Az rbaycan m LL elml r akadem yasi
Yüklə 10,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Anar Allahverdi aiq o lu
42 kil 16-17. Füzuli v Laç n rayonu köçkün m kt bl rind mü llim v agird kollektivi il görü r Haz rda institutda soyq m cinay ti v onun lam tl ri, soyq m cinay tin qar hüquq normalar , soyq m cinay tin gör m suliyy tin t tbiqind beyn lxalq m hk mexanizml ri, Erm nistan n Az rbaycana t cavüzü zaman ba vermi beyn lxalq cinay tl rd soyq m niyy ti mövzular traf nda geni ara rma apar r, bu sah üzr beyn lxalq hüquq elmind öz sözünü demi xarici ekspertl rin, aliml rin dqiqatlar öyr nilir. AMEA nsan Hüquqlar üzr Elmi-T dqiqat nstitutunun milli T hlük sizlik v erm ni ara rmalar öb sinin kiçik elmi çisi Anar Allahverdi aiq o lu Almaniyan n Zigen Universitetind Politologiya ixtisas nda F ls doktoru proqram üzr doktorantura t hsili al r v dissertasiya mövzusu “Erm nistan–Az rbaycan, Da q Qaraba konfliktind Rusiyan n geosiyasi maraqlar ” adlan r. Onun 2012-2013-cü il doktorantura hsili xarici ölk rd elmi ara rmalar n apar lmas üçün Prezidentin Ehtiyat fondundan ayr lm v sait hesab na Az rbaycan Respublikas Prezidentinin 2007-ci il 16 aprel tarixli 2090 nömr li S ncam il t sdiq edilmi “2007-2015-ci ill rd Az rbaycan g ncl rinin xarici ölk rd t hsili üzr Dövl t 43 proqram ”na sas n Milli Elml r Akademiyas t find n maliyy dirilmi dir. Hal-haz rda bu mövzu Zigen Universitetinin F ls Fakult sind Siyasi Elml r ixtisas üzr prof. Rüdiger Kipkenin r hb rliyi alt nda ara r. l rzind a da qeyd olunan ara rmalar apar b: “Erm nistan–Az rbaycan, Da q Qaraba konfliktind Rusiyan n geosiyasi maraqlar ” elmi ara rma mövzusu dövr bax ndan üç hiss bölünmü dür v h r bir dövr Rusiyan n regional maraqlar bax ndan ara lmas n rd tutmu dur. Konflikt önc ki tarixi siyasi prosesl rd Rusiyan n geosiyasi maraqlar (1805-1988-ci ill r). Erm nistan–Az rbaycan, Da q Qaraba müharib sind Rusiya faktoru v Rusiyan n geosiyasi maraqlar (1988-1994-cü ill r), t dqiqat i i Erm nistan– Az rbaycan, Da q Qaraba konfliktinin tarixi kökl ri bölm si il ba lanm r. Erm nistan–Az rbaycan, Da q Qaraba konfliktinin tarixi kökl ri bölm si öz-özlüyünd bir neç daxili bölgünü ks etdirmi dir v bunlar a dak lard r: Qaraba Xanl Rus mperiyas vassall nda; Az baycan Rus v Qacar hlük si aras nda; Demoqrafik situasiya v çar Rusiyas n hali siyas ti. nubi Qafqazda Rusiyan n geosiyasi maraqlar n regionun dig r apar geosiyasi faktorlar olan ran v Osmanl il toqqu mas v bu kontekstd maraqlar n t min olunmas m qs di il ba ver n tarixi siyasi prosesl rin Az rbaycana t siri elmi ara rman n deskriptiv metodu sas nda t svir olunmaqla yana ba ver n hadis r Empirik elmi ara rma metodunun Qualitativ növü sas nda t hlil olunmu dur. Bununla yana , c nubi Qafqazda çar Rusiyas t find n h yata keçiril n etnik siyas t v bu siyas t n tic sind formala an Demoqrafik Situasiya Quantitativ metod sas nda t hlil edil k mü yy n n tic r ld olunmu dur. Qeyd etm k ist rdik ki, c nubi Qafqaz regionunda kc Da q Qaraba konflikti traf nda ba ver n hadis rin analizi onu göst rir ki, ilkin siyasi tutumlu hadis r daha çox 1920-ci ill rd ba lamaqla yana , bu dövr h m d siyasi 44 hadis rin mür kk bliyi bax ndan dig r dövrl rd n rql nmi dir. Bu dövrd ba ver n hadis rin ara rma orientasiyas a dak istiqam tl r üzr mü yy nl mi dir: Transqafqaz respublikalar n sovetl si v Qaraba sinin diplomatic müzakir daxil edilm si; Erm nistan n sovetl si dövründ Rusiya M rk zi Komit sinin Z ng zur v Qaraba la ba m xfi planlar ; Az rbaycan SSR t rkibind Da q Qaraba Muxtar Vilay tinin t sis edilm si. kinci vacib istiqam t Rusiya t find n davaml olaraq nubi Qafqazda demoqrafik strukturun d yi dirilm si istiqam tind at lan add mlar v bu d yi iklikl rin n tic sind daha çox az rbaycanl lar n ziyy t ç kdikl rini, bununla yana erm nil rin bu raziy kütl vi kild köçürülm sini Rusiyan n geosiyasi maraqlar kontekstind izah olunub. Bel ki, Gülüstan, Türkm nçay, dirn müqavil rinin t hlili onu göst rir ki, erm nil rin kütl vi kild c nubi Qafqaza, xüsus n d q dim Az rbaycan torpaqlar olan ravan, Qaraba , Z ng zur v Naxç van torpaqlar na köçürülm si v bu köçürm nin sisteml diril k t kilatland lmas Rusiyan n geosiyasi maraqlar ndan ir li g n strateji add mlard r. 1947-1948-ci ill rd SSR Nazirl r Kabinetinin q rarlar il az rbaycanl lar n Erm nistan SSR-in razisind n köçürülm si haqq nda müvafiq rarlar q bul olunmu dur. Bu q rarlarda köçürülm nin könüllülük prinsipin sas n h yata keçirilm li oldu u göst rilm sin baxmayaraq, reall qda bu prinsipin effektivliyi minimum h dd olmu dur. Bundan lav az rbaycanl lar n deportasiya oldu u razil dig r razil rd n erm nil rin köçürülm si, daha sonralar erm nil rin repatrasiyas ad alt nda bu razil rd m skunla lmas v az rbaycanl lar n “ ranl lar” ad alt nda Az rbaycan n müxt lif rzil rind n rana köçürülm ri v sair. Rusiyan n demoqrafik siyas tinin regional maraqlar kontekstind t hlil olunmu dur. Qeyd edilmi dir ki, Da q Qaraba konfliktinin tarixind n m lum oldu u kimi erm ni t fi rl Da q Qaraba n Erm nistana birl dirilm sini t b Yüklə 10,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|