Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutu
Yüklə 1,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
1.2.3. Nitqində müxtəlif səs çalarlarından istifadə edir. Şifahi nitqdə müxtəlif səs çalarlarından məqsədyönlü istifadə edirlməsi. Nİtq, səs çaları 1.2.4. Müzakirələrdə deyilmiş müxtəlif fikirlərə münasibət bildirir. Müzakirə olunan məsələ ilə bağlı deyilmiş müxtəlif fikirlərin analiz, sintez edilməsi və onlarla bağlı obyektiv münasibət bildirilməsi. Müzakirə olunan məsələ, müxtəlif fikirlər, münasibət bildirmə 2.1.1. Tanış olmadığı sözlərin kontekstə uyğun mənasını dəqiqləşdirir. Mətndən tanış olmayan sözlərin mənasının lüğətlərdən istifadə olunaraq tapılması və mətnin kontekstinə uyğun mənanın müəyyən edilməsi. Oxunan mətn, tanış olmayan söz, kontekstə uyğun məna dəqiqləşdirmə. 2.1.2. Mətndəki sözlərin həqiqi və ya məcazi mənada işləndiyini izah edir. Sözlərin leksik mənasının müəyyən edilməsi, həqiqi və ya məcazi mənada işlənən sözlərin semantik xüsusiyyətlərinin və mətndəkin sözlərin mənasının həqiqi və ya məcazi olmasının izah edilməsi. Mətn, söz, həqiqi məna, məcazi məna 2.2.1. Səs tonu, temp və fasiləni gözləməklə mətni oxuyur. Mətnin tələffüz qaydalarına əməl etməklə oxunması, məqsəddən asılı olaraq səs tonunun, tempin düzgün nümayiş etdirilməsi, sözlər, söz birləşmələri və cümlələr arasındakı fasilənin düzgün ifadə edilməsi. İfadəli oxu, səs tonu, temp, fasilə 2.2.2. Mətnin tərkib hissələri arasındakı əlaqəni müəy- yənləşdirir. Mətni oxuyub məzmununu mənimsədikdən sonra mətnin tərkib hissələrinin – giriş, əsas hissə və nəticənin, onlar arasındakı əlaqənin düzgün müəyyən edilməsi. Mətn, mətnin tərkibi, giriş, əsas hissə, nəticə 2.2.3. Mətndəki fikrə müna- sibətini əlavə faktlarla əsaslan- dırır. Mətndən müvafiq sitat və faktların seçilməsi, mətndəki fikirlərlə bağlı münasibətini əsaslandırmaq üçün onlardan məqsədyönlü istifadə edilməsi. Sitat, fakt, fikir, əsaslandırma 3.1.1. Verilmiş mövzunu müxtəlif yazı formalarında (ifadə, inşa, hekayə) ifadə edir. Verilmiş hər hansı mövzuya uyğun yazı formasının seçilməsi, ifadə, inşa, hekayə yazı formalarından istifadə edərək yazı vərdişlərini nümayiş etdirilməsi. Mövzu, yazı forması, ifadə, inşa, hekayə 3.1.2. Topladığı fakt və ha- disələrə münasibət bildirməklə mətni zənginləşdirir. Mətnin məzmununu öyrəndikdən sonra internet materiallarından, ensiklopediyalardan istifadə etməklə araşdırmanın aparılması, topladığı məlumatlarla mətnin zənginləşdirilməsi. Mətn, fakt, hadisə, münasibət, internet, ensiklopediya 3.1.3. Qurduğu plan əsasında Yazılacaq mətn üçün əvvəlcədən hazırlanmış plana müvafiq olaraq mətnin tərkib Mətnin planı, mətnin mətnin hissələrini məntiqi cəhətdən əlaqələndirir. hissələrinin - giriş, əsas hissə və nəticənin müəyyən edilməsi, onların, eyni zamanda abzasların struktur və məntiqi cəhətdən əlaqələndirilməsi. hissələri, giris, əsas hissə, nəticə, abzas 3.1.4. Müxtəlif əməli yazılar (teleqram, izahat) yazır. Rəsmi-işgüzar üslubun tələblərinin öyrənilməsi, müvafiq dil materiallarından istifadə etməklə müxtəlif əməli yazıların – teleqram və izahatın yazılması. Əməli yazı, teleqram, iza- hat, rəsmi-işgüzar üslub 4.1.1. Cümlələri quruluşuna görə fərqləndirir. Cümlələrin quruluşca növlərinin öyrənilməsi, cümlənin neçə qrammatik əsasının olduğununun müəyyənləşdirilməsi, sadə və mürəkkəb cümlələrin xüsusiyyətlərini nəzərə almaqla onların fərqləndirilməsi. Cümlələrin quruluşca növlərini, sadə cümlə, mürəkkəb cümlə, cümlənin qrammatik əsasının 4.1.2. Sözləri ümumi qram- matik mənalarına görə fərqləndirir. Sözlərin ümumi qrammatik mənalarına görə fərqləndirilməsi, ad, əlamət, hərəkət, say bildirən sözlərin müəyyən edilməsi. Söz, qrammatik məna, ad, əlamət, hərəkət, say bildirən sözlər 4.1.3. Köməkçi nitq hissə- lərinin işlənmə məqamından asılı olaraq durğu işarələrin- dən istifadə edir. Köməkçi nitq hissələrinin işlənmə məqamından asılı olaraq durğu işarələrindən istifadə edilməsi. Məsələn, modal sözlərin cümlədə işlənmə məqamına görə vergül işarəsini düzgün işlədilməsi. Köməkçi nitq hissələri, durğu işarələri 4.1.4. Nitq hissələrinin yazılışı ilə bağlı qaydalara əməl edir. Bütün nitq hissələrinin bitişik, ayrı, defislə yazılması ilə bağlı qaydalara əməl edilməsi. Nitq hissəsi, yazılış qaydaları VIII sinif 1.1.1. Suallar verməklə din- lədiyi fakt və hadisələr barədə özünün fikir və mülahizələrini dəqiqləşdirir. Dinlənilən fakt və ya hadisələr barədə sualların verilməsi, cavabları təhlil edilməsi, yeri gəldikcə fikir və mülahizələrin dəqiqləşdirilməsi üçün həmin cavablara istinad edilməsi. Dinlənilən fakt, dinlənilən hadisə, fikir, mülahizə, sual vermə, dəqiqləşdirmə 1.1.2. Dinlədiyi fikrin mən- tiqiliyini əsaslandırır. Dinlənilən fikrin məntiqiliyinin əsaslandırılması məqsədi ilə danışanın nitqindən konkret nümunələrin gətirilməsi. Dinlənilən fikir, məntiqilik, əsaslandırma 1.2.1. Auditoriyanın səviyyəsinə uyğun ifadə forması seçir. Fikir söylənəcək auditoriyanın təfəkkür səviyyəsinə müvafiq, onun anlayacağı ifadə formasının - təklif, mülahizə, rəy və s. düzgün seçilməsi. Auditoriya səviyyəsi, ifadə forması, seçmə, təklif, mülahizə, rəy Yüklə 1,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|