Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti «magistratura məRKƏZİ»
Yüklə 0,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 4. İNNOVASİYA PARAMETRLƏRİ ÜZRƏ AZƏRBAYCANIN DÜNYADAKI REYTİNQLƏRİ Göstəricilər 2012-2013 2013-2014
- 139/40 51 12.2. Elmi-tədqiqat qurumlarının keyfiyyəti
- 12.4. Tədqiqat və inkişaf üzrə universitet-sənaye əməkdaşlığı 133/55 139/92 12.5.Yüksək texnoloji məhsullar üzrə hökumət təminatı
- 12.7. Faydalı patentlər 133/72 139/90 Mənbə: World Economic Forum, Global Competitiveness Report
49
- yeni ideya və texnologiyalar əsasında yeni məhsul istehsal edən istehsalat müəssisələri şəbəkəsinin mövcudluğu; -
sadalanan istehsal proseslərinin iştirakçılarının (müəssisələr və digər subyektlərin) maliyyələşdirilməsi sisteminin mövcudluğu; -
“Müasir reallıqlar şəraitində fokus nöqtəsi insanın, onun intellektinin və vərdişlərinin, yeni mənalar, innovativ sistemlər yaratmaq qabiliyyətinin, gələcəyini kreativ əsasda modelləşdirmək və qurmaq bacarığının sosial-iqtisadi tərəqqinin əsas hərəkətverici qüvvəsinə, ümumi modernləşmə, innovativ iqtisadiyyatın yaradılması kimi tarixi məsələlərin həllinin əsas mənbəyinə çevrilməsi xeyrinə dəyişir”. Qeyd etmək lazımdır ki, inkişaf etmiş sənaye ölkələrində innovativ iqtisadiyyatın yaradılması cəmiyyətin qruplar və yeni siniflər üzrə bölgüsünə güclü təsir göstərmişdir. Qərbdə bəzi müəlliflər yeni siniflərin yaranması barədə söhbət açaraq “intellektual əməklə məşğul olanlar”ın rolunun və hakimiyyətinin artması, digərləri “peşəkar inzibatçılar sinfi”nin inkişafı və s. haqqında yazmağa başlamışlar. Onlar hamısı cəmiyyətin yeni sinfi strukturunun iqtisadi cəhətlərini nəzərdən keçirirlər. Əlbəttə, yeni zümrənin bazası iqtisadiyyatdır. Bununla belə, innovativ iqtisadiyyatı yaradıcı fəaliyyət prosesində iqtisadi dəyərlər istehsal edən insanlardan ibarət zümrə formalaşdırır. Kreativ zümrə ideyasının müəllifi Amerika sosioloqu, kreativ zümrənin inkişafını innovativ iqtisadiyyatla birbaşa əlaqələndirən professor Riçard Florida olmuşdur. Kreativ zümrənin fərqləndirici xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, onun nümayəndələrinin məşğul olduğu işin əsas funksiyası “yeni əhəmiyyətli formalar yaratmaqdır”. Riçard Floridanın təsəvvüründə kreativ zümrə iki hissəyə bölünür. Kreativ zümrənin özəyi –“iqtisadi funksiyası yeni kreativ məzmun, ideya, texnologiya yaratmaq olan elm və texnika, arxitektura, dizayn, təhsil, incəsənət, musiqi və əyləncə sənayesi sahəsində çalışan” insanlardır. “Yeni zümrənin superkreativ özəyinə alim və mühəndislər, universitet professorları, şair və yazıçılar, rəssam və aktyorlar, dizayner və arxitektorlar, eləcə də müasir cəmiyyətin
50
intellektual elitası: publisistlər, redaktorlar, tanınmış mədəniyyət xadimləri, analitik mərkəzlərin ekspertləri, şərhçilər və baxışları ictimai rəyi formalaşdıran digər insanlar daxildir. Peşəsindən asılı olmayaraq, yaradıcılıq prosesi bu insanların – proqramçıların, mühəndislərin, arxitektorların və ya kinorejissorların ömrünə hakim kəsilir”.Kreativ zümrəyə özəkdən başqa “yüksək texnologiyalar, maliyyə, hüquq və səhiyyə, biznesin idarə olunması kimi biliklərə əsaslanan bir sıra sahələrdə” çalışan kreativ mütəxəssislərin böyük qrupu daxildir. Bu insanlar kompleks biliklərindən istifadə edərək, spesifik problemlərin yaradıcı həllində iştirak edirlər. Bu, adətən yüksək təhsil səviyyəsini, bununla da yüksək insan kapitalını nəzərdə tutur. “Qloballaşma milli iqtisadiyyatın rəqabət qabiliyyətliliyi qarşısında olduqcayüksə k tələblər qoyur. Bu gün ölkənin rəqabətqabiliyyəti qlobal iqtisadiyyatda və siyasətdə ən nüfuzlu konsepsiyalardan biridir, çünki o, təkcə sırf iqtisadi göstərişləri əhatə etmir, həmçinin mühüm qeyri-iqtisadi hadisələrin iqtisadi nəticələrini qiymətləndirir. Ölkənin rəqabət qabiliyyətini necə ölçmək olar? Bu ölçünün ən sadə vasitəsi ümumi adambaşına düşən daxili məhsulun göstəricisidir. Bu göstərici nə qədər yüksəkdirsə, ölkə və onun əhalisi də bir o qədər varlı, həyat keyfiyyəti də yüksəkdir”. Sevindirici haldır ki, Azərbaycan qlobal rəqabətqabiliyyətlilik reytinqində Ermənistandan da, Gürcüstandan da öndədir. 2011-2012-ci illərdə Azərbaycan dünyada texnoloji hazırlıq reytinqinə görə 133 ölkə arasında 75-ci yerə, innovasiya reytinqinə görə 133 ölkə arasından 42-ci yerə çıxmışdır. Müvafiq olaraq 2012-2013-ci illər üzrə isə ölkəmiz texnoloji hazırlıq reytinqinə görə 139 ölkə arasında 70-ci, innovasiya reytinqinə görə isə 139 ölkə arasında 61-ci yerə çıxmışdır.
51
133/39 139/77 12.3. Tədqiqat və inkişaf üzrə firma xərcləri 133/65 139/88 12.4. Tədqiqat və inkişaf üzrə universitet-sənaye əməkdaşlığı 133/55 139/92 12.5.Yüksək texnoloji məhsullar üzrə hökumət təminatı 133/16 139/36 12.6. Elm adamları və mühəndislərin mövcudluğu 133/49 139/78 12.7. Faydalı patentlər 133/72 139/90 Mənbə: World Economic Forum, Global Competitiveness Report Qeyd: Cədvəldə göstərilən məsələn, “133/42” göstəricisi, 133 ölkə arasında 42-cı yerdə olmaq deməkdir.
Ölkənin rəqabətqabiliyyətliliyini müəyyən edən bəzi faktorları qeyd edək: Birincisi, təhsilin səviyyəsi. İkincisi, insan kapitalının inkişafı. Müasir iqtisadiyyatda maddi əmtəələrdən və xidmətlərdən daha çox, intellektual potensiala diqqət yetirilir. Millətin müasir və səmərəli təhsil sistemini dəstəkləmək, təlim vasitəsilə işçi qüvvəsinin intellektual potensialını artırmaq qabiliyyəti rəqabətə tab gətirmək üçün son dərəcə vacibdir. Üçüncüsü, innovasiya inkişafı.Rəqabət qabiliyyətinin bir hissəsi olan "texnologiyalar indeksi" innovasiya inkişafının səviyyəsindən, informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının inkişafından, elmi tədqiqatlara və araşdırmalara, bu sahədə bizneslə universitetlərin əməkdaşlığına sərf olunan investisiyaların həcminin qiymətləndirilməsindən asılıdır. Dördüncüsü, icra keyfiyyəti...Və nəhayət, siyasi iradə və milli consensus . Bu gün dünya yüksək texnologiyalar bazarı ildə 2,5 trilyon dollar həcmində qiymətləndirilir. Bunun 39 faizi ABŞ-ın, 30 faizi Yaponiyanın, 16 faizi Almaniyanın payına düşür. Dünyanın yerdə qalan dövlətlərinin payına isə qalan 15 faiz düşür. Bizim başlıca vəzifəmiz mümkün qədər tez bir vaxtda buraya daxil olub öz yerimizi tutmaqdır. İnnovasiya iqtisadiyyatının cövhəri olan rəqabətqabiliyyətli texnologiyalar öz- özündən yaranmır. Bu, elmi tədqiqatın mürəkkəb və məsrəfli eksperimentlərindən və nəhayət, alimlərin ideya ruhundan qaynaqlanan çox çətin başa gələn məhsuludur. Yüksək brendli əmtəələrin istehsalı üçün, əlbəttə ki, xarici texnologiyanı əldə etmək lazımdır. Yüklə 0,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|