Azərbaycan müasir poeziyasının görkəmli nümayəndələrindən biri
Yüklə 229,28 Kb. Pdf görüntüsü
|
Malatyada və s. şəhərlərdə bucaq müdirliyində (qəsəbə bələdiyyəsində) çalışmışdır. 1936. Şairin Türkiyədə “Boğulmayan bir səs” kitabı işıq üzü görür. Kitabın titul vərəqəsinə şair Gültəkinin alovlu misralardan birini sitat kimi vermişdir:
İstiqlal, o sönməyən müəbbəd bir məşalə, Könüllərdə tutuşur, gözlərdə sönsə belə.
1935- 1951. Almas İldırım Türkiyədə yaşayıb-yaratdığı dövrdə öz şeirlərini və poemalarını həm türk mətbuatında, həm də başqa ölkələrdə çıxan bir çox qəzet və jurnallarda çap etdirmişdir. Bu qəzet və jurnallar içərisində Almaniyada nəşr olunan “Qurtuluş”, Türkiyədə çap olunan “Çinaraltı”, “Orxun”, “Göybörk”, “Boz qurd”, “Özbəyiş”, “Kommunizmlə mücadilə” və s. qəzet və dərgilərlə sıx əməkdaşlıq etmişdir. 1944.
Bu ildə almanlara əsir düşmüş 187 azərbaycanlı Sovet İttifaqına təhvil verilmişdir. Onlar sərhəddən keçirilən kimi xaincəsinə güllələnmişlər. A.İldırım bu hadisəyə kəskin reaksiya vermiş və dərhal “Dönük qardaş” şeirini yazmışdır. Şeir qardaşlıq, dostluq duyğularının özünə məxsus şərhi ilə başlayır. Qardaş, soy
12
etibarının pozulduğunu müəllif çəkilməz dərd kimi qəbul edir və yazır:
Mən nə deyim bu vəfasız dağlara, Öz qardaşı dönük olan ağlara.
1949. O, Türkiyədə yaradılan Azərbaycan Kültür Dərnəyinin üzvü olmuşdur.
1952.
Almas İldırım yanvarın 14-də, bazar ertəsi günü Türkiyənin Malatya vilayətinin Qalə qəsəbəsində vətən həsrətilə həmişə nəmli olan gözlərini əbədi yumdu.
Azərbaycan mühacirətinin milli mənəviyyatda, mədəniyyətdə və elmdə tutduğu yer uzun müddət diqqətdən kənarda qalmış, mühacirətimizin səbəbləri,
13
əsas dalğaları, yaradıcı simaları haqqında söz açılmamışdır. Azərbaycan mühacirliyi vətənə və torpağa bağlı, qürbətdə də vətəni düşünən, onun istiqlalının gələcəyinə inanan və bu amal uğrunda fədakarlıqla mübarizə aparan insanların əqidə birliyi idi. Bu əqidə birliyində mədəniyyət və ədəbiyyat ən önəmli yerlərdən birini təşkil edirdi. Azərbaycan mühacir ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələri qürbətdə haqsevərlik duyğuları, vətən həsrəti ilə alışıb yanaraq, əzab-əziyyətli, acı bir tale yaşamışlar. Sovet dövründə belə şəxslər öz vətənlərində vətən, millət xaini elan edilir, onlar haqqında düşmən təsəvvürü yaradılırdı. Sovet mətbuatında müntəzəm olaraq “məktublar” təşkil olunur, onlar “xalq düşməni”, “vətən xaini” damğası ilə “ifşa” edilir, hətta xaricdə çap edilən mətbuatda əsər çap etdirmək də böyük qəbahət sayılırdı. 1920-30 -cu illərdə Əhməd Cavad, Bəkir Çobanzadə, Əli Nazim kimi ədəbi şəxsiyyətlərin əsərlərinin ölkə xaricində çapı Azərbaycanda böyük hay-küyə səbəb olmuş, onlar müxtəlif cinayətlər törətməkdə günahlandırılmışlar. Azərbaycan mühacirətinin ilk dalğası 20-ci illərdə Azərbaycanda bolşeviklər hakimiyyəti ələ keçirdikdən sonra başladı. Bolşeviklər müsavatçılara, ittihadçılara və azad fikirli şəxsiyyətlərə qarşı güclü terror və repressiya tədbirləri həyata keçirirdilər. Bunun nəticəsində bir çox görkəmli ziyalılar Azərbaycanı tərk etdilər. Bunların sırasında Məmməd Əmin Rəsulzadə, Əli bəy
14 Hüseynzadə, Əhməd Ağa oğlu, Əlimərdan bəy Topçubaşov və b. var idi. 30-cu illərdə azad düşünən, istiqlalçı fikirlərlə yazıb-yaradan ziyalılara qarşı təqiblər yenidən gücləndi. Haqsız şaiələrə, təhqirlərə dözə bilməyən bu ədiblər vətəni tərk etmək məcburiyyətində qalırdılar. Bu illərin təzyiq dalğasına gənc çair Almas İldırım (1907-1952) da düşdü. O, Bakı Universitetindən qovulduqdan sonra ölkədə qala bilməyib Dağıstana, oradan isə Türkmənistana getdi. Lakin təqiblərin gücləndiyini görən şair İrana, daha sonra Türkiyəyə köçməli oldu. Almas İldırım, Əhməd Cavad, Əli Nazim və b. ailələrini, özlərini ölümdən qurtarmaq məqsədilə 30-cu illərdə xaricə mühacirət etdilər. Almas İldırımın istər sürgün zamanı, istərsə də mühacirətdəki yaradıcılığı mühacir ədəbiyyatımızın ən parlaq səhifələrindəndir. Bu iki dövrü birləşdirən ən ümdə xüsusiyyət millilik, işğalçılara qarşı mübarizə, müstəqillik uğrunda çarpışan xalqların iradəsi ilə həmrəylikdir. Bu baxımdan Almas İldırımın yaradıcılığı Azərbaycan mühacirətinin ən böyük ədəbi hadisəsidir. Almas İldırım həyatı və taleyi ağrı-acılarla dolu qeyri-adi şəxsiyyətlərdən biridir. O, digər soydaşlarımızdan fərqli olaraq keçirdiyi ağır sürgünü və mühacirətin vətən həsrətini öz şeirlərində əks etdirə bilmiş, olduqca təsirli və duyğulu şeirlər, həmçinin poemalar yazmış, qürbət poeziyazımıza dəyərli töhfələr vermişdir.
15 Yüklə 229,28 Kb. Dostları ilə paylaş:
|