Axlaq sayesinde indd
Yüklə 1,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- {ﺎًﻔ َﺳَأ ِﺚﻳِﺪَﺤْﻟا اَﺬَﻬِﺑ اﻮُﻨِﻣْﺆُﻳ ْﻢﱠﻟ نِإ ْﻢِﻫِرﺎَﺛآ َﲆَﻋ َﻚ َﺴْﻔﱠﻧ ٌﻊِﺧﺎَﺑ َﻚﱠﻠَﻌَﻠَﻓ} “(Ya Rəsulum!) Yoxsa bu kəlama iman gətirməsələr
Айятуллащ ял-цзма Мякарим Ширази 167 diqqətlə dinləyirmişlər. 3. Qarşı tərəfin fikirləri ilə tanış olmağa rəğbət göstərmək və onlardan söz açmağın özü (ona) xoş təsir qoymaqda böyük rola malikdir. Peyğəmbəri-Əkrəmin (s) xüsusiyyətlərindən biri də bu idi ki, səhabələri ilə tək olduqda, onların ailə vəziyyəti, həyat yoldaşı, övladları, ümumiyyətlə, onların istədikləri ilə maraqlanarmış. 4. Yeri gəldikcə, qarşı tərəfin müsbət fikirlərini qeyd etmək lazımdır ki, nöqsan və səhvlərini qəbul etmək üçün ruhi hazırlığı olsun. 5. Həqiqi mənada ürəkyandırma. Başqalarının diqqəti və rəğbətini cəlb etməkdə ən təsirli amillərdən biri həqiqətən ürəkyananlıq göstərməkdir. Adətən, insan bir kəsin doğrudan da ürək yandırdığını müşahidə etsə, hətta onun çox da tutarlı olmayan dəlil və sübutlarını qəbul edib, öz fikirlərindən danışacaq. Məsələn, o zaman müsəlmanların Peyğəmbəri- Əkrəmin (s) hər sözünə şübhəsiz inanmasının səbəbi o həzrətin bütün vücudu ilə ürəkyandırması idi. Hətta bəzilərinin haqdan üz döndərməsi onu (s) hədsiz qəm- qüssəyə salardı. Qurani-Kərimdə bu haqda buyurulur: {ﺎًﻔ َﺳَأ ِﺚﻳِﺪَﺤْﻟا اَﺬَﻬِﺑ اﻮُﻨِﻣْﺆُﻳ ْﻢﱠﻟ نِإ ْﻢِﻫِرﺎَﺛآ َﲆَﻋ َﻚ َﺴْﻔﱠﻧ ٌﻊِﺧﺎَﺑ َﻚﱠﻠَﻌَﻠَﻓ} “(Ya Rəsulum!) Yoxsa bu kəlama iman gətirməsələr, onlardan ötrü özünü qəm-qüssədən həlakmı edəcəksən?” 1 Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəmə (s) xas rəftarlardan biri də budur: ِﻪِﺘَﺟﺎﺣ ِﰲ ُﻪَﻌَﻣ َمﺎﻗ ّﻻِا ٌﺔَﻣَا ْوَا ٌﺪْﺒَﻋ ْوَا ﱞﺮُﺣ ٌﺪَﺣَا ِﻪﻴِﺗﺄَﻳ ﻻَو 1 . “Kəhf” surəsi, ayə 6. 168 Яхлаг сайясиндя саьлам щяйат “Hər kəs – istər azad, istər qul və kəniz – onun yanına gəlsəydi, işinə bir əlac edərdi.” 1 6. Müqabil tərəfin səhvlərini elə qeyd etmək lazımdır ki, danışıqda şəxsi mənafe hiss olunmasın, yaxud fərd təhqir edilməsin. Məsələn, böyük səhv və xətaları dolayı yolla demək daha yaxşıdır. Tarixdə nəql olunur ki, imam Həsənlə (ə) imam Hüseyn (ə) qoca bir kişiyə özləri dəstəmaz alaraq onun düzgün qaydasını öyrətdilər və bu həmin üslubun aydın nümunələrindən biridir. Bunlar “Sizin fikrinizcə belə olsa, necədir?” və yaxud “Belə desək, yaxşı olmazmı?”, yaxud da “Mənə elə gəlir ki, bu daha düzgündür!” kimi qarşı tərəfə səhv və xətalarını bildirən üstüörtülü ifadələrdir ki, daha gözəl nəticə verə bilər. 7. Heç vaxt qarşı tərəfdə yersiz inadkarlıq hissini təhrik etməməliyik. Məsələn, biri mövzudan kənar məsələyə toxunarsa, yaxud ona irad tutursa, müxalifət etmədən doğru sözlərinə haqq qazandırmaq lazımdır ki, içi boşalsın və hər hansı fikri dinləməyə imkan yaransın. Bəzən birinə İslamdan danışarkən, onun müsəlmanlar haqda mənfi fikirdə olduğu məlum olur və bunu bir sıra dəlillərlə gözəl əsaslandıra bilir. O zaman biz də yerli-yersiz özümüzü müdafiə etməməli, əksinə, doğru fikir və iradlarını qəbul edərək şübhələri aradan qaldırmalıyıq ki, deyilənlərin nəticəsi olsun. ç) Deyilənlərə inam: “Ürəkdən çıxan söz ürəyə yatar!” məsəli bizə sözün təsirinin sirlərindən xəbər verir və bunu özümüzə örnək seçməliyik. Bildiyimiz kimi, insanın əqidə və fikirləri dilinin arxasında yerləşib və bunu da bilirik ki, yürüdülən fikirlərin qiyməti 1 . “Biharul-ənvar”, 16-cı cild, səh.226. Айятуллащ ял-цзма Мякарим Ширази 169 danışanın özünün onlara bəslədiyi etiqadla ölçülür. Belə ki, bir mütəfəkkirin müəyyən məsələyə güclü etiqadı həmin məsələnin əsaslı və köklü olduğunu, dəlil və sübutlara söykəndiyini göstərir. Beləliklə, istər-istəməz danışanın dediyinə inamı ilə dinləyənin ona inamı arasında yaxın əlaqə yaranacaqdır. Məsələn, etiqadsız və ya inamsız söylənilən çox gözəl bir fikir heç vaxt dinləyicini lazımınca qane etməyəcək, yaxud da onda şübhə doğuracaqdır. Lakin buna əks olaraq, zahirən elə də dərin olmayan bir məsələ zəkalı bir insanın dilindən qətiyyətlə çıxdıqda, hamının diqqətini özünə cəlb edir və çoxlarında müsbət fikir oyadır. Bu da məlumdur ki, insan özü inanmadığı bir məsələni saxta sözlərlə tamamilə ört-basdır edə bilməz. Məxsusən, nitq və danışıq elə bir şeydir ki, şəxsin daxili aləmi bir zaman istər-istəməz onun arasından özünü büruzə verir. Əgər bir şəxsin sözündəki təsiri öz dediklərinə əməl etdiyi təqdirdə görürüksə, bunun səbəbi əməlin daxili xasiyyəti üzündəndir. Çünki çox vaxt söz insanın əsl əqidəsini açıqlamasa da, əməl, adətən, onun əqidə və düşüncəsini bildirən nişanədir. d) Danışanın təqvası: “Danışanın özünə yox, sözünə fikir ver!” məsəlinə tam əməl etmək mümkün deyil. Çünki hər söz, danışanın varlığından doğur: maddi forması (səs) iradə qüvvəsinin vasitəsilə səs tellərindən xaric olaraq, özü ilə bərabər tərbiyə və düşüncəsinin məhsulu olan mənəvi formasını da ötürür. Beləliklə, hər söz onun sahibinin bir sıra müsbət və ya mənfi sifət və xüsusiyyətlərini də özü ilə birgə daşıyır. Buna görə də, pak, sağlam və təqvalı şəxslərin sözləri insanın ruhuna çökür. Buna əks olaraq, yaramaz və günahkarların 170 Яхлаг сайясиндя саьлам щяйат sözləri isə dinləyicini ixtiyarsız reaksiyaya vadar edir və mənən ondan üz döndərir. Yüklə 1,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|