Anadolu university journal of art & design cilt / volume sayi / number aralik / december 2016 issn: 2146-7692

XV
SANAT & TASARIM DERGİSİ
KLARİNET ÜFLEME YÖNTEMLERİNDE KARŞILAŞILAN PROBLEMLER VE ÇÖZÜMLERİ 
PROBLEMS ENCOUNTERED IN CLARINET EMBOUCHURE AND THEIR SOLUTIONS
Elif SINDIR  
Derleme 
DEBUSSY’NİN MÜZİĞİ VE SEMBOLİST ŞİİR 
DEBUSSY’S MUSIC AND SYMBOLIST POETRY
Yrd. Doç. Dr. / Assist. Prof. Dr. Mesut Erdem ÇÖLOĞLU
Araştırma Makalesi
DİJİTAL ÇAĞDA KİTABIN DÖNÜŞÜMÜ 
TRANSFORMATION OF THE BOOK IN THE DIGITAL AGE
Yrd. Doç. Dr. / Assist. Prof. Dr. Levent ÇORUH    Arş. Gör. / Res. Assist. Behiye Aycan HİDAYETOĞLU
Derleme
Sayfa / Page
140-149
150-178
180-194
BASKIRESİMDE CAM KALIPLAR İLE ÇUKUR BASKI TEKNİĞİ: VİTREOGRAFİ
GLASS PLATES IN PRINTMAKING AND AN INTAGLIO METHOD: VITREOGRAPHY
Elif Feyza ULU
Araştırma Makalesi
HİNDUİZM VE TERAKOTA TAPINAKLAR
HINDUISM AND TERACOTTA TEMPLES
Doç. / Assoc. Prof. Kemal ULUDAĞ   Arş. Gör. / Res. Assist. Gökçe ÖZER ERÖZ
Araştırma Makalesi
196-208
210-227

---

XVI
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ

---

1
SANAT & TASARIM DERGİSİ
ÖZET
Bu araştırmada, uygarlığımızın gelişiminde büyük yeri olan kitapların tasarlanma 
gerekliliği ele alınmıştır. Kitabın tanımı yapılarak, gelişim süreci ve önemi üzerinde du-
rulmuş; ayrıca kitap türleri açıklanarak, şiir kitabı ve şiir hakkında bilgiler verilmiştir. 
Şiir kitaplarında tasarımın önemi, gerekçeleri ve tasarlanma süresince dikkat edilmesi 
gereken etmenler vurgulanırken genel olarak ‘kitap tasarımı’ da göz önüne alınmıştır.
Bu araştırmada; yazar/şair, yayınevi ve tasarımcı birlikteliği düşünülerek, aynı za-
manda bir grafik ürün olan kitabın tasarım sorunları irdelenmiştir. Araştırma, bilimsel 
yayınların listesini içeren indeks ve özlerin taranması ile betimlenmeye çalışılmıştır. Bi-
limsel verilerden elde edilen bulgular doğrultusunda kitabın grafik ürün olarak tasarı-
mında görsel, estetik, işlevsel ve teknik  kaygıların gerekliliği sonuçlarına varılarak öneri-
lerde bulunulmuştur. 
Anahtar Kelimeler:  Kitap Tasarımı, Grafik Tasarım, Şiir Kitabı, Yayınevi.
* Fırat Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Görsel İletişim Tasarımı Bölümü, Elazığ / TÜRKİYE,  
tkavuran@fırat.edu.tr 
İLETİŞİM ARACI OLAN KİTAPLARIN GRAFİK 
ÜRÜN OLARAK TASARLANMASI VE ŞİİR 
KİTAPLARINDA TASARIMIN ÖNEMİ
Yrd. Doç. Dr. Tamer KAVURAN *
  

---

2
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
DESIGNING BOOKS WHICH ARE COMMUNICATION TO-
OLS AS GRAPHIC PRODUCTS AND THE IMPORTANCE OF 
THE DESIGN IN POETRY BOOKS
Assist. Prof. Dr. Tamer KAVURAN *
ABSTRACT
In this study the necessity of designing books which have an important role in the progress 
of our civilization has been discussed. ‘Book’ has been defined, it has been laid emphasis 
on its development process and significance; besides, book genres have been interpreted 
and knowledge has been given about the poetry book and poetry as well. ‘Book design’ has 
also been taken into account in general while the importance of design in poetry books, 
its reasons and the remarkable factors in the process of designing are being emphasized. 
In this survey design problems of the book- concurrently a graphic product- have been 
examined regarding co-occurrence of writer/poet-publisher-designer. In the survey it has 
been tried to be described through the index including the list of scientific publications and 
scanning of the cores. In accordance with the findings obtained from the scientific data 
it has been made suggestions, concluding that visual, aesthetic, functional and technical 
concerns are necessary in designing the book as a graphic product. 
Keywords: Book Design, Graphic Design, Poetry Book, Publisher
* Fırat University, Faculty of Communication, Visual Communication Design, Elazığ / TÜRKİYE,  
tkavuran@fırat.edu.tr

---

3
SANAT & TASARIM DERGİSİ
GİRİŞ
İlk uygarlıklardan günümüze hep bir iletişim ortamı içinde bulunan insan, çeşitli uygarlıklar 
oluşturmuş ve kültürel bir ortamda etkinliklerini sürdürmüştür. Bu ortamın oluşmasında yazı-
nın, kitabın ve yayımcılığın çok önemli yeri vardır. 15. yüzyılda matbaanın icadıyla bu kültürel 
ortam, çok daha geniş bir yelpaze kazanmıştır. 
İletişim sürecinde önemli konumu olan kitaplar; sanatsal değeri olan bir nesne, ticari bir mal 
ve kültürel bir üründür. Bu ürünün bir çok ürün gibi tasarımı da önemlidir. Çünkü kitaplar, sa-
nat değeri olarak sunuluşunun güzelliğiyle, işlevselliğiyle okuyucuya estetik açıdan seslenmekte; 
ticari mal olarak, ekonomik bir özellik taşıyıp kazanç beklentisi bulunmakta ve kültürel ürün 
olarak da bir takım teknik aşamalardan geçip, kitlelere ulaşarak etkileşim yaratıp insanların 
kültürel gelişmesine katkıda bulunmaktadırlar. 
Bu özelliklerin taşıyıcısı olan kitaplar, yazılıp ‘kitap’ haline gelene kadar oluştuğu  aşama-
larda, yazar/şair dışında, yayınevi, kapak ve iç sayfaların tasarımını yapacak grafik tasarımcı, 
ciltçi vs. gibi birçok kişinin katılımını gerektirir. Fakat bu aşamalarda çoğu zaman aksaklıklar 
görülmektedir. Ya kitabın oluşumunda grafik tasarımcı yer almamakta, ya kitabın sadece kapa-
ğının tasarımı yapılmakta ya da yazar/şair ve yayınevinin bu konudaki duyarsızlığı kitabın tasa-
rımında bir takım sorunlar doğurmaktadır. Ne yazık ki, ülkemizde yayınevlerinin çoğu, kendi 
bünyesinde grafik tasarımcı bulundurmadığı gibi grafik tasarımcılarla da çalışmamaktadırlar. 
Nitelikli bir kitap ürününün oluşabilmesi için yazar/şair, yayınevi ve grafik tasarımcının bir-
likteliği önemlidir.
1. Kitap ve Kitabın Gelişim Süreci
İnsan, başlangıçtan günümüze kadar yaşamını sürekli değiştirmiştir. Bu değişim sürecinde 
insanın çabası hep daha iyiye ve güzel olana doğru yönelmiştir. Bu yönelişin uzantılarından biri 
de kitaptır.
Biçimsel anlamda kitap: Dört köşesinin bir kenarıyla birbirine bağlanmış belirli sayıda ge-
nelde kâğıt sayfalarından oluşan, önden - sırttan - arkadan daha dayanıklı bir malzeme ile ko-
runmuş olan, metnin ve metinlerde saklı olan düşüncenin görünür ve okunur duruma gelmiş 
biçimine denir. Cumhuriyet Ansiklopedisinde ise  “yazılmış ya da basılmış sayfaların birleştiril-
miş şekli” olarak tanımlanmıştır (Cumhuriyet Ansiklopedisi, s.2033). 
Bütün bu özelliklerin taşıyıcısı olan kitap, bütünüyle sağlam bir yapı ve yüklendiği iletişim 
görevini en iyi biçimde dile getiren bir araç olmak zorundadır. Kitabın baskı teknikleriyle ço-
ğaltılmasından önce kitabın nasıl tasarlanması gerektiği önemsenmelidir.  Çünkü kitap, taşıdığı 
içerikle, farklılık gösterdiği türleriyle ve nitelediği alanı ile bir bütün oluşturacak biçimde tasar-
lanmalıdır. Kitabı oluşturan ilk öğe, üzerinde yazı bulunan kağıtlardır. Kağıtlar bir araya getiri-
lerek forma oluşturulur. Formaların bu durumu kişiliksiz bir yapı içerisindedir. Onun için kitabı 
giydirmek ve giydirirken bir kişilik kazandırmak gerekir. Bu da ancak ona bir kapak oluşturmak 
ve olması gereken görsel elemanları kapak üzerinde düzenlemekle olacaktır.
Kitabın gelişim sürecine bakacak olursak, yazının ve kitap biçiminin ortaya çıkışı, oluşumun 
ilk uygarlıklardan itibaren başladığını bize göstermektedir.

---