1. Texniki mexanika haqqında məlumat

21.Bərk cismin tərpənməz ox ətafında fırlanma hərəkəti
Cismin hərəkəti zamanı onun hər hansı 2 nöqtəsi tərpənməz qalarsa belə hərəkətə tərpənməz ox ətrafında fırlanma hərəkəti deyilir. Həmin tərpənməz nöqtədən keçən ox cismin fırlanma oxu adlanır. Bu halda cismin nöqtələri mərkəzləri fırlanma oxu (z) üzərinə düşən çevrələr cızır. Cismin vəziyyətini təyin etmək üçün fırlanma oxundan keçən Q tərpənməz H tərpənən müstəvinin Q tərpənməz müstəviyə görə vəziyyəti cismin vəziyyətini müəyyən edilir φ bucağı ilə təyin edilir. Cismin hərəkəti vaxtı φ bucağı zamandan asılı olaraq dəyişir.
φ = f (t) (1)

(1) ifadəsinə tərpənməz ox ətrafında fırlanan cismin hərəkət qanunu adlanır. φ dönmə bucağı adlanır, radianla işarə edilir (rad). Əgər fırlanma saat əqrəbi hərəkətinin əksinə yönələrsə φ işarəsi müsbət, əks halda mənfi qəbul edilir. Fırlanan cismin əsas kinematik xarakteristikaları bucaq sürəti və bucaq təcilidir (ω, ε). Bucaq sürəti dönmə bucağının zamandan asılı olaraq dəyişməsini xarakterizə edir.

Bucaq sürətinin vahidi
Cismin bucaq sürətinin işarəsi fırlanmanın istiqamətini təyin edir. Bucaq sürətinin zamandan asılı olaraq dəyişməsini xarakterizə edən kəmiyyət bucaq təcili adlanır.


Bucaq təcilinin vahidi
ω ilə ε eyni işarəli olarsa artan fırlanma hərəkəti əks halda azalan fırlanma hərəkəti olur.