Az rbaycan m LL elml r akadem yasi

 
52 
uy un olaraq münaqi
raitind  u aqlara qar  kobud r ftar n 
dak  alt  növünü ön plana ç kmi dir: 
- öldürm k v ik st etm k; 
- o urlamaq; 
- u aqlardan  sg r kimi istifad  etm k; 
- seksual zorak q etm k; 
- m kt b v  x st xanalara hücum etm k; 
- humanitar imkandan imtina etm k. 
mçinin, BMT T hlük sizlik  uras  mü ahid  v  hesabat 
mexanizminin yarad lmas  t klifini ir li sürmü dür. Haz rda bu 
mexanizm f aliyy t göst rir v  BMT-nin u aqlar v  silahl  
münaqi
r m
si üzr  xüsusi nümay nd sinin ba
q etdiyi 
qs dli qrupa m lumatlar verir. Bu m lumatlar BMT Ba  
Katibinin u aqlar v  silahl  münaqi
r m
si üzr  BMT T -
nin  çi qrupuna t qdim etdiyi m ruz nin haz rlanmas  v  u aq 
hüquqlar  pozan t
 qar  m qs dyönlü t dbirl rin görülm si 
üçün  sas kimi ç
 edir. Bu t dbirl r n tic sind  münaqi  
fl ri u aq hüquqlar na 
l olunmas n t min edilm si 
qs dil  konkret h
tl r plan  haz rlama a raz q verir.          
Qeyd etm k laz md r ki, u aqlarla yana  qad nlar da 
müharib
 daha çox  ziyy t ç
n, iztirab v  m hrumiyy tl
 
ruz qalan  hali kateqoriyas na aiddir. Bu bax mdan müasir 
dövrd  onlar n beyn lxalq müdafi si m
si beyn lxalq birliyin 
diqq t m rk zind  olmaqla xüsusi aktuall q k sb edir. Qad nlar n 
beyn lxalq müdafi si ictimai h yat n bütün sah
rind  qad n 
hüquqlar na hörm t v
l olunmas n t min edilm si, h min 
hüquqlar n t minat s viyy sinin v  mexanizml rinin art lmas  
qs di il  dövl tl rin v  müvafiq beyn lxalq t kilatlar n 
kda
 t nzim ed n beyn lxalq hüquq normalar n 
cmusundan ibar t hüquq institutudur. 
Qad nlar müharib nin gedi ind  v  sülhün qorunmas nda 
mühüm rol oynay rlar (xüsus n, d  tibbi v  inzibati i çil r kimi). 
Lakin buna baxmayaraq onlar sülh dan qlar nda v  silahl  
münaqi  il  ba  siyasi q rarlar n q bul edilm si prosesind  

---

 
53 
dem k olar ki, i tirak etmirl r. Ad
n qad nlar silahl  qüvv
rd  
xidm t etmirl r. Son dövrl r is  bir s ra ölk
rd  qad n h rbi 
qulluqçular n say n art lmas  üzr  t dbirl r görülmü dür. Bu, 
qad nlar n öz ölk
rinin silahl  qüvv
rind  xidm t etm k 
hüququnun tan nmas ndan ir li g lir.  nsan hüquqlar n ayr lmaz 
rkib hiss si kimi qad n hüquqlar ks r dünya dövl tl rind  tam 
kild  realla
lm r. Bu is  qad nlar n c miyy td  rolu il  ba  
vi yana ma il  ba
r. 
 
Problem 3: Demokratik prinsipl rin geni  yay lm  
oldu u ölk
rin insan hüquqlar na v  azadl qlara dair 
normativ aktlar n ara
lmas  v  t tbiqi 
Hesabat dövründ  “Az rbaycanda  dövl t  qullu u 
sisteminin  t kmill dirilm si  demokratik  c miyy t 
quruculu unun  rti kimi” (1.3.1.) (icra  müdd ti 2011-2013),  
“ nsan hüquqlar  sah sind  Avropa  uras
n standartlar  v  
Az rbaycan qanunvericiliyi” (1.3.2.) (icra müdd ti 2012-2016), 
 
“ dal tli m hk
 sistemi v  v
nda  c miyy ti” (1.3.3) (icra 
müdd ti 2012-2016) v  “Sosial  v   iqtisadi  hüquqlar n 
qorunmas  sah sind  elmi ara
rmalar” (1.3.4) (icra müdd ti 
2012-2016) mövzular nda  ara
rmalar apar r. 
 “ nsan  hüquqlar   sah sind   Avropa  uras n 
standartlar  v  Az rbaycan qanunvericiliyi” (1.3.2.) mövzusu 
il
laq dar institut t
find n 
nc
 qar  mübariz ” adl  
 üzr  ara
rmalar apar r, h min ara
rmalara 
nc
 
dair  beyn lxalq-hüquqi  standartlar  v   Az rbaycan 
qanunvericiliyinin  t dqiqi”   m rh
si daxil edilmi dir. Hal-
haz rda bu istiqam td  i  davam edir v  bu sah
 probleml rin 
beyn lxalq  v   milli hüquq ç rçiv sind  ara
lmas   v  
öyr nilm si n
rd  tutulub. Apar lan ara
rmalar n tic sind  
milli qanunvericilikd  i
nc  anlay
n olmamas  v  bunun 
hüquq praktikas nda m nfi n tic
 g tirib ç xara bilm si il  
ba  müdd alar ir li sürülmü  v  i
nc nin leqal anlay  t klif 
edilmi dir. Qeyd etm k laz md r ki, mövzu il  ba   institutun 

---

 
54 
kda  t
find n “
nc siz c miyy t” adl  m qal  haz rlan b  
 “Özümüzü v  dünyan  d rketm  yolunda” jurnal na  çap üçün 
qdim olunmu dur. 
Bu gün c miyy td  diqq t  m rk zind  olan aktual 
probleml rd n biri d  insan hüquq v  azadl qlar r. Bu problem 
siyasi-hüquqi probleml r s ras nda mühüm yer tutur.  nsan hüquq 
 azadl qlar  elmi-t dqiqat ara
rmalar n  sas predmetidir. 
nsan hüquqlar n müdafi si dövl tin  n ali v zif sidir. Milli 
inki af n  n vacib  rti insan haqlar n qorunmas  v  
müdafi sidir. 
Hüquqi dövl t dedikd , insan hüquq v  azadl qlar , onlar n 
yüks k  s viyy
  müdafi si  ba a  dü ülür.  V
nda lar n 
hüquqlar   t min  etm k  v   qorumaq  dövl tin  ba ca 
funksiyas r. 
nsan hüquqlar  baza v  pozitiv hüquqlara ayr r. Heç k s 
insan  t bii hüquqlar ndan heç bir  kild  m hrum ed  bilm z. 
Bura ya amaq,  xsi toxunulmazl q, h yat f aliyy tini azad 
seçm k, vicdan, fikir,  qid  azadl  v  s. aiddir. Bütün bunlar 
insan hüquqlar n  sas  t kil edir. Müasir c miyy ti azadl q, 
rb st  ya amaq,  b rab rlik,  dal t  prinsipl rin
saslanan, 
universal xarakterli insan hüquqlar  olmadan t
vvur etm k 
mümkün deyil. Çünki bir dövl tin hüquqi dövl t kimi var olmas  
 inki af , bir c miyy tin azad c miyy
 çevrilm si m hz insan 
hüquqlar n v ziyy tind n, bu hüquqlar n h cmind n, nec  
yata keçirilm sind n as
r. 
nc
 v  dig r q ddar, pis, yaxud l yaq ti alçaldan 
davran  v  c za növl rin  qar  Birl mi  Mill tl r T kilat n 
Konvensiyas n 1-ci madd sind  i
nc
 bel  bir anlay  
verilmi dir: 
nc  – h r hans  bir  xs  ondan v  ya ba qa  xsd n 
lumat almaq, yaxud onun etiraf na nail olmaq, onu v  ya ba qa 
xsi tör tdiyi, yaxud tör dilm sind
übh
nil n h
 gör  
zaland rmaq, h mçinin onu v  ya ba qa  xsi qorxutmaq v  ya 
cbur etm k, yaxud dövl tin v zif li  xsi v  ya r smi  xs kimi 

---