Az rbaycan özü q d r b di
Yüklə 5,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
_____________________Milli Kitabxana_______________________ 23 Yazıda Az rbaycan müxalif ti, onun siyasi x tti v f aliyy ti il ba lı bütün probleml ri ara dırmaq niyy tind deyilik. Bu, bizim filosofların, politoloqların v siyasi analitikl rin t xir salınmaz i idir. Az rbaycan ictimai elminin mühüm v zif l rind n biri d ölk d f aliyy t göst r n müxalif tin anatomiyasını, h r k tl rinin h qiqi s b bl rini açmaq, bu fenomenin mahiyy tini, davranı t rzinin tarixi, siyasi, psixoloji v sosial kökl rini t hlil etm k, siyasi v praktiki c h td n c miyy t, onun inki afı üçün n kimi n tic l r ver bil c yini açıb göst rm kd n ibar tdir. Güman edir m ki, bu i in Az rbaycanda demokratik, konstruktiv müxalif tin formala masına v v t nda c miyy tinin qurulmasına da v zsiz köm yi olar. Demokratiyaya do ru keçilmi yol n q d r ç tin olsa da, artıq onun böyük hiss si arxada qalmı dır. ndi bu m saf nin yalnız kiçik bir hiss si qalır ki, o da Az rbaycanın postindustrial dövr ölk l ri sırasına mane siz daxil olmasını t min ed c kdir. V t nda hüquqlarının dol un t minatına yön lmi mühüm s n d v yaxud siyasi inki afımızın yeni m rh l si g r XX sr Az rbaycan dövl tinin v xalqının tarixind müst qilliyin qazanılması il yadda larda qalacaqsa, XXI sr h min müst qilliyin möhk ml nm si, strukturla ması v dönm z xarakter alması il lam tdar olacaqdır. Nüfuzlu beyn lxalq ekspertl rin etiraf etdiyi sl reallıq ondan ibar tdir ki, yeni minilliy Az rbaycan hüquqi, sivil dövl t, v t nda c miyy ti quran ölk kimi daxil olmu dur. Bu gün Az rbaycan r hb rliyi, ölk v t nda lannm böyük ks riyy ti bu prosesi yeni m zmunla tamamlamaq, yeni istiqam tl rd v yeni keyfiyy td davam v inki af etdirm k zmind dir. 2002-ci il avqustun 24-ü müst qil Az rbaycanın tarixin mühüm siyasi hadis il daxil oldu. H min gün respublika v t nda ları Prezident Heyd r liyev t r find n t klif olunmu Az rbaycan Respublikasın Konstitusiyasına d yi iklikl r edilm si haqqında aktın layih sin ümumxalq s sverm sind f al i tirak etdil r. Referenduma m s l l rin son d r c aktual oldu una v Az rbaycanın dövl t quruculu unun hüquqi sasının t kmill dirilm sin v möhk ml ndirilm sin yön ldiyin min olan Az rbaycan v t nda ları vaxtında ir li sürülmü bu t bbüs öz müsb t münasib tl rini nümayi etdir r k dövl tin siyasi x ttini müdafi etdil r. _____________________Milli Kitabxana_______________________ 24 slind referendum müst qil Az rbaycanın inki afı yolunda, xüsus n insan hüquqlarının müdafi si v demokratik prosesl rin geni l nm sind yeni m rh l nin tem lini qoydu. T ssüfl qeyd etm liy m ki, çoxları, o cüml d n d politoloqlar v t hlilçil r bu m qamı, onun hüquqisiyasi m nasını yet rinc d rk ed bilm dil r v yaxud, etiraf etm k ist m dil r. Barı maz, ifrat radikal müxalif tin mövqeyini is vv ld n anlamaq mümkün idi. Çünki o, hakimiyy t t r find n h yata keçiril n bütün t dbirl r , h tta xalqın v ölk nin rifahı v firavanlı ı üçün böyük h miyy t malik olan taleyüklü siyasi v iqtisadi t dbirl r daim m nfi münasib t bildirir. 24 avqust referendumu da bu baxımdan istisna olmadı. Bir sıra ifrat radikal müxalif t partiyalarının r hb rl ri xalqı referendumu boykot etm y ça ırsa da, ks r beyn lxalq v daxili mü ahid çil rin etirafına gör , referendum ba tutdu v yüks k siyasi f allıq raitind keçdi. Az rbaycan xalqı müst qil dövl t v hüquqi v t nda c miyy ti quruculu una ng l
tör d nl rin, iqtidarın bütün t bbüsl rini h l d übh altına alma a can atanların sözün uymadı. Ölk v beyn lxalq hüquq ünasların konstitusiya üzr müt x ssisl rin fikrinc , referenduma çıxarılmı m s l l r sivil, hüquqi dövl tin v demokratik c miyy tin tel bl rin tamamil cavab verir. Yeddi il vv l q bul olunmu Konstitusiyamızı daha da t kmill dirm k z rur tini h yatın özü t l b edirdi. Ölk nin sas qanunvericilik s n dind ba ver n d yi iklikl r müst qil Az rbaycanın razisind ya ayan h r bir insanın hüquq v azadlıqlarının qorunmasına lav t minatlarla, seçki sistemi, dövl t hakimiyy ti orqanlarının f aliyy ti il ba lıdır. Referendumda respublika v t nda larının 83 faizi i tirak etdi v onların 96 faizi d yi iklikl r s s verdi. Bu r q ml r Konstitusiyaya t klif olunmu düz li l rin hali t r find n qeyd rtsiz b y nildiyini göst rir v xalqın monolitliyini, dövl tin siyasi x tti trafında sıx birl diyini nümayi etdirir. Odur ki, bütün s yl rin baxmayaraq, pozucu qüvv l r v barı maz müxalif t partiyaları hadis l rin gedi in , v t nda ların ümumxalq s sverm sind i tirak etm k q rarına heç bir t sir göst r bilm dil r. Bu da sas n onunla ba lıdır ki, geni miqyaslı intensiv t bli at v izahat i i n tic sind ölk halisi Az rbaycanın h yatındakı d yi iklikl rin vacibliyini v h miyy tini d rk etdi v lazım bildi.
_____________________Milli Kitabxana_______________________ 25 Ümumxalq s sverm si yolu il Az rbaycan Konstitusiyasına edilmi d yi iklikl r siyasi sistemin t kmill dirilm sin , çoxpill li dal t mühakim sinin h yata keçirilm sin , respublika v t nda larının hüquq v azadlıqlarının geni l ndirilm sin yön ldilmi dir v Az rbaycanın siyasi v hüquqi sistemini sovet v postsovet hüquq sisteminin özünü do rultmayan siyasi v hüquqi normalarından, qalıqlarından azad edir. Siyasi opponentl rin iddialarının ksin olaraq, Az rbaycan iqtidarının f aliyy ti göst rir ki, o, Konstitusiyanı, qanunları v dig r normative-hüquqi aktları ayrı-ayrı xsl rin, hansısa hakimiyy t qruplarının siyasi m nafel rin , hakimiyy t v c miyy td nüfuz u runda mübariz aparanların maraq v m qs dl rin uy unla dırmaq fikrind n uzaqdır. Eyni zamanda, bu da sas prinsipdir ki, mühüm siyasi q rarlar q bul olunark n v hüquq sistemi t kmill diril rk n ayrı-ayrı siyasi partiyaların , siyasi v regional qrupla maların liderl rinin m hdud xsi v korporativ m nafel ri d sas götürül bilm z. Birm nalı kild o da aydındır ki, demokratiyaya xidm t etm y n, ölk d demokratik prosesl rin pozulmasına, demokratiyanın ayrı-ayrı ambisiyalı adamların v qüvv l rin irad sind n asılı v ziyy t salınmasına xidm t ed n t klif v layih l r q bul edil bilm z. Ba lıcası, v t nda ların hüquqlarının v sas azadlıqlarının qorunması üçün s m r li sistem yaradılması, siyasi v iqtisadi sistemin r van inki afa, siyasi prosesl rin ardıcıl, a rısız getm sin t minat verilm sidir. T bii ki, demokratikl dirm prosesi, hüquq normalarının v siyasi m d niyy tin sivil dünyanın hamılıqla q bul edilmi standartlarına yaxınla dırılması özlüyünd mür kk b, uzun sür n prosesdir, t kilati v t rbiy vi xarakterli, ardıcıl, m ntiqi t dbirl r görülm sini, yeni siyasi d y rl rin siyas tin h r bir subyektinin, h r bir insanın h yat t rzin çevrilm sini t l b edir. Ona gör d c miyy timizin h yatı il ba lı bu taleyüklü m s l l rd t l sm k, ir liy qaçmaq olmaz! n mühümü budur ki, yeni qanunlar v siyasihüquqi normalar c miyy tin daha da sabitl m sin v sıx birl m sin , h qiq t n demokratikl m y xidm t etsin. Bu baxımdan 1995-ci ild q bul olunmu Konstitusiyamızın bu mühüm d yi iklikl r ehtiyacı var idi. Bunu idar çilik sisteminin müasir t l bl r v beyn lxalq standartlara uy un olaraq t kmill dirilm si z rur ti d t l b edirdi. Dövl t quruculu u prosesi qabaqcıl v h yatın sına ından çıxmı beyn lxalq t crüb d n istifad olunmasını n z rd tutur. Bu, t bii prosesdir, çünki heç bir hüquq sistemi
Yüklə 5,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|