Az rbaycan m LL elml r akadem yasi

 
6 
qanunvericilikd  kifay t q
r pozitiv normalar t sbit edilmi  v  
icbari t hsil hüququnun t min edilm si valideynl rl  yana  
dövl tin v zif si kimi mü yy n olunmu dur. Lakin bu, m
nin 
lli üçün kifay t etmir. Bel  ki, birincisi, h min normalar n 
yata  keçirilm sinin  konkret  mexanizml ri  mü yy n 
olunmam
r.  kincisi, bu v zif nin öhd sind n böyük maddi 
texniki bazaya v  muasir s viyy li kadr potensial na malik 
olmaqla g lm k olar. Bel  q na
 g linmi dir ki, icbari ümumi 
orta t hsil sah sind  qanunvericilik qüsursuz olsa da, h min 
qanunvericilikd   t sbit  edil n  ümumi  normalar n  h yata 
keçirilm sinin konkret  mexanizmi olmad ndan bu sah
 
mü yy n probleml r  yaran r. H min mexanizmin mü yy n 
edilm si, bel  probleml rin yaranmamas  v  ya art q yaranm  
olan probleml rin aradan qald lmas , i rin vahid m rk zd n 
kompleks  kild  idar  edilm si v
laq
ndirilm si üçün 
“Kims siz, ail
ri a r sosial v ziyy td  olan v  dig r s
bl
 
gör  t hsild n yay nan u aqlara n zar t üzr  milli qurum” 
yarad lmas n  m qs
müvafiqliyi  vur ulanm   v   h min 
qurumun icbari t hsilin t min edilm si mexanizmi üzr
sas 
funksiyalar  f rql ndirilmi dir. 
Qeyd etm k laz md r ki, 13 noyabr 2013-cü ild
nsan 
Hüquqlar nstitutunda “M
t zorak
n qar
n al nmas  
haqq nda milli f aliyy t proqram  layih sinin ictimai müzakir si” 
adl  d yirmi masa  keçirilmi dir. T dbirin t kilatç lar  AMEA 
nsan Hüquqlar
nstitutu, Az rbaycan Respublikas n Ail , 
Qad n v  U aq Probleml ri üzr  Dövl t Komit si, UNFPA v  
Az rbaycan Hüquq unaslar  Konfederasiyas r. M
t zorak
 
il   mübariz   sah sind   qanunvericilik  bu  sah nin  sas 
prinsipl rini, mübariz nin üsul v  vasit
rinin vacib  rtl rini, 
habel  zorak q qurbanlar n qorunmas nda hüquqi v  sosial 
minatlar  mü yy n edir. Lakin, m
t zorak
 il  mübariz nin 
li apar lmas  üçün ilk növb
 qanunvericiliyin dinamik 
inki af   t min  olunmal r.  Qanunvericiliy   edil n   lav   v  
yi ikl r bu kompleksli sah  üzr  normativ-hüquqi bazan n 

---

 
7 
kmill dirilm si v  hüquqi vasit
rin faydal   xidm tin  
man t yarad r. Gender  sas nda ayr -seçkiliyin v  qad nlara 
qar  zorak
n aradan qald lmas  m qs di il  mövcud 
qanunvericiliyin  t kmill dirilm si  bu  sah nin  beyn lxalq 
standartlara  uy unla
lmas   v   Az rbaycan  c miyy tind  
konstitusion d
r olan b rab rlik prinsipinin qorunmas na da 
xidm t etmi  olur. 
       -  MFP-nin  “Az rbaycan  Respublikas n  insan 
hüquqlar n  müdafi si  sah sind   beyn lxalq  müqavil
 
qo ulmas  il  ba  t dbirl rin davam etdirilm si” adl  1.3 
ndin  uy un olaraq  institutun 
kda lar  t
find n “V killik 
  v killik  f aliyy ti haqq nda”  Az rbaycan Respublikas  
Qanununun 15-ci madd sin  v  “Notariat haqq nda” Az rbaycan 
Respublikas   Qanununun  36-c   madd sin   t klif  edil n 
yi iklikl
,  habel   Az rbaycan n imzalad   “Ekstradisiya 
haqq nda” Avropa Konvensiyas n Üçüncü  lav  Protokoluna 
dair hüquqi ekspertiza apar lm  v  bununla ba  institutun 
mövqeyini ifad  ed n hüquqi mülahiz
r ir li sürülmü dür.      
-  MFP-nin  “Erm nistan n Az rbaycana qar  t cavüzü 
tic sind  qaçq n  v   m cburi köçkün dü mü
xsl rin 
hüquqlar n  kütl vi  kild   pozulmas ,  i al n tic sind  
Az rbaycan n t bii, tarixi v  m
ni s rv tl rinin da
lmas  
fakt n dünya ictimaiyy tin  çatd lmas  v  onlara d ymi  
rin  Erm nistan dövl ti t
find n öd nilm si m qs dil  
beyn lxalq t kilatlarda i in davam etdirilm si” adl  2.1-ci 
ndin  uy un olaraq 2013-cü il aprel  ay n 4-d  AMEA-n n 
nsan Hüquqlar
nstitutunda “Soyq
  v  terror erm ni 
ideologiyas n  sas amill ri kimi” mövzusunda beyn lxalq 
konfrans  keçirilmi dir; t dbirin m qs di müasir dünyada insan 
hüquqlar n qorunmas  kontekstind   soyq
 reall qlar n 
hüquqi v  siyasi aspektl rinin beyn lxalq, regional v  milli hüquqi 
dl rd   d
rl ndirilm si  olmu dur.  Konfransda  qeyd 
edilmi dir ki,   t dqiqatlara  sas n, beyn lxalq terrorizmin 
ayr lmaz hiss si olan erm ni terrorizmi yüz ild n çoxdur ki, 

---

 
8 
mövcuddur.  Bel  ki, 1885-ci ild  Osmanl
mperiyas n 
razisind  terror v  g rginlik strategiyas n köm yi il  türk 
dövl tinin süqutuna nail olmaq m qs di da yan “Armenakan” 
partiyas  yarad lm
. Az rbaycan XIX  srd ran v  Türkiy
n 
Qafqaza köçürül n, XX  srin  vv ll rind  is
li Az rbaycan 
torpaqlar nda yarad lan v  terroru dövl t siyas ti s viyy sin  
qald ran Erm nistanla qon u olmaq m cburiyy tind  qalm
r. 
Bu “qon uluq” müt madi olaraq soyq m, terror, kütl vi q tll rl  
mü ayi t  olunmu dur. Ham ya m lumdur ki, “Qnçaq” v  
“Da naksütyun”  partiyalar n  silahl   d st
ri  I  Dünya 
müharib sind n sonra Az rbaycan v
rqi Anadolu  razil rind  
r v  k ndl ri yand rm , qar t etm , insanlar  kütl vi  kild  
hv etmi r.  nsan Hüquqlar  institutunun direktoru,  mill t 
kili Ayt n xan m Mustafayevan n sözl rin  gör , özünü 
dünyaya m zlum v
zil n mill t kimi göst rm
 çal an,  sl 
xisl ti is  terrordan ba qa bir  ey olmayan erm ni fa izminin iç v  
gerç k simas  tam obyektivliyi il  açmaq üçün  nsan Hüquqlar  
nstitutu indiy  q
r bir neç  faktoloji ara
rmalar apar b n r 
rc etdirmi , müxt lif erm ni terror t kilatlar n tör tdikl ri 
çoxsayl  terror cinay tl rini faktoloji materiallarla bütün dünyaya 
qdim etmi dir. O,  nstitut t
find n bu istiqam td  t dqiqatlar n 
bundan sonra da f al  kild  davam etdiril
yini, erm ni 
terrorizimi  v  onun ayr -ayr  xalqlara qar  tör tdiyi soyq mlarla 
ba   yeni  faktlar  üz   ç xaracaqlar na  min oldu unu 
vur ulam
r. Konfransda Türkiy nin bir s ra universitet v  
rk zl rinin nümay nd
ri,  diplomatlar  mövzu  il  ba  
ruz
rl  ç
 etmi r.  Onlardan “Ermeni ara rmalar ” 
jurnal n redaktoru, Avrasiya  nc
ri M rk zinin (AV M) 
direktoru, s fir Öm r Engin Lütem “Erm ni v  q rb 
tarix ünasl nda erm ni v
ilikl ri il  ba  f aliyy tsizlik v  
onlar n kiçildilm si”,  s fir Alev K ç “Birinci Dünya müharib si 
dövründ   erm nil rin  köçürülm si  siyasi  bo luqdan  ba  
verm mi dir”, Atatürk Universitetinin professoru, tarix elml ri 
doktoru Tolga Ba ak “Böyük Britaniyan n Qafqaz siyas ti v  

---