Az rbaycan özü q d r b di

_____________________Milli Kitabxana_______________________

13

v t nda   c miyy ti n z riyy sinin

sas n Q rb m n li konsepsiya oldu unu

vur ulamaqla yana ı, onun özün m xsus Az rbaycan modelinin yaradıcısının

m hz Heyd r

liyev oldu unu, bu n z riyy nin praktiki siyasi gerç kliy

çevirm sini h rt r fli t hlil edir. V t nda   c miyy tinin Az rbaycan modelinin 

fonnala ması öz llikl rin  diqq ti c lb ed r k bu nümun d   h min n z riyy y

xas b zi m hdudluqlardan azad olma a c hd edilm sini, onu h qiqi m nasına 

yaxınla dırmaq m ramını ön   ç kir. Az rbaycanda v t nda   c miyy tinin 

qurulması prosesind  qar ıya çıxan probleml rin, h m ikiqütblü dünyanın, h m d

yeni v  köhn  ideologiyaların k skin mübariz si, bu m kanda toqqu an

maraqların yüks k g rginliyi fonunda ardıcıl olaraq h ll edildiyi üçün tarixi 

nailiyy t kimi daha d y rli oldu u qeyd edilir. V t nda   c miyy tinin

formala ması istiqam tind  prioritet h d fl ri mü yy n ed n ümummilli liderin 

yeni münasib tl rin qurulaca ı müst qil siyasi, iqtisadi, hüquqi, m d ni, m n vi

m kanı t min etm si vur ulanır. 

Heyd r

liyevin bünövr sini qoydu u v t nda   c miyy tinin  n ba lıca

xüsusiyy ti kimi mü llif Az rbaycanda ilk növb d  insanlar arasında V t nda

Sülhünün b rq rar olmasını qeyd edir, bu münasib tl r  ümumi qar ıdumıa v

v t nda  müharib sini aradan qaldırmaqla nail olmasını diqq t m rk zin  g tirir. 

Yeni c miyy tin qurulması üçün z ruri olan siyasi sabitliy   t kamül pauzasına

yalnız v t nda  sülhünün imkan yarada bil c yini f hml  sezm sini xatırladır. 

V t nda   c miyy tinin Heyd r

liyev konsepsiyasında insanlararası

münasib tl rin v  müt r qqi inki afın ba lıca qarantı kimi dövl tin rolunun 

möhk ml ndirilm si xüsusi ön m k sb etmi dir. Dövl tin v t nda ların

n

müxt lif maraq v  mövqel ri arasında anla ma, humanitar ünsiyy t m kanını

t kil etm k kimi müq dd m

rtl ri t min etm sin  böyük  h miyy t verilmi dir.

V t nda   f allı ının ilk növb d   v t nda   m d niyy ti, demokratik v  siyasi 

m d niyy td n ayrılmaz oldu u, azadlıq v  m suliyy tin kövr k balansının daim 

gözl nilm si, f rdi f allıqla milli maraqların, dövl tin qüdr ti v  nüfuzunun 

artması arasında ah ngin saxlanılmasının vacib oldu u sübut edilmi dir.

---

_____________________Milli Kitabxana_______________________

14

Yeni v t nda   c miyy ti t sisatlarının Q rb t crüb sin   v   Q rbin müxt lif

m zmunlu d st yin

saslanması t bii bir prosesdir. Lakin burada v t nda

c miyy tin  süni imitasiya yaratmaq c hdl rinin g r ksiz oldu u Ramiz 

Mehdiyevin t dqiqatlarında geni  t hlil edilmi dir.

ksin , bu t sisatlar v t nda

t

bbüskarlı ının, inki af strategiyasında gerç k altemativ variantlar varsa, 

onlara dair t klifl rin verilm si, probleml rin müxt lif baxı  buca mdan 

görüntüsü v  konkret h lli yollarının tövsiy  edilm sini laq l ndir n v t nda

f allı ı m rk zl rin  çevrilm si, onların h qiqi t yinatları v   m ramının

realla ması dem k olardı.

V t nda   c miyy ti h r bir dövl td  sad c  mü yy n hüquqi mexanizm v

qurumların yaradılması deyil, h r eyd n vv l v t nda , dövl t münasib tl rinin 

öz l, ah ngdar bir durumudur. Ulu önd r t m lini qoydu u Az rbaycan 

modelind  sübut etdi ki, v t nda   c miyy ti bir t r fd n dünyanın demokratik, 

siyasihüquqi t kilatlanmasının universal modelidirs , dig r t r fd n sosial 

münasib t v  strukturların möht

m müxt lifliyini, v t nda ların fikir v

t kilatlarına plüralizmini, qar ılıqlı dialoq v  tolerantlı ı t l b edir. Bu gün 

Az rbaycanda ged n t kamül prosesi Ramiz Mehdiyevin bel  bir fikrini t sdiq 

edir: " g r XX  sr Az rbaycan dövl tinin v  xalqının tarixind  müst qilliyin 

qazanılması il  yadda qalacaqsa, XIX  sr   v  yeni minilliy  Az rbaycan hüquqi 

sivil dövl t, v t nda  c miyy ti quran ölk  kimi daxil olmu dur".

Siyasi liderin ideyalarını geni  xalq kütl l rin , elmi ictimaiyy t  obyektiv, 

n z rikonseptual

kild , ictimai  üurda, media m kanında t qdim etm kl , onun 

strategiyasını diskussiyaların ba lıca mövzusuna, ana x ttin  çevirm kl ,

ideyaların maddi güc   v  xalqın h r

ey  qadir enerjisin  transformasiyasını

mümkün etm kl  liderl  çiyin-çiyin  olan insanlar da müq dd s yolun yolçuları

olurlar.

Sirr deyil ki, dahi ideya v

m ll r mövcud oldu u konkret zaman v  m kanın

fövqünd  olur, onların d rk edilm si, dünyagörü  nüfuz etm si d  zaman 

keçdikc

sl d y rini alır.

---

_____________________Milli Kitabxana_______________________

15

Ulu önd rin müst qil dövl tçilik, demokratik v t nda   c miyy tinin 

qurulmasına dair ideyasiyasi irsi  b di v  aktual oldu u kimi, alim v

t dqiqatçılar, siyasi analitik v  ekspertl r üçün  v zsiz n z ri m nb dir. Heyd r

liyev dühasının möht

m m nasının d rk edilm si, Az rbaycanın uzunmüdd tli

inki af perspektivl rinin mü yy nl dirilm si baxımından bu irsd n b hr l nm k

sah sind  görül n i l r artıq bir neç  ildir ki, tarix, f ls f , politologiya, hüquq, 

idar etm   v  s. ictimai elml rin birl m  nöqt sind  öz metodlarını, predmetini 

formala dırmaqdadır.

Az rbaycanın müasir tarixinin f ls fi siyasi probleml rinin pe kar t dqiqatçısı

olan Ramiz Mehdiyevin Heyd r

liyev irsinin öyr nilm sind , t bli ind , yazılı

nümun l r kimi g l c k n sill r  çatdırılmasında rolu çox böyükdür. Ömrünün 30 

ild n artıq dövrünü Heyd r

liyevin idar çilik komandasının üzvü kimi keçir n

Ramiz Mehdiyev  xsi h yat t crüb si v  mü ahid l rini elmi-metodiki 

prinsipl rl  uzla dıraraq Heyd r

liyev haqqında son ill rin

n mük mm l

s rl rini rs y  g tirmi dir. Bu fundamental  s rl r Az rbaycanın az qala yarını

srlik tarixinin obyektiv, canlı salnam sidir. Biz  bu q d r yaxın v

ziz olan, 

lakin artıq heç vaxt geri dönm y c k bir epoxanın ab-havasını, mür kk b

raitini

b z n siyasi tutum v  sanbala malik t f rrüatlar, ba lıca olaraq is   f ls fisiyasi

t hlil, bitkin n z ri müdd alar v  obyektiv  rh üslubu il  tamamlayan nadir 

mü llifdir. 

Heç kim  sirr deyil ki, ist r bütün dünya, ist rs   d  Az rbaycanda ba  ver n

kardinal transformasiyaların axarı v  tempi o q d r sür tli idi ki, onlara n inki 

siyasi analitikl r, h tta K V bel  vaxtında, adekvat münasib t bildirm y  macal 

tapmırdılar. Professor Ramiz Mehdiyev h m ba  ver n hadis l rin bilavasit

i tirakçısı, Heyd r

liyev komandasının sadiq üzvü v   m sl kda ı, h m d

özünd

n azı f ls f , tarix, politologiya v  idar etm  elml rinin

sas t hlil

metodlarını c ml y n alimdir. Ulu önd rin ideyalarının gerç kl m sinin canlı

mü ahid çisi kimi onların faktiki t sviri, obyektiv gedi atının h rt r fli t hlil

süzg cind n keçirilm si, bütün bunların mü llifin elmi mara ı, lider   s daq t v

inamına, v t nda lıq mövqeyin  uy un t rzd  t dqiqata

---