Aleksandr düma q a f q a z “Qafqaz” Bakı 2010
Yüklə 4,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- III FƏSİL QAVRİLOVİÇLƏR
44 – Məmnuniyyətlə. Mən çayımı şirin elədim, ona qaymaq qatdım və qurtum-qurtum içməyə başladım; başqalarının məni görməmiş hesab etməsini istəmir dim. Bununla belə, yenə də gözlərim qapıdaydı. Bələdiyyə rəisi tək qayıtdı. O, fransızca danışmırdı. Buna görə də mənim bu qədər marağıma səbəb olan hadisə barədə madam Polnobokovanın nə zaman məlumat verə cə yini gözləməkdən başqa çarəm yox idi. O mənim bu hövsələsizliyimi hiss etmişdi; bununla belə, ona elə gəlirdi ki, tələsməyə ehtiyac yoxdur. – Hə, nə olubdur? – soruşdum. – Bir nəfərin meyitini tapıblar, ona iki yerdən güllə dəyibmiş, – deyə madam Polnobokova cavab verdi, – düz sizin evin iki yüz ad dımlığında… An- caq onu başdan-ayağa elə soyublar ki, kimliyini təyin etmək mümkün deyil. Çox güman ki, o, bu gün mal satmaq üçün şəhərə gələn və qayıdanbaş bir az yubanan tacirlərdəndir. Yeri gəlmişkən, nəba də axşam yatanda mənzildə işığı yandırasınız; pəncərələrinizi də bağla mağı unutmayın: hər an pəncərədən güllə ata bilərlər. – Əgər qapı bağlıdırsa, onda mənə güllə atmağın nə əhəmiyyəti var ki? – Elə-belə… kef üçün. Bu azərbaycanlılar çox qəribə adamlardırlar. – Eşidirsiniz? – deyə madam Polnobokovanın şəklini çəkməklə məşğul olan Moyneyə tərəf döndüm. – Eşidirsiniz nə deyirlər? – Moyne də Kalinodan soruşdu. – Eşidirəm, – deyə Kalino özünəməxsus ciddiyyətlə cavab verdi. Madam Polnobokova Moynenin onun şəklini necə çəkməsini seyr edərkən mən onun albomuna bir neçə misra şeir yazdım və bir daha meyit haqqında düşünmədim. Qafqaza gəldiyim bu on beş gün ərzində əvvəllər məni çox təəccüb ləndirən etinasızlığı anlayırdım. Axşam saat on birdə hamı dağılışdı. Bu dəfə ziyafət həmişəki qay da- qanunlardan kənara çıxmışdı; bəlkə də bir il idi ki, buralarda heç bir ziyafət belə gec qurtarmamışdı. Dəhliz hərbi düşərgəyə oxşayırdı. Ziyafətə təşrif gətirən hər kəs təpədən- dırnağa qədər silahlanmış bir, yaxud iki nökərlə bərabər gəlmiş di. Drojki, iki fənərçi və iki kazak qapıda bizi gözləyirdi. Bu, mənə üç rubla başa gəlmişdi: bir rubl sürücüyə, hərəsinə bir rubl iki fənərçiyə, və bir rubl da kazaklara vermişdim: bu qədər həyəcan lı, təhlükəli, qorxulu söz-söhbətlərdən sonra, xərclədiyim pula heyfsilən mədim. Pəncərələrin tağlarını bağlamağa ehtiyac olmadı. Çox diqqətli olan cavan ev sahibi artıq bu işi görmüşdü. Kürkümə bürünüb skamyanın üstündə uzandım, xurcunumu da ba lış kimi başımın altına qoydum. Yelpatyevodan çıxdığım gündən bəri mən, demək olar ki, hər gecə belə edirdim. 45 III FƏSİL QAVRİLOVİÇLƏR Axşam döşəyi və yorğanı əvəz edən kürkü soyunmadan taxt üzərin də uzanıb yatanda səhəri gün yatağı tərk etmək asan olur. Hava işıqlanmamış qalxdım, hələ Kazanda olarkən pul verib aldı ğım, Rusi- yada nadir ev avadanlıqlarından sayılan mis ləyəndə başımı və əllərimi yudum, yalnız bundan sonra yoldaşlarımı səsləyib oyatdım. Gecə çox sakit, macərasız keçmişdi. Əsas məsələ səhər yeməyini tez yeyib, yola düşməkdən ibarət idi; biz axşamacan gecələyəcəyimiz yerə – Şukovayaya çatmalı idik və ora gedən yol olduqca qorxulu, təhlükəli bir yerdən keçirdi. Bu, dağlara doğru getdikcə daralan, dərəyə enən keçilməz meşə yolu idi. Bizdən səkkiz-on gün qabaq bir zabit Şukovayaya getməyə tələ sirmiş; Novouçrejdyonnaya stansiyasında heç bir kazaka rast gəlmə yən bu yolçu, rastlaşacağı çətinliklərə baxmayaraq, yoluna davam etmək is təyir. O, kibitkada * ,
** kimi üstü açılıb-örtülən bir arabada imiş. O, artıq dediyimiz meşənin ortasına çatanda kolun arxasından bir atlı çeçenin sıçrayıb çıxdığını və düz ona tərəf gəldiyini görür. Yolçu tapançasını götürür, ona çatmağa üç-dörd metr qalmış çeçeni vur- maq istəyir, ancaq güllə açılmır. Çeçenin də əlində tapança varmış, ancaq o, zabiti vurmaq əvəzinə, silahını kibitkanın atlarından birinə boşaldır; güllə atın başından dəydi yindən heyvan dərhal yerə sərilir, araba dayanır. Tapança səsinə kolların dalından on nəfərə yaxın piyada çeçen çıxır və onlar da öz növbələrində zabitin üstünə atılırlar; zabit onlardan bir-iki sini qılıncı ilə yaralayır, quldurlar bir göz qırpımında onu yerə yıxırlar, qarət edib boynuna ip keçirirlər və atın quyruğuna bağlayırlar. Dağlılar belə işlərdə çox mahirdirlər; onların yanında həmişə ilgəkli kəndir olur; bununla əsiri atın quyruğuna bağlayırlar və zavallı macal tapıb kömək səsləyənə kimi at dördnala qaçır. Ancaq sən demə, zabitin stansiyada tapa bilmədiyi kazaklar onun arxasınca gəlirmişlər; onlar uzaqdan bu səhnəni görürlər və xoşagəlməz bir hadisə baş verdiyini anlayırlar; var-gücləri ilə atlarını çaparaq kibit kanın yanına çatırlar, nə baş verdiyini öyrənib çeçenləri təqib edirlər. Piyada quldurlar üzüstə yerə uzanırlar, kazaklar onların yanından keçsələr də, görmürlər; atlı çeçen isə atını dəhmərləyir, əsiri qamçılayır ki, tez aradan çıxsın, ancaq ata bağlanmış zabitin kəndiri dolaşdığından heyvana mane olur, atlının qaçıb aradan çıxmasını ləngidirdi. Arxadan dörd nala çaparaq gələn kazak *
**
Kabriolet – təkatlı, ikitəkərli, birnəfərlik yüngül minik arabası. 46 atlarının ayaq səsini eşidən çeçen xəncərini sıyırır, bu an zabit elə bilir ki, əcəli çatıb, onunku elə buracan imiş. Xoş bəxt likdən, çeçen əsirin boynundakı kəndiri kəsib atının quyruğundan açmaqla kifayətlənir. Zabit bihuş halda otluğa sərilir. Çeçen isə mindiyi atla bərabər özünü Terekə vurur. Kazaklar onun ardınca güllə atırlar, ancaq vura bilmirlər. Dağlı, se vinc nidaları çıxararaq, silahını havada silkələyə-silkələyə çayın o biri sahilinə keçir və oradan öz rəqiblərinə güllə atır, atılan güllə bu tərəfdəki kazaklardan birinin qoluna dəyib yaralayır. Kazaklardan ikisi öz yoldaşlarına, qalanları isə zabitə kömək edir lər; qul- dur əsir zabiti tikanlı kolların arası ilə sürüyüb apardığından onun bədəni qan içində idi. Kazaklardan biri öz atını və yapıncısını ona verir və o, yarımcan hal da Şukovayaya gəlib çatır. Madam Polnobokova bu əhvalatı bizə danışdı və hadisənin harada baş verdiyini də dəqiq təsvir etdi və biz ona söz verdik ki, həmin lənətə gəlmiş yeri mümkün qədər hava işıqkən keçəcəyik. Lakin nahar etmədən yola çıxmaq istəmədik. Elə təzəcə çolpalardan birini təmizlədib tavada qızartmaq istəyir dim ki, polismeyster içəri daxil oldu. O bizi nahar üçün öz evinə dəvət etməyə gəlmişdi; eyni zamanda bildirdi ki, buraya arvadının tapşırığı ilə gəlib və özü də xanımı bərk-bərk tapşırıb ki, bizsiz evə qayıtmasın. O dedi ki, xanımı bizimlə tanış olmaq üçün dünən axşam bacısı madam Polnobokovanın evindəki ziyafətə gəl mək istəyirmiş, ancaq onu müşayiət etməyə kazaklar olmadığından fik rindən daşınıb. Dünən bütün kaza- klar atışma olan səmtə getmişdilər. İndi də xanım məni öz evinə dəvət edərək tanış olmaq istəyir; qısası, bu, xü su silə onun xanımının xahişidir və indi də polis- meyster məni aparmağa gəlib. Kalino ərzaq ehtiyatımızı yerbəyer etmək üçün evdə qaldı: bizim doqquz şüşə əla çaxırımız vardı və əgər onları içmək istəyirdiksə – şüb həsiz ki, niyyətimiz belə idi – şüşələri mümkün qədər ehtiyatla apar maq lazım idi. Sonra o, tarantasla polismeysterin evinə gəlib bizə qoşulacaqdı. Moyne və mən polismeysterlə getdik. Biz orada bir yox, iki qadın gördük. Sən demə, ikinci qadın polis meysterin xanımının baldızı imiş və o da bu fürsəti əldən buraxmaq istə məmiş, “Qraf Monte- Kristo” və “Üç muşketyor”un müəllifini görmək niy yətilə lap obaşdan ora gəlibmiş. Hər iki xanım fransızca yaxşı danışırdı. Onlardan biri – polismeysterin arvadı gözəl musiqiçi idi; o, piano nun arxasına keçdi və gözəl rus romanslarından bir neçəsini və əlavə ola raq, Ler- montovun “Qornaya verşina”sını oxudu. Bu vaxt Kalino tarantasla gəlib çıxdı və o, gələn kimi biz süfrə arxasına keçdik. Söhbət əsasən azərbaycanlılar barədə idi.
Yüklə 4,04 Mb. Dostları ilə paylaş:
|