Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistratura məRKƏZİ Əlyazması hüququnda Abdullayeva Səyyarə Nicat qızı

İstifadə olunmuş ədəbiyyatların siyahısı

Azərbaycan dilində

1. 
   «Azərbaycanın statistik göstəriciləri-2015». Azərbaycan Dövlət Statis-tika Komitəsi. Bakı, «Səda» nəşriyyatı - 2002.
   
2. 
   Azərbaycanın İnkişafı Naminə İctimai Forum, Vətəndaşların Əmək Hüquqlarının Müdafiəsi Liqası və Açıq Cəmiyyət İnstitutu -Yardım Fondu. «Neft fondları - yaradılma təcrübəsi, fəaliyyəti və inkişaf perspektivləri». Bakı, «Adiloğlu» nəşriyyatı – 2009.
   
3. 
   A.T.Məmmədov. ««Marketinqin əsasları», Dərs vəsaiti. Bakı, ADİU nəşriyyatı. 2008.
   
4. 
   F.Kotler «Marketinqin əsasları». Bakı, «Ergün» nəşriyyatı -1993.
   
5. 
   «İqtisadi nəzəriyyə» (dərslik). «Çaşıoğlu» nəşriyyatı. Bakı, ADİU-1999.
   
6. 
   «Milli Qeyri – Hökumət Təşkilatları Forumu»nun məlumatları.
   
7. 
   Nazim Müzəffərli «İqtisadi etüdlər». Bakı, «Şuşa» nəşriyyatı -1999.
   
8. 
   Q. İbadoğlu «Özəlləşdirmənin nəzəri-metodoloci problemləri və retro-spektiv iqtisadi təhlil». Bakı, «Elm və həyat» nəşriyyatı -2001.
   
9. 
   «Sahibkarlığın və bazar iqtisadiyyatının inkişafına yardım fondu» (SYF). «Məşvərət» bülleteni №7 (43). Oktyabr`2001.
   
10. 
    Ş.Ə.Axundov «Marketinqin əsasları». Bakı, «Əbilov, Zeynalov və oğulları» nəşriyyatı -2001.
    
11. 
    T.İ.İmanov, E.N.Quliyev «Marketinqin əsasları». Metodik vəsait. Bakı, «Tİ media» nəşriyyatı -2003.
    
12. 
    «Ümumi iqtisadi nəzəriyyə» (Ali məktəblər üçün dərslik). T.S.Vəliyevin ümumi redaktəsi ilə. Bakı, «Siyasət» nəşriyyatı -1995.
    
13. 
    X.Məmmədov, S.Mirzəyev «Marketinqin əsasları». Bakı, «Qapp - Poliqraf» nəşriyyatı - 2001.
    

Türk dilində.

14. 
    Prof.Dr. Vural Savaş «Politik iktisat» (2.Tıbkı basım). Beta Basım yayım dağıtım A.Ş. İstanbul (Türkiye) -1994.
    
15. 
    Prof.Dr. Zeynel Dinler «Mikroekonomi» (gözden geçirilmiş 9 basım). Ekin kitabevi yayınları. Bursa (Türkiye) -1993.
    

Рус дилиндя.

16. 
    А.Н.Цацулин «Цены и ценообразование в системе маркетинга». Учебное пособие. Москва (Россия), изд. «Филинъ»-1998.
    
17. 
    Е.П.Голубков «Основы маркетинга». Учебник. Москва (Россия), изд. «Финпресс»-1999.
    
18. 
    И.А.Желтякова, Г.А.Маховикова, Н.Ю.Пузыня «Цены и ценообра-зование». Санкт-Петербург (Россия), изд. «Питер»-1999
    
19. 
    П.И.Гребенников, А.И.Леусский, Л.С.Тарасевич Микроэкономика». Санкт-Петербург (Россия), изд.Санкт-Петербургского Университета Эконо-мики и Финансов - 1996.
    
20. 
    П.Н.Шуляк «Ценообразование».Учебно-практическое пособие. Москва (Россия), изд. Торговая корпорация «Дашков и К^о»-2002.
    

Инэилис дилиндя.

21. 
    Eric.N.Berkowith, Roger A.Kerin, William Rudelius, Frederick G. Grone. ‘Marketing’. USA-1991
    
22. 
    Philipp Kotler, Gary Armstrong ‘Principles of marketing’. USA, Englewood Cliffs-1996.
    
23. 
    www.aubg.bg
    
24. 
    www.invest-in.azerbaijan.com/docs/opportunities/joint/2.shtml
    
25. 
    www.top.az
    
26. 
    www.economygov.az
    

Резюме

Рынок и цена – категория, обусловленная товарным производством. Причем первичным является рынок. Это объсняется тем, что при товарном производстве экономические отношения проявляются главным образом не в самом процессе производства, а через рынок. Именно рынок выступает основной формой проявления товарно-денежных отношений и стоимостных категорий.

В рыночном хозяйстве важную роль играет закон стоимости, который реализуется через механизмы ценообразования, сбалансированности спроса и предложения. Он служит одним из регуляторов общественного производ-ства, способствуя переливу ресурсов из одного сектора экономики в другой и внутри отдельных секторов.

Роль ценовой политики для фирмы особенно высока. Принято считать, что в современный период роль ценовой политики падает по отношению к таким мерам воздействия,как товарная сбытовая и стимулирующая политика. В связи с этим рекемендуется избегать прямой ценовой конкуренции, активнее использовать сегментирование рынка, искать собственную нишу на рынке, осуществлять дифференциацию товара, повышать его качества и т.д.

Однако при всей сложности активного, агрессивного применения ценовой политики она всегда представлена в качестве одной из мер комплекса маркетинга, а маркетинговая программа обязательно включает основного раздел ценовой политики.

The summary
The market and price - category caused by commodity manufacture. And primary the market is. It is explained to that by commodity manufacture the economic attitudes are shown mainly not in the process of manufacture, and through the market. The market acts by the basic form of display of the tovarno-money attitudes and cost categories.

In a market facilities the important role is played by the law of cost, which is realized through mechanisms of price formation, equation of a supply and demand. It serves one of regulators of public manufacture, promoting transition of resources from one sectors of economy in another and inside separate sectors.

The role of price policy for firm is especially high. It is accepted to consider, that in the modern period the role of price policy falls in relation to such measures of influence, as commodity marketing and stimulating policy. In this connection it is recommended to avoid a direct price competition, more actively to use segmentation of the market to search for an own niche in the market, to carry out differentiation of the goods, to raise his qualities etc.

However at all complexity of active, aggressive application of price policy she is always submitted as one of measures of a complex of marketing, and the marketing program necessarily includes the basic section of price policy.

REFERAT

Mövzunun aktuallığı. Respublikamızda bazar münasibətlərinin formalaşması üçün ən vacib məsələlərdən biri də ölkədə mükəmməl və işlək bazar mexanizminin mövcud olmasıdır. Bu məqsədlə bazar mexanizminin əsas tərkib hissələri hesab edilən tələb, təklif, qiymət və rəqabət kimi amillərin lazımı səviyyədə inkişaf etməsi vacibdir.

Bazar mexanizminin bu tərkib elementləri arasında qiymət öz əhəmiyyətinə və təsir gücünə görə digərlərini üstələyir. Yəni, qiymətin səviyyəsində baş verən hər hansı dəyişiklik öz əksini tələb və təklifin həcmində tapır. Bu dəyişiklik rəqiblərə və onların fəaliyyətinə, bütövlükdə bazardakı rəqabət mübarizəsinə də təsir edir.

Bazar mexanizminin tərkib hissəsi olan qiymət müasir biznesin fəlsəfəsi hesab olunan marketinqin də əsas tərkib hissələrindən biridir. Yəni, o, 4P (dörd pi) adlanan marketinq kompleksinin (məhsul, qiymət, mal yeridilişi, həvəsləndirmə) ən mühüm kompanentlərindəndir.

Qiymətə bazar mexanizminin tərkib hissəsi olmaq nöqteyi-nəzərindən yanaşdıqda onun dəyər, balanslaşdırıcı və bölüşdürücü funksiyaları ön plana çıxır. Qeyd edilən bu aspekt nəzəriyyəçi alimlər tərəfindən kifayət qədər öyrənilmişdir.

Qiymətə marketinq kompleksinin tərkib hissəsi olması nöqteyi-nəzərindən yanaşdıqda isə onun həvəsləndirmə funksiyası ön plana çıxır. Bu aspekt də nəzəri və praktik baxımdan hərtərəfli araşdırılsa da, bu araşdırmalarda qiymət üzrə rəqabətin marketinq metodları və onun marketinq kompleksinin digər elementləri ilə sıx qarşılıqlı asılılığı tədqiq edilməmişdir. Məhz bu baxımdan «Əmtəə bazarında qiymət üzrə rəqabətin marketinq metodları» mövzusunda tədqiqat işinin yerinə yetirilməsi böyük nəzəri və praktiki əhəmiyyət daşımaqla onun aktuallığını əsaslandırmağa imkan verir.

Beləliklə, problemin aktuallığı və respublikamızda bu problemin lazımı sə­viyyədə öyrənilməməsi, onun mühüm elmi və praktiki əhəmiyyəti tədqiqatın məqsəd və vəzifələrini müəyyənləşdirir.

Tədqiqatın məqsəd və vəzifələri. Tədqiqatın əsas məqsədi bazar təsərrüfat-çılığı şəraitində məhsullar bazarında qiymət üzrə rəqabətin marketinq metodlarını araşdırmaq və bu problemin müasir vəziyyətini öyrənməkdir. Mövcud məqsədə uyğun olaraq tədqiqat işində aşağıdakı vəzifələr qar­şıya qoyulmuşdür:

• 
  milli iqtisadiyyatın rəqabət qabiliyyətinin artırılmasına imkan verən amilləri aşkar etmək;
  
• 
  makrosəviyyədə rəqabət qabiliyyətinin təmin edən amlləri və onların səciyyəvi cəhətlərini müəyyənləşdirmək;
  
• 
  marketinq sistemində qiymətin əmələ gəlməsi problemini araşdırmaq;
  
• 
  konkrert sənaye müəssisədə qiymətin əmələ gəlməsinin marketinq təhlilini aparmaq;
  
• 
  əmtəə bazarında rəqabət mühitinin formalaşmasına qiymətin təsir imkanlarını qyimətləndirmək;
  
• 
  əmtəə bazarında qiymət üzrə rəqabətin təkmilləşdirilməsi meyllərini aşkar etmək.
  

Tədqiqatın predmeti və obyekti. Tədqiqatın predmetini Azərbaycan Res­publikasının məhsullar bazarında qiymət üzrə rəqabətin idarə edilməsinin nəzəri, metodoloji və praktiki problemlərinin araşdırılması, obyektini isə müxtəlif çeşidli məişət və vitrin soyuducuları istehsal edən «Bakı Çinar Soyu-ducuları ASC»-nin təsərrüfat fəaliyyəti təşkil edir.

Tədqiqat işinin nəzəri və metodoloji əsası kimi məhsullar bazarında marketinq metodları əsasında qiymət üzrə rəqabətin aparılması sahəsində dünyanın inkişaf etmiş ölkələrinin və Azərbaycan Respublikası alimlərinin son illərdə apardıqları fundamental və tətbiqi xarakterli tədqiqatların əsas müddəaları və nəticələri qəbul edlilmişdir.

Son dövrlərdə Azərbaycan Respublikasında qiymət üzrə rəqabətin mövcud vəziyyəti və inkişaf qanunauyğunluqlarını əks etdirən geniş statistik materialların təhlilinə xüsusi diqqət yönəldilmişdir.

Tədqiqatın informasiya bazası və işlənməsi metodları Tədqiqatın informa-siya bazasını Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin, Azərbaycan Respublikası İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin məlumatları, «Bakı Çinar Soyuducuları ASC» - nin iqtisadi göstəriciləri, Azərbaycan, Türkiyə, Rusiya, ABŞ və Kanada alimlərinin elmi-tədqiqat əsərləri təşkil edir. Tədqiqat işində informasiya mənbəyi kimi curnallar, qəzetlər və internet səhifələrindən də istifadə edilmişdir.

Mövcud təqiqat işi sistemli və müqayisəli təhlil prinsipi üzərində qurulmuş, statistik və qrafik metodlardan istifadə olunmuşdur.

Tədqiqatın elmi yeniliyi. Aparılmış tədqiqat işləri nəticəsində aşağıdakı elmi yeniliklər əldə edilmişdir:

- əmtəə bazarında qiymət üzrə rəqabətin idarə edilməsinin nəzəri əsasları tədqiq edilmiş;

- müəssisənin marketinq sistemində qiymət siyasətinin həyata keçirilməsi mexanizmi işlənib hazırlanmışdır.

- konkret sənaye müəssisəsi («Bakı Çinar Soyuducuları» ASC-nin) timsa-lında qiymətin əmələ gəlməsinin marketinq təhlili aparılmış və təkliflər irəli sürülmüşdür:

İşin praktiki əhəmiyyəti. Yerinə yetirilən tədqiqat işinin böyük praktik əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, tədqiqat obyekti kimi seçilmiş sənaye müəssisəsində qiymətin üzrə rəqabətin marketinq təhlilinin aparılması, eləcə də bu sahədə mövcud inkişaf qanunauyğunluqları digər sənaye müəssisələr üçün də model hesab oluna bilər.

Tədqiqat işinin strukturu: Tədqiqat işi giriş, iki fəsil, nəticə və ədəbiyyat siyahısından ibarətdir. “ Müasir şəraitdə əmtəə bazarında qiymət üzrə rəqabətin idarəedilməsinin nəzəri əsasları” adlanan işin birinci fəslində iqtisadi inkişafın mühüm şərti kimi milli iqtisadiyyatın rəqabət qabiliyyətinin artırılmasının zəruri-liyi, makrosəviyyədə rəqabətqabiliyyətliliyini təmin edən amillər və onların səciyyəvi cəhətləri göstərilmiş, rəqabət şəraitində qiymətin əmələgəlməsinə marketinq yanaşma verilmişdir.

Tədqiqat işinin ikinci fəsli “Əmtəə bazarında qiymət üzrə rəqabətin idarəedilməsinin marketinq problemləri”

Respublikanın əmtəə bazarının mövcud vəziyyətinin iqtisadi qiymətləndirilməsi aparılmış, əmtəə bazarında rəqabət mühitinin formalaşmasına qiymətin təsir imkan-ları dəyərləndirilmiş, əmtəə bazarında qiymət üzrə rəqabətin təkmilləşdirilməsi perspektivləri göstərilmişdir. Tədqiqatın sonunda nəticələr və ədəbiyyat siyahısı təsvir olunmuşdur.