Az rbaycan özü q d r b di
Yüklə 5,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Vladimir MOROZKOV
- MÜAS R AZ RBAYCAN F LS F F KR N N AKTUAL PROBLEML R
_____________________Milli Kitabxana_______________________ 556
Professor R.Mehdiyev radikal müxalif tin a ır m lubiyy t u ramasının s b bl rini, onun antimilli, pozucu mahiyy tini müf ss l t hlil edir v haqlı olaraq vur ulayır ki, hakimiyy t iddialarını Az rbaycanın milli m nafel rind n üstün tutan müxalif t heç vaxt xalqın d st yini qazana bilm y c kdir. Milli M clis seçkil r bu aksiomu bir daha inandırıcı kild sübut etdi. ctimai r yd kök salmı v beyn lxalq birliyin d rik çıxdı ı bu mülahiz bir daha öz t sdiqini tapdı: Az rbaycanda radikal müxalif t iddiasında olan qüvv l r xalqın d st yind n m hrumdur, ölk d demokratik müxalif t is h l lik
formala mayıbdır. Bu baxımdan Amerikanın tanınmı siyas tçil rind n birinin söyl diyi kifay t q d r maraqlı v s ciyy vi bir mülahiz ni misal g tirm k ist rdim: "Qeyri-mü yy n v inanılmamı qüvv l rj hakimiyy t g tirm k AB - ın yaxın planlarına daxil deyildir. Üst lik, Az rbaycan müxalif tinin qüvv sini, xalq arasinda nüfuzunu v demokratik islahatlara hazırlıq s viyy sini yet rli hesab etmir". Tariximizin lam tdar dövrün çevril n 2005-ci il parlament seçkil ri bu tarixin yeni m rh l sini "h yatın prinsipc daha yax ı keyfiyy tin keçm k üçün rait üz rind i l m k dövrünü açdı. Bu, asan v zif deyildir" o, h m siyasi irad , h m d iqtidarla c miyy tin açıq dialoqunu, bütün xalqın daim birg s y göst rm sini t l b ed c kdir.
_____________________Milli Kitabxana_______________________ 557
VII F S L N Z R T DQ QATLAR _____________________Milli Kitabxana_______________________ 558
_____________________Milli Kitabxana_______________________ 559
MÜAS R AZ RBAYCAN F LS F F KR N N AKTUAL PROBLEML R Müasir Az rbaycanda milli-siyasi özünüd rk ümumb ri d y rl rl yana ı, ilk növb d milli f ls fi fıkr saslanmalıdır. Bu baxımdan Az rbaycanda f ls fi fikir tarixinin öyr nilm sin ehtiyac getdikc artmaqdadır. Xüsusil sovet dövründ böyük müt f kkirl rimizin dünyagörü ü v f ls fi s rl ri öyr nil rk n m qs dyönlü sur td pozuntulara yol verildiyini, onların fikirl rini nec olursa- olsun materialist mövqed n i ıqlandırma a c hd göst rildiyini n z r alsaq, f ls f tarixin yenid n n z r salınmasına böyük ehtiyac yarandı ı aydın mü ahid olunar. Düzdür, sovet dövründ milli f ls f tarixinin öyr nilm si sah sind mü yy n u urlar da ld edilmi dir. Az rbaycan filosoflarının orta srl rd r b v fars dill rind yazdı ı bir sıra f ls fi s rl r, habel müt f kkir airl rimizin f ls fi yönümlü b dii yaradıcılı ı az rbaycan v ya rus dill rin t rcüm olunaraq t dqiqatçıların istifad sin verilmi dir. Az rbaycanın f ls fi v ictimai-siyasi fikrinin öyr nilm si, sisteml dirilm si v dünya f ls fi fikri il müqayis li t hlili sah sind sovet dövrünün böyük filosofu Heyd r Hüseynovun xüsusi xidm tl ri olmu dur. Heyd r Hüseynov t kc özu bu sah d t dqiqatlar aparmaqla kifay tl nm mi , Az rbaycanda f ls f tarixçil ri m kt bi yaratmı v bu sah nin inki afina geni yol açmı dır. B hm nyarın, Nizaminin, .Sühr verdinin, N iminin, N siminin, büst rinin, Füzulinin f ls fi dünyagörü ün dair xüsusi t dqiqatlar aparılmı , dissertasiya i l ri yazılmı , monoqrafiyalar çap olunmu dur. Xüsusil yaxın keçmi in böyük müt f kkirl ri olan M.F.Axundovun, A.Bakıxanovun, H.Z rdabinin f ls fi-b dii irsi h rt r fli t dqiq olunmu v onların Az rbaycanda milli üurun inki afındakı rolu geni i ıqlandırılmı dır. Lakin o dövrd bütün bu t dqiqatlar kommunist ideologiyasının qoydu u m hdudiyy ll r ç rçiv sind aparıldı ından bir sıra t hrifl r d yol verilmi dir. sas n idealist f ls fi z mind n çıxı ed n böyük filosoflarımız v airl rimiz yeni n sl az qala ateist kimi t qdim olunmu lar. lbıtt , bu, h min dövrün t l bi idi. Lakin indi zaman d yi mi , böyük müt f kkirl rimizin s rlırini oldu u kimi çap etm k v onlara obyektiv rh vı t hlil verm k imkanı yaranmı dır. Bunsuz h qiqi milli özünüd rk mümkün deyil.
_____________________Milli Kitabxana_______________________ 560
Dig r t r fd n, sovet dövründ dünya f ls f sin , sas n marksizm mövqeyind n v n yax ı halda rus f ls fi fikri p nc r sind n baxma a m cbur olan t dqiqatçılarımız indi ümumb ri f ls fi d y rl ri bilavasit m nims m k, dünya f ls f klassikl rinin s rl rini Az rbaycan dilin t rcüm etm k v öz f ls fi axtarı larını dünya f ls fi fikri kontekstind aparmaq imkanı ld etmi l r. lb tt , Gertsenin, Çernı evskinin, Dobrolyubovun, Belinskinin s rl ri t kc inqilabi-demokratik ideyaların t bli i il m hdudla mırdı, onlar h m d dünya f ls fi fikrinin da ıyıcıları olmaqla bizim üçün dünyaya p nc r idil r. L.Tolstoy v Dostoyevski yaradıcılı ındakı ümumb ri f ls fi ideallar bu gün d dünya f ls fi fikrind özün m xsus yer tutur. Lakin rus f ls f si dünya f ls fi fikrinin bütöv spektrini özünd ks etdir bilmir. Az rbaycan peripatetikl ri öz yaradıcılı ında antik f ls f nin rhini verdikl ri v bu sah d ciddi addımlar atdıqları bir vaxtda Rusiyada pe kar f ls fi fikir h l heç formala mamı dı. Bu baxımdan Az rbaycanın f ls fi fikir tarixi dünya f ls f sinin ayrılmaz t rkib hiss si oldu u üçün müasir dövrd d Az rbaycan filosoflarının beyn lxalq f ls fi prosesl r daha f al qatılması üçün böyük sas vardır. F ls f tarixi qar ısında duran v zif l rd n biri d XX srin vv ll rind v sovet dövründ f aliyy t göst rmi müt f kkir dibl rin yaradıcılı ına yeni metodoloji z mind qiym t verilm sidir. Bel ki, Mirz C lilin, M h mm d Hadinin, Hüseyn Cavidin, C f r Cabbarlının v ba qalarınin d bi-b dii s rl rind ki f ls fi ideyaların daha kommunist ideologiyası mövqeyind n deyil, artıq ümumb ri v milli f ls fi d y rl r mövqeyind n d y rl ndirilm sin böyük ehtiyac yaranmı dır. Bu baxımdan bütövlükd d bi t nqidin metodoloji saslarında v meyarlar sistemind ciddi d yi iklikl r aparılması z rur ti yaranmı dır ki, bu i yalnız d biyyatçıların v filosofların m kda lı ı raitind h yata keçiril bil r. F ls fi elml r sah sind t dqiqatiara ehtiyac müasir dövrd n inki azalmamı , h tta bir sıra aspektl rd xüsusi aktuallıq k sb etmi dir. B riyy t qar ısında duran v h mi insanları dü ündür n, neç srl r rzind öz aktuallı ını itirm y n ümumb ri f ls fi probleml rl yana ı, konkret ictimai-siyasi mühitin xüsusiyy tl rind n, dövrün social-siyasi ab-havasından, milli özünüd rkin konkret s viyy sind n do an yüzl rl aktual problem ortaya çıxır ki, onların elmi-f ls fi t hlili qaçılmaz olur.
Yüklə 5,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|