1. Texniki mexanika haqqında məlumat

16-17.Nöqtənin hərəkəti təbii üsulla verildikdə onun sürət və təcilinin tapılması
Nöqtənin sürət vektoru olduğundan buradan olduğundan , vektoru əyriyə toxunan istiqamətdə olduğundan yazmaq olar. - toxunanın vahid vektorudur. Nəticədə

(1)

(2)
alarıq. Sürət əyriyə toxunan istiqamətdə olduğundan yazmaq olar.

(1) – dən göründüyü kimi nöqtənin sürəti qiymətcə qövsi koordinatın zamana görə törəməsinin moduluna bərabərdir. Əgər nöqtənin hərəkəti həmişə qövsi koordinatın artan istiqamətində baş verərsə, onda

(3)

yazmaq olar.

İndi isə nöqtənin təcilini tapaq.

Məlumdur ki,

vektorunun qiymət və istiqamətini təyin edək.

Burada və olduğundan yazmaq olar ki, çünki, və . Digər tərəfdən və olduğundan , nəticə alarıq.  - əyrinin baxılan nöqtəsindəki əyrilir radiusudur.

(5) ifadəsi belə şəklə düşər

(6)
Təcil vektorunun təbii koordinat oxları üzərindəki proyeksiyaları ilə ifadəsini yazaq :

(7)

6) və (7) ifadələrinin müqayisəsindən alarıq. Nəticədə

(8)
(8) (9)
Buradan aydın olur ki, nöqtənin təcil vektoru ( ) ( ) müstəvi üzərində, başqa sözlə, çoxtoxunan müstəvi üzərində yerləşir.

Burada – təcil vektorunun toxunan üzərindəki proyeksiyası olub, nöqtənin toxunan yaxud tangensial təcili adlanır.

- nöqtənin təcil vektorunun baş normal üzərindəki proyeksiyası olub, nöqtənin normal yaxud mərkəzə qaçma təcili adlanır. Göründüyü kimi nöqtənin toxunan təcili onun sürətinin yalnız qiymətcə dəyişməsindən normal təcili sürətinin yalnız istiqamətcə dəyişməsindən yaranır. Bu o deməkdir ki, nöqtə bərabər sürətli hərəkət edərsə ( = const) düzxətli hərəkət edərsə ( = ) olar.

- nöqtənin tam təcili adlanır.

Tam təcilin qiymət və istiqaməti şəkildən belə təyin edirlər :

(10)
(11)
Toxunan təcil ( ) nöqtənin sürəti (hərəkəti) istiqamətində yönələrsə hərəkət artan, əks halda, azalan hərəkət olar. Xatırlayaq ki,  = const olduqda olar.