Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasinin akademiK Ə. HÜseynov adma Kİbernetika institutu
Yüklə 2,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.8.1. İlk anlayışlar
- «ana təşkilatı»
- Konsepsiya fazasu
- Hazırliq fazasu
- İcra famsu
layihənin modellər əsasmda əvvəlcədən planlaşdınl- ması; işlərin qiymətini, vaxtmı və ehtiyatlannı müəyyənləşdirmək; layihənin ümumi təhlili; layihənin biznes planı; layihənin təşkiletmə mexanizmi; layihə sənədlərinin sistemləşdirilməsi; layihənin təqvim plzını; layihədə nəzərdə tutulan maşm və mexanizmlərin hərəkət qrafiki; kontraktlann bağlanması və idarə edilməsi; riskin təhlili və nəzərə alınması; işin operativ planlaşdınlması; layihənin monitorinqi; layihə işlərinin tənzimlənməsi; layihə təminatlarının idarə edilməsi; icra modelləri və qrafiklərinin tərtibatı, nəticələrin təhlili və mövcud təcrübələrdən istifadə edilməsi. 50 1.8. LAIYHƏNIN HƏYAT DÖVRÜ 1.8.1. İlk anlayışlar İstənilən layihə yarandığı gündən bağlandığı günə qeder bir neçə mərhələlərdən keçir. Bu mərhələlər birlikdə layihənin həyat dövrünü təmsil edir. Həyat dövrünün sxemi aşağıdakı kimidir: Ehtiyatların m9nims3mə SBViyyəsi Heyat dövrü əsasən üç hissəyə bölünür: - fazalar; - dövrlər; - mərhələlər. Qəbul edilmiş qaydalara əsasən bu üç hissələrin heç birinin sayı olmur və ardıcıllıq prinsipi burada yoxdur. Bu xassələr layihənin xüsusiyyətindən, komanda heyətinin peşəkarlığından və onun yaranma şəraitindən asılıdır. Layihələrin inkişaf prosesinin məntiqi və əsas tərkib hissəsi adətən bütün layihələr*üçün eyni olur [2]. Layihənin yerinə yetirilmə prosesi vaxt parametrinə əsasən aşağıdakı kimidir: Hər bir layihənin başlanğıcı və sonu vardır və bu müddətdə müəyyən dəyişiklikləri icra etmək üçün qüvvələrin tətbiq olunması tələb olunur. Tələb olunan güvvə ilə vaxt arasındakı asılılıq aşağıdakı qrafikdə öz əksini tapmışdır. 51 ümumiyyətlə, layihə sıfırdan başlayır və sıfırda bitir. Layihə əsasən dörd inkişaf fazası keçir: • Konsepsiya fazası (bu ilkin fazadır) • Hazırlıq fazası • İcra fazası (bu layihənin yerinə yetirilmə fazasıdır) • Tamamlanma fazası (bu lahihənin son fazasıdır). Layihənin heyat dövrü qrafıkinin özünəməxsus xüsusiyyəti vardır, yəni ilkin fazalarda sərf olunan qüvvə monoton artır, icra fazasında kəskin artım müşahidə olunur və son fazada birdən-birə aşağı enərək sıfıra bərabər olur. Həyat dövründə layihənin müxtəlif fazalardan keçməsi üçün xüsusi bilik, idarəetmə metodları və vasitələri tələb olunur. Qeyd olunmuşdur ki, hər bir layihə müəyyən mühitə malikdir. Layihələrin ətraf mühitində ona ən yaxın layihənin «ana təşkilatıdır». Layihənin yerinə yetirildiyi təşkilata bu layihənin «ana təşkilatı» adlanır. Layihə hər hansı bir məhsulun istehsalı ilə bağlı olduğu üçün o hər şeydən əvvəl «məhsulun həyat dövrü» ilə sıx bağlıdır. Beləliklə, «layihənin öz həyat dövrü»^ «layihənin ana təşkilatı» və «məhsulun həyat dövrü» hər biri ayn-aynlıqda dəqiq sərhədə və xüsusi qanşıqlı əlaqələrə malikdirlər. Layihələrin fəaliyyət sahəsini, idarəetmə konsepsiyasmı, rəhbərini və komanda heyətini təyin etmək üçün əsas şərtlərdən biri onun sərhədinin deqiqləşdirilməsidir. Sərhədin dəqiq olması onun üç həyat dövrlərinin hər birinin dəqiq olmasını tələb edir. Q c\ C. ^ -Ä, V ^' ' 1.8.2. Layihənin fazaları Layihənin həyat dövrünü əhatə edən dörd fazalardan hər birini ayrı-ayrılıqda nəzərdən keçirək. 52 Konsepsiya fazasu Bu fazada layihənin konsepsiyası işlənilir. Layihənin konsepsiyasına daxildir: • layihənin mövcud vəziyyətinin təhlili və bu haqda məlumatlann toplanması; • layihələrin dəyişdirilməsi zonıriyyətinin müəyyən edilməsi və təsdiqi; • layihənin məqsədini, texniki tapşırığım və nəticəsini müəyyənləşdirmək; • layihənin tələblərini, məhdudiyyətlərini, şərtlərini və meyarmı müəyyənləşdirmək; • layihədəki riskləri müəyyənləşdirmək; • layihənin mühitini və iştirakçılanm müəyyənləşdirmək; • tələb olunan vaxtı, ehtiyatı, vasitələri müəyyənləşdirmək. Hazırliq fazasu Bu fazaya layihənin əsas komponentlərinin işlənməsi və onun yerinə yetirilməsi üçün hazırlıq işləri daxildir. Burada aşağıdakı işlər yerinə yetirilir: • layihənin rəhbəri təyin olunur; • layihənin komanda heyəti müəyyənləşdirilir; • layihə sifarişçisinin tələbləri öyrənilir, diger iştirakçılar müəyynləşdirilir və kontraktlar bağlanılır; • layihənin son nəticəsi və məhsul müəyyənləşdirilir; • məhsulun keyfiyyət standartlan müəyyənləşdirilir; • layihənin sturkturu işlənilir; « əsas işlər yerinə yetirilir; • tələb olunan ehtiyatlar müəyyənləşdirilir; • işlərin yerinə yetirilmə planı hazırlanır; 53 • layihənin ierarxiya strukturu qurulur, dekompozisiya olunur ve WBS struktur hazırlanır; • layihənin təqvim planı hazırlamr; ® layihənin smetası və büdcəsi müəyyənləşdirilir; • layihələrin idarəetmə proseduru və monitorinq sistemi müəyyənləşdirilir; • layihənin təqdimetmə mexanizmi hazırlanır; • layihənin davam etdirilməsi üçün razılıq əldə olunur. İcra famsu Bu fazada layihənin məqsədinə çatmaq üçün yerinə yetirilən işlər çoxluğu nəzərdə tutulur və aşağıdakı işlər yerinə yetirilir: • alqı-satqı üzrə kontraktların bağlanması; • idarəetmə sisteminin tam işə salınması; • işlərin yerinə yetirilməsi; • layihə iştirakçılarının əlaqələndirilməsi; • layihənin komanda heyətinin stimullaşdıniması; • layihənin texniki spesifikasiyası və onun təfsilatı ilə layihələndirilməsi; • iş bölgüsünün operativ apanlması ve planlaşdınlma- sı; ® işlərin yerinə yetirilməsinə nəzarət sisteminin tətbiq edilməsi; • layihənin maddi-texniki təminatınm həyata keçirilməsi; • layihədə nəzərdə tutulan tikinti-quraşdırma, işəsal- ma kimi işlərin yerinə yetirilməsi; • layihənin monitorinqi, işlərin koordinasiyası, proqnozlaşdırma və tənzimləmə işlərinin yerinə yetirilməsi; 54 Yüklə 2,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|