Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasinin akademiK Ə. HÜseynov adma Kİbernetika institutu
Yüklə 2,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- J s № J 1 Tapşınq | Aktiv dövr 1 Məqsəd
- Nəticə
müqavilə əsasında sifarişçiyə torpaq sahəsindən istifadəetmə hüququnu verir. istehsalçı - əsas fondun hesabına layihənin son məhsuluna cavabdeh olan şəxsdir. Məhsulun satışı nəticəsində gəlirin əldə edilməsi onun əsas məqsədlərindən biridir. İstehsalçı layihənin bütün fazalarında iştirak edir, layihə iştirakçılan ilə əməkdaşlıq edir. Alıcı - layihənin son məhsulunu alan, ondan istifadə edən, tələbləri formalaşdıran və ona olan ehtiyacı müəyyənləşdirən hüquqi və fiziki şəxsdir. Alıcmın hesabına layihəyə çəkilən xərc ödənilir, hətta layihə iştirakçılan əlavə olaraq öz gəlirlərini də əldə edə bilərlər. 42 I 1.6. LAYİHƏNİN MƏQSƏDİ 1.6.1. ilk anlayışlar Layihəyə aid olan anlayışlar bazasında «məqsəd» ən mühüm yerlərdən birini tutur. «Məqsəd» və «tapşırıq» bir- birinə çox yaxın anlayışlardır. Lakin «məqsəd» ilə «tapşınq» anlayışlanmn fərqi ondan ibarətdir ki, tapşınğın yerinə yetirilmə vaxtı müəyyən olmur və tapşınq müxtəlif parametrlərlə xarakterizə olunur. Ümumiyyətlə, tapşınqlar yerinə yetirilərək hor hansı bir məqsədə nail olunur və yaxud istənilən məqsədə nail olmaq üçün bir və ya bir neçə tapşmqlan yerinə yetirmək lazım gəlir. «Məqsəd» anlayışmda onun hansı parametrlərlə xarakterizə olunması məlum olmur, parametrlər yalnız tapşırıqların «aktiv» vəziyyətində məlum olurlar (şəkil 1.1). Beləliklə, layihənin məqsədi - müəyyən vaxt çərçivəsində əldə edilmiş nəti- co deməkdir. tapşırığı - verilmiş vaxt çərçivəsində parametrlərlə xarakterizə olunan nəticə deməkdir. 1 J s № J 1 Tapşınq | Aktiv dövr 1 Məqsəd ----------------- ----------------- —► Şəkil 1.1 Layihəni yerinə yetirmək üçün verilmiş şərtlərə və sübut oluna biləsi nəticəyə layihənin məqsədi deyilir. Layihə konsepsiyasının yaradılmasında əsas mərhələlərdən biri layihənin məqsədinin müəyyənləşdirilməsidir. 43 Hər bir layihənin strukturunu və iştirakçılanm xarakterizə edən, bir-birilə sıx əlaqədə olan çoxlu məqsədlər möv- cüddur. Hər hansı bir məqsədə nail olmaq üçün meyyarlar seçmək vacibdir. Bu meyyarlar əsasında məqsədə çatmaq üçün alternativ variantlar qurulur. Beləlüdə, layihələrin məqsədləri aşağıdakı şəkildə formalaşır. • layihənin məqsədi aydın olmalıdır; • məqsədə nail olmaq üçün əldə olunan nəticələrin qiymətləndirilməsi mümkün olmalıdır; • məhdudiyyətlərin və şərtlərin yerinə yetirilməsi mümkün olmalıdır. Ümumiyyətlə, layihədə vaxt, büdcə, ehtiyyatlar və digər məhdudiyyətlər çərçivəsində yüksək keyfiyyətli məhsulun istehsal olunması və məqsədə çatması tələb olunur. Layihəninn məqsədi dəyişilə bilər. Ətraf mühitin layihəyə təsiri, onun yerinə yetirilməsi prosesində parametrlərin gözlənilməyən dəyişklüdərə məruz qalması və digər hə- yəcanlandıncı təsirlər layihənin məqsədinin dəyişdirilməsinə səbəb ola bilər. Bu səbəbdən layihənin məqsədi arasıkəsilməz dinamik proses xarakteri daşıyır. Bu prosesdə mövcud vəziyyət, tendensiya təhlil edilir və lazım gəldikdə korreksiya edilir. 1.6.2. Layihənin məqsədinin müəyyənləşdirilməsi Layihə məqsədinin müəyyənləşdirməsi prosesi yaradıcı bir prosesdir və aşağıdakı ardıcıllıqla yerinə yetirilir: • məqsədin istiqaməti müəyyənləşdirilir; • mümkün olan məqsədlər çoxluğu yaradılır; • layihənin məqsədi müəyyənləşdirilir. 44 Məqsədin istiqamətini müəyyənləşdirmək üçün müxtəlif mənbələrin araşdıniması tələb olunur: • layihə qarşısında qoyulan tələb; • layihə üçün sifariş; • layihə əsasında fəaliyyət göstərən müəssisənin məqsədi; • layihənin ətraf faktorlan. Məqsədin istiqaməti ibtidai təhlil kimi qiymətləndirilir, məqsəd müəyyənləşdirilir və aktivləşir. Məqsəd fərdi və ya qrup şəklində müəyyənləşdirilir. Bu proses yaradıcı xarakter daşıdığı üçün özünəməxsus qanunlara və ümumi yanaşma prinsiplərinə malikdir. Fərdi yanaşmada məntiqi metodlardan istifadə edilir. Qrup əsasında məqsədin müəyyənləşdirilməsində geniş spektrdə məsələyə baxaraq intuitiv metodlardan istifadə olunur. Layihənin məqsədi aydm və dürüst yazılmaqla aşağıdakı şərtləri özündə əks etdirməlidir: • layihənin nəticəsi; • layihənin yekunlaşdıniması vaxtı; • məsrəflər; • məqsədin dəyişilməsi mümkünlüyü; • məqsədin ierarxiya strukturu. Nəticə ~ layihənin növündən və xüsusiyyətindən asılı olaraq sistemin hansı vəziyyətdə olduğunu müəyyənləşdirilir. Vaxt - layihənin nə vaxt başa çatdırılması arzu olunur. Bəzi layihələrdə başa çatma vaxtı ciddi tələb kimi qoyulur. Məsrəf - layihənin yerinə yetirilməsi üçün nə qədər vəsaitin ayrılmasını göstərir. Bəzi hallarda məsrəfin maksimum həddi göstərilir. 45 Yüklə 2,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|