ idarəetmə sisteminin yaradılması üçün bütün mövcud resurslardan səmərəli istifadə edəcək.
şuralarının tərkibi və təmsil olunma şərtlərinin təkmilləşdirilməsi Korporativ idarəetmə təcrübələrində Direktorlar Şurası şirkətin strategiyasını müəyyən edir, korporativ dəyərləri təstiq edir, top menecment üçün yoxlama və tarazlaşdırma sistemi yaradır və təşkilat daxili məsuliyyət və hesabatlıq xətlərini təmin edir. Direktorlar şurası həmçinin, maliyyə hesabatlılığı və açıqlanmaya aid olanlar da daxil olmaqla, müxtəlif qaydalara riayətin təmin edilməsi üçün məsuliyyət daşıyır. Mülki Məcəlləyə əsasən, direktorlar şurası öz səlahiyyətləri hüdudlarında ümumi rəhbərliyi və şirkətin üzərində nəzaərti həyata keçirir. Mülki Məcəllə şirkətin səhmdarlarının sayı əllidən cox olmadığı halda, müşahidə şurasının yaradılmasını tələb etmir. Buna baxmayaraq keçirilən sorğu nəticələrinə əsasən ,əksər Azərbaycan ASC-lərində direktorlar şurası mövcud idi. Lakin 26% şirkətdə səhmdarların sayı əllidən aşağı olması bildirilmişdir. Korporativ idarəetmə ölkədən, sahədən, şirkətin ölçüsündən və mülkiyyət formasından asılı olmayaraq bütün dünya ölkələri üçün əhəmiyyətli və aktualdır. Formalaşan iqtisadiyyatlarda direktorlar şurası tərəfindən praktikada tətbiq edilən bir çox metodlar əlavə dəyərin yaradılmasında korporativ idarəetmənin potensial rolunu tam görməyə imkan vermir. Amma korporativ idarəetmənin universal modeli olmadığı üçün korporativ idarəetmə hər şirkət üçün fərqli şəkildə tətbiq edilməlidir 67
ki, “lazımi xanalarda X yazmaq” deyil, daha böyük mahiyyətli bir fəaliyyət olsun. Şirkətin mülkiyyət forması, əsas biznes modeli və strategiyaları, kapital bazarlarının tələbləri, kreditor və tənzimləyicilərin tələbləri, həmçinin mədəni xüsusiyyətlərindən asılı olmayaraq şəffaflıq, hesabatlıq və idarə heyətinin fəaliyyətlərinə müstəqil nəzarət kimi korporativ idarəetmə prinsipləri hər şirkətin tələblərinə cavab verməlidir. Amma praktik dəyişikliklərin əsas təkan verici amili, şirkətin uğurunda marağı olan bütün tərəflərin bir faktı qəbul etməsidir – təşkilatın davamlı uğurunun ən vacib komponentləri olan idarəetmə düzgün rəhbərlik və effektiv liderliyin ayrılmaz hissəsi mükəmməl korporativ idarəetmədir. Buna görə də səhmdarlar və direktorlar şurası özlərinin korporativ idarəetmə sisteminin effektivliyini daim təhlil etməli və təkmilləşdirməlidir. Mütəxəssislər arasında direktor şurasının tərkibinə seçilmiş şəxslərə şirkətin nizamnaməsi ilə əlavə tələblərin müəyyən edilməsi imkanı müzakirə predmetidir. Müəyyən fəaliyyət sahələrini (bank, sığorta, investisiya) xüsusi tənzimləyən normalardan başqa, ümumi korporativ qanunvericilikdə belə tələblərin müəyyən edilməyib. Lakin hesab edilir ki, SC-də direktorlar şurasına seçilən şəxslərə əlavə tələblər nəzərdə tutula bilər, çünki Mülki Məcəlləyə uyğun olaraq, şirkətin nizamnaməsi qanunvericiliyə zidd olmayan əlavə müddəalar müəyyən edə bilər. Direktorlar şurasının tərkibinə seçilən şəxslər barədə əlavə tələblər adətən peşəkar səriştəyə, iş təcrübəsinə, tıhsilə, yaşa aid olur. Direktorlar şurasının fəaliyyətinin müstəqiliiyi və effektivliyini təmin etmək üçün qanunvericilikdə qəti tələblər müəyyən edilmişdir ki, bunlara uyğun olaraq, şirkətin kollegial icra orqanının üzvləri şirkətin direktorlar şurasının üzvləri ola bilməzlər və təkbaşçı icra orqanının funksiyalarını yerinə yetirən şəxs, eyni zamanda direktorlar şurasının sədri ola bilməz. Mərkəzi və Şərqi Avropa ölkələrində direktorlar şuralarının fəaliyyətinin qiymətləndirilməsinin bir sıra çətinlikləri mövcuddur. Onların kökü direktorlar şurasının işinin səmərəliliyinin, mülkiyyətə sahiblik hüquqlarının kimə məxsus olması və onlara kimin nəzarət etməsindən çox asılı olmasındadır. Bu məsələ 68
regionun əksər ölkələrində hələ aydınlaşdırılmalıdır. Çünki burada kütləvi özəlləşdirmə proqramları ya hələ başlamayıb ya da başa çatdırılmayıb. Korporasiyanın aktivlərinə sahiblik titulunu kimin daşıyacağı və daha vacibi, kimin həqiqətən də onlara sahib olacağı, yəni, onların istifadəsinə kimin səmərəlo nəzarət edəcəyi məsələləri bu proqram tərəfindən mövcud mülkiyyətin hansı şəkildə bölüşdürülməsindən asılıdır. Şirkətin fəaliyyəti üzərində nəzarətin daxili mexanizmlərinə əsaslanan sistemin alman sisteminə yaxın olmasına baxmayaraq, Azərbaycan korporasiyalarının direktorları bir cəhətdən öz amerikalı həmkarlarına daha
yaxındırlar, onları
ixtiyarı öz
əllərindədir. Onlar
şirkətin işinin
qiymətləndirilməsində banklara və bankların ekspert yardımına arxalana bilməyəcəklər.
Sxem 5. Azərbaycan və digər ölkələrdə Direktorlar Şurası Sxem 5-də göründüyü kimi Amerikada Direktorlar Şurası öz əlində həm “nəzarət” həm də “idarəetmə” funksiyasını cəmləşdirir. ABŞ-da müstəqil direktorlar şurası sayca çoxluq təşkil edir. Adətən on iki nəfərlik şurada doqquz müstəqil direktor olur. Amerikan modelində mülkiyyət (səhmlər) adətən çox sayda kiçik səhmdarlar arasında bölüşdürülür. Bu zaman hətta 10%-lik səhm zərfi iri səhm zərfi hesab • Şura öz əlində həm "nəzarət", həm də "idarəetmə" funksiyalarını cəmləşdirir. Hər iki funksiyanı lazımi şəkildə icra olunmasını təmin etmək məqsədilə direktorlar şurası idarəedici direktorlardan təşkil olunur.
• Şura təşkilatın cari fəaliyyətini idarə edən icra orqanı-İdarə heyətinin fəaliyyəti üzərində nəzarəti həyata keçirir.
• "Keyretsu" qruplarını dəstəkləyir. Səsvermə prosedurası mürəkkəb sistem üzərində qurulduğu üçüm direktorlar şurası heyətində müstəqil üzvlərin çəkisi xeyli aşağıdır Yaponiya Direktorlar Şurası • Şura icra orqanlarının işinə nəzarət edir, daxili nəzarət və risklərin idarə edilməsi, strateji planlaşdırma, qanunvericiliyə riayətetmə məsələləri, habelə əsas əqdlər və əməliyyatlar üzrə idarəetməni istiqamətləndirir, o cümlədən aidiyyəti şəxslərlə əqdlərə nəzarət edir.
Yüklə 5,24 Mb. Dostları ilə paylaş:
|