Azərbaycan döVLƏt pedaqoci universiteti könül Səmədova
Yüklə 2,83 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.4.2. Ermənistan ərazisində olmuş türk mənşəli etnotoponimlərin sintaktik xüsusiyyətləri.
127 etdiyinə görə T.Əhmədovu tənqid edən prof. H.Mirzəyev haqlı olaraq yazır: «Ermənilər «vəng» sözünü vank formasında yazır və belə də tələffüz edirlər. Bunun başlıca səbəbi erməni dilində «ə» saitinin olmaması, «ə» saitinin əvəzinə «a» saitinin iş- lənməsidir(57, 208). Eyni zamanda qeyd etmək lazımdır ki, vəng sözü Ermə- nistan ərazisindəki bir çox toponimlərin tərkibində işlənir. Bu söz Azərbaycan toponimik layında da geniş areala malikdir. Bütün bunlar vəng formantı haqqında H.Mirzəyevin fikirlərini bir daha təsdiq edir. Ermənistan ərazisindəki türk mənşəli toponimlərdəki to- poformantlar və onların işlənmə dairəsi haqqında fikirləri daha da genişləndirmək mümkündür. 3.4.2. Ermənistan ərazisində olmuş türk mənşəli etnotoponimlərin sintaktik xüsusiyyətləri. Ermənistan ərazisində olmuş türk mənşəli toponimlərin sintaktik xüsusiyyətləri də böyük elmi maraq kəsb edir. Aşağıda müxtəlif rayonlar üzrə I, II, III növ təyini söz bir- ləşmələri və feli sifət əsasında formalaşan türk mənşəli to- ponimlər göstərilmişdir. Qafan rayonu ərazisində: I növ təyini söz birləşməsi- Dam Nov; II növ təyini söz birləşməsi –Qız qalası, Daş başı, Kığı Qalası, Molla Uruzbəy binası, Tut Pirqışlağı; III növ təyini söz birləşməsi - Ecanın çayı, Bəylərin mis zavodu; feli sifət: Bozdoğan, Qaraçimən. Feli sifətə aid verilmiş nümunədəki çimən komponenti çəmən leksik vahidinin fonetik variantı da ola bilər. Gorus rayonu ərazisində: 1 növ təyini söz birləşməsi- Ağ körpü, Bəzli Ağcakənd, Ballı qaya, Boz kaha, Kavur bəmi; I növ təyini söz birləşməsi:- Baba Yaqublu, Baba belli, Abbas dərəsi, Icevan rayonu: II növ təyini söz birləşməsi – Alaçıq Qaya, Bostan Tala, Ağa tala; II növ təyini söz birləşməsi - Abbas dərəsi, Balta dərəsi;, Krasneselo rayonu: I növ təyini söz birləşməsi – Ağca qala, Ada təpə, Qara torpaq, Qızıl qaya, Taxta 128 pəyə, Taxta qaya, Xəli kənd, Çatal çınqıl; II növ təyini söz birləşməsi -Mancan yatağı; Donuz damı, Donuz yatağı, meşə dərəsi. III növ təyini söz birləşməsi -Bahar bəyin bağları., Abaran rayonu: I növ təyini söz birləşməsi - Yuxarı Gözəldərə, Aşağı Qarxun, Böyük Zeyvə, Kiçik Zeyvə, Molla Dursun, Hacı Qara; II növ təyini söz birləşməsi -Ilxı Qoruğu; Əştərək rayonu: I növ təyini söz birləşməsi - Bayram Əli, Qızıl Teymur, Kiçik kənd, Kürd Əli, Xaraba Kilsə; II növ təyini söz birləşməsi- ZeynalBulağı., Talin rayonu:, I növ təyini söz birləşməsi - Yuxarı Ağcaqala, Kiçik Talin; feli sifət-Aşağı Pirtikən., Hoktemberyan rayonu: I növ təyini söz birləşməsi - Kiçik Şəhriyar; II növ təyini söz birləşməsi - Kiçik Armudlu, Hacı Bayramlı:, Artaşat rayonu: I növ təyini söz birləşməsi- Aşağı Kəhriz, Yuxarı Ağbaş, Sisyan rayonu: I növ təyini söz birləşməsi - Ağ yol, Ağ kənd, Baş kənd, Aşağı Ağ körpü, Yuxarı Ağkörpü, Boz kənd, Qızıl Şəfəq; Axta rayonu: I növ təyini söz birləşməsi – Aşağı Ərlik, Böyük Vedi, Qarın Burun, Yeni kənd, Köhnə Şəhablı, Molla Əhməd, Seyid Kotanlı, Xaraba Kotanlı, Hacı baba, Hacı Mirzə, Çğin göl, Cğin Təzəkənd, Çopur Əli; II növ təyini söz birləşməsi- Əli qoruğu., Zəngibasar rayonu: I növ təyini söz birləşməsi- Aşağı Toxt; II növ təyini söz birləşməsi - Ovçu Qalası, Murad təpəsi; feli sifət- Çoban görükməz, Qaraçörən, Yelqovan, Çadqıran;, Basarkeçər rayonu: I növ təyini söz birləşməsi - Böyük Ağa, Böyük Məzrə, Aşağı Zağalı, Aşağı Şorca, Bğda təpə, Qızıl vəng, feli sifət- Subatan;, Kamo rayonu: I növ təyini söz birləşməsi – Qul Əli, Hacı Muğan, Martunu: I növ təyini söz birləşməsi- Aşağı Alçalı, Aşağı Gözəldərə, Vəli Ağalı, Qızıl Xaraba, Kəsik baş;, Loru-Pəmbək qəzası: I növ təyini söz birləşməsi – Aşağı Axtala, Böyk Ayrım, Kiçik Ayrım, Çik Ayrım, P. Tərpiçala pəyələri;, Quqark rayonu: I növ təyini söz birləşməsi- Qara kilsə, Quruyurd;, Noyemberyan rayonu: I növ təyini söz birləşməsi - Aşağı Şeypurxan, Yuxarı Körpülü; Yeğeqnadzor rayonu: I növ təyini söz birləşməsi- Aşağı Gülüdüzü, Qızıl Qışlaq, Dədəli körpü, 129 Güney Vəng, Göy Abbas, II növ təyini söz birləşməsi - Ağsu kəndi, Alxan pəyəsi, Albas biçənəyi, Qurbankahası, Ələyəz mahalı, Əli dərəsi, Ərəb xəncəri, Yavər kəndi, Qəsul qışlağı, feli sifət- Bülbülölən, Amasiya rayonu: I növ təyini söz birləşməsi - Böyük Təpəgöy, Kiçik Təpəgöy, Kiçik Şiştəpə; II növ təyini söz birləşməsi - Ağbaba qəzası I növ təyini söz birləşməsi - Ağ gil- sə, Molla Musa, Hacı Xəlil., I növ təyini söz birləşmələri: 1.Alaçıq Qaya –Icevan; 2.Baqan tala - Icevan; 3.Ağa tala, 4.Ağca qala, 5.Ada təpə, Qara torpaq, Qızıl qaya, Taxta pəyə, Taya qaya, Xəli kənd, Çatal çınqıl, Yuxarı Gözəldərə, Abaran, Aşağı Qarxun, Abaran, Böyük Zeyvə, Kiçik Zeyvə, Yuxarı Qarxun, Molla Dursun, Hacı Qara, Bayram Əli, Qızıl Teymur, Kiçik Kənd, Küd Əli, Xara Kilsə, Yuxarı Ağcaqala-Talin, Kiçik Talin-Talin, Daş Nov- Qafan, Ağ körpü-Gorus, Bəzli Ağcakənd-Gorus, Ballı qaya- Gorus, Boz kaha-Gorus, Kavur bəmi-Gorus, Aşağı Kəhriz- Artamat, Yuxarı Ağbat-Artamat, Aşağı Axta-Axta, Zeynal Ağaəli, Axta, Çopur Əli-Axta, Aşağı Ərlik-Vedi, Böyük Vedi, Böyük Gilanlar, Qarın Brun, Yeni kənd, Köhnə Şəhablı, Molla Əhməd, Seyid Kotanlı, Xaraba Kotanlı, Hacı baba, Hacı Mirzə, Cğin göl, Gğin Təzəkənd, Böyük Çobankərə, Yuxarı Çarbaq, Göy Kümbət, Xaraba Sarvanlar, Naçi Elməz, Aşağı Qoxt- Abovyan, Aşağı Zağalı-Basarkeçər, Aşağı Şorca, Böyük Məzrə, Buğda təpə və s. Mürəkkəb toponimlər onların tərkibindəki elementlərin aid olduğu nitq hissələrinə görə də qruplaşdırılıb təsnif edilə bilər. Belə təhlil apardıqda aşağıdakı toponimlər qruplarını ayırmaq mümkündür: 1. Isim+isim Məsələn, Quldərviş, Qoturbulaq, Adamxan, Imirxan, Babakişi, Sultanbəy, Qarakilsə, Qızıldaş, Dəlikdaş və s. 2. Sifət+isim. Məsələn, Alakilsə, Ağkilsə, Soyuqbulaq, Qaraqala, Qaraqula, Qaradaş və s. 3. Say+isim- Qırxbulaq, Qırxdəyirman, 4. Sifət+feli sifət - Bozdoğan, Yüklə 2,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|