28
Biznesin inkişaf strategiyasında mühitin təhlili üç tərkib hissənin
öyrənilməsini nəzərdə tutur:
Makromühit
Ətraf mühit
Təşkilatın daxili mühiti
Biznesin inkişaf strategiyası zamanı xarici mühitin təhlili (makro və ətraf
mühit faktorlarına əsasən) şirkətlərdə uğurlu iş aparılarsa
gələcəkdə nəyə ümid
edə biləcəyinə arxayın olmalıdır.Bundan əlavə şirkətlər üçün mühitin gətirdiyi
mənfi faktorların qarşısını vaxtında ala bilməməsi səbəbindən və ya dəqiq
müəyyənləşdirilməməsi yarana biləcək hansı gözə görünməyən çətinliklərin
onu gözlədiyini aydınlaşdırmadan hərəkət etməsi çox qorxulu nəticələrə gətirib
çixara bilər.
Biznesin inkişaf strategiyası qurulduğu zaman, makromühitin təhlilinin,
iqtisadiyyata təsir imkanlarının, hüquqi
tənzimləmə və idarəetmənin, siyasi
proseslərin,
təbii
mühit və ehtiyatların, cəmiyyətin sosial və mədəni
məsələlərinin, elmi – texniki və texnoloji inkişafın, infrastrukturun və s.
öyrənilməsi vacibdir.
İnkişaf strategiyasının tərtib olunması zamanı ətraf mühitin özündə əsasən
bu komponentlərin təhlili vacibdir:
- birinci alıcılar;
- ikinci təchizatçılar;
- üçüncü rəqiblər;
- dördüncü işçi qüvvəsi.
Daxili mühitin təhlili rəqabətli mübarizə şəraitində şirkətin öz məqsədinə
çatmaq prosesinə ümid etdiyi yeni potensialları və imkanları açır. Bu zaman
daxili mühitin təhlili həmçinin şirkətin məqsədini aydınlaşdırmağa, missiyanı
düzgün formalaşdırmağa, onun fəaliyyətinin istiqamətlərini və digər imkanları
müəyyənləşdirməyə imkan verir. Həmişə yadda saxlamaq lazımdır ki,
şirkət
mühit üçün məhsul istehsal edən, həmçinin öz üzvlərinin mövcudluğu üçün
onlara iş verən, onlara mənfəətdə iştirak etməyə imkan yaradan, onların sosial
təminatına zəmanət verməklə və əlbəttə, digər
imkanlarla da təmin etməyə
çalışır.
Biznesin inkişaf strategiyası zamanı daxili mühit aşağıdakı istiqamətlər
üzrə təhlili həyata keçirilir:
Şirkətlərin kadrları, onların potensialı, peşəkarlığı, maraqları və s.
Şirkətlərdə idarəetmənin təşkili.
İstehsal və onun əməliyyat və texniki – texnoloji xarakteristikası və
elmi tədqiqatlar və hazırlanması.
Şirkətin maliyyəsi.
Şirkətlərdə marketinq.
29
Korporativ mədəniyyət.
Aparılmış bütün təhlillərdə göründüyü kimi, şirkətlərdə giriş və çıxışı
arasındakı balansı saxlamaq biznesin inkişafı üçün əsas vəzifələrindən biri
sayılır. Biznesin inkişaf strategiyası üçün az olmayan digər mühüm vəzifə
təşkilatın fəaliyyətində maraqlı olan və təsir göstərən müxtəlif sosial institutlar
və
insan qruplarının maraq balansının qurulmasıdır. Bazar iqtisadiyyatı
şəraitində şirkətin hansı istiqamətdə hərəkət edəcəyini,
onun missiya və
məqsədinin
oriyentasiyası
zamanı
maraqlar
çərçivəsində
balansı
müəyyənləşdirilir.
Biznesin inkişaf strategiyasının proseslərinin biri kimi baxılan şirkətlərin
müasir missiya və məqsədlərinin müəyyənləşdirilməsi hər biri böyük və son
dərəcə məsuliyyətli iş tələb edən üç altprosesdən ibarətdir. Birinci alt prosesə
diqqətimizi yönəltsək görərik ki, bu formada şirkətin mövcudluğunu bildirən,
şirkətin missiyasının formalaşmasıdır. Missiya şirkətlərə orijinallıq verir,
xüsusilə də iş yerlərini peşəkar mütəxəsislərlə doldurur. Ardınca altproses kimi
müəyyənləşdirilmiş uzunmüddətli məqsədlər gəlir.
Bu hissə biznesin inkişaf
strategiyasının idarə edilməsinin altprosesinin qısamüddətli məqsədlərinin
yaradılması ilə başa çatır. Şirkətin missiyasının formalaşması və məqsədlərinin
qurulması, şirkətin nə üçün fəaliyyət göstərdiyinə və çalışdığına səbəb olanları
müəyyənləşdirərək aydınlıq gətirir.
Biznesin inkişaf strategiyasının
seçilməsi zamanı, missiya və məqsədlər
müəyyənləşdirildikdən sonra təhlil və inkişaf strategiyanın seçilməsi mərhələsi
başlayır. Bu mərhələdə şirkətin hansı vasitələrlə məqsədlərə nail olmağı ilə
bağlı qərarlar qəbul olunur. Biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanması
prosesi haqlı olaraq strateji inkişafın özəyi sayılır. İnkişaf strategiyasının
müəyyənləşdirilməsi, ayrı-ayrılıqda bazara təklif olunan məhsullar və ya
xidmətlərlə nə etməyi, şirkətin necə və hansı
istiqamətdə inkişaf edəcəyi,
bazarda hansı yeri tutacağı və s. məsələlər barədə hansı qərarlar qəbul
edilməlidir suallarına cavab tapmalıdır.
Biznesin inkişaf strategiyasının yerinə yetirilməsi prosesinin xüsusiyyəti
onun həyata keçirilməsi prosesindən deyil, yalnız şirkət tərəfindən qoyulmuş
məqsədlər və inkişaf strategiyasının reallaşdırılması üçün baza yaratmaqdan
ibarətdir. Təhlillər göstərir ki, şirkət tərəfindən seçilmiş inkişaf strategiyasını
həyata keçirmək iqtidarında olmadığı hallar tez – tez müşahidə olunur. Bu ya
təhlilin düzgün aparılmadığının, ya da xarici mühitdə
gözlənilməz dəyişiliklər
baş verdiyinin nəticəsi ola bilər. Yaddan çıxarmaq lazım deyil ki, biznesdə
inkişaf strategiyası tez – tez həyata keçirilmir və ona görə də inkişaf
strategiyasının
reallaşdırılması
üçün
şirkətlədə
potensialın
hal-hazırda
mövcudluğuna lazımınca diqqət yetirmək çox vacib məsələlərdəndir. Bu
məsələlərin müasir təcrübədə xüsusilə də insan potensialında istifadəyə istinad
30
edilir.
Biznesin inkişaf strategiyasının yerinə yetirilməsi mərhələsinin əsas
vəzifəsi həmin inkişaf strategiyasının uğurla həyata keçirilməsi üçün zəruri
şərait yaratmaqdan ibarətdir.
Beləliklə, biznesin inkişaf strategiyasının yerinə
yetirilməsi, bu şirkəti bu vəziyyətə gətirən bazardakı strateji dəyişikliklərin
həyata keçirilməsi və özünün qurduğu düzgün inkişaf strategiyasının təşkilinin
həyata keçirilməsi olacaqdır.
Dostları ilə paylaş: