1 azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad unversiteti Hacı Niyazi Əlikram oğlu Həsənov biznesin strateji idarə edilməsi (Dərslik)
Şirkətin güclü və zəif tərəflərinin təhlili
Yüklə 6,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Şirkətin güclü və zəif tərəflərinin təhlili
Sahə Amillər Təhlil üçün suallar Kadrlar Idarə heyəti; Əməkdaşların əxlaqı və ixtisas- laşması; Sahə üzrə orta hesabla və rəqiblə- rin analoji göstəriciləri ilə müqayi- sədə işçilərin əmək haqqlarının məcmusu; Kadr siyasəti; İşin yerinə yetirilməsinin motiva- siyası üçün stimuldan istifadə; İşçi qüvvəsinin istehsal dövrünə nəzarət etmək imkanları; Kadr axıcılığı; Əməkdaşların xüsusi ixtisaslaş- ması; Təcrübə Ali rəhbərlik hansı idarəetmə üsullarından istifadə edir? Ali rəhbərliyin dəyər sistemində dominant nədir? Ali rəhbərlik nə qədər müddət bu cür mövqedədir və nə qədər müddət təşkilat onda qalmaq niyyətindədir? Orta səviyyəli menecerlərin ixtisaslaş- ması nə dərəcədə onlara xərclərin azaldıl- ması və keyfiyyətin artırılması, fəaliyyətin təqvim qrafikinə aid olan planlaşdırma və nəzarət məsələlərinin öhdəsindən gəlmə- sinə imkan verir? Təşkilatdakı işçilərin ixtisaslaşması onların cari və gələcək vəzifələri yerinə yetirməsinə uyğundurmu? Işçilərin ümumi yerləşməsi vəziyyəti və təşkilatda onların işi hansı motivlər əsasın- da qurulub? Digər təşkilatdakı eyni ixtisaslı işçilərlə müqayisədə təşkilatda əməyin ödənilməsi siyasəti necədir? Təşkilat- da ümu- mi idarə- etmə Təşkilati struktur; Firmanın imici və nüfuzu; Təşkilatda kommunikasiya sis- temi; Bütün təşkilat üçün ümumi nəza- rət sistemi (effektivlik və istifadə); Təşkilati mühit, mədəniyyət; Qərar qəbul etmə prosesində sis- temləşdirilmiş proses və texnikalar- dan istifadə; Ali rəhbərliyin maraqları, ix- tisaslaşması və peşəkarlığı; Strateji planlaşdırma sistemi; Firmadaxili sinergiya (çoxsahəli firmalar üçün) Təşkilatda hüquq və səlahiyyətlərin bölüşdürülməsi dəqiqdirmi? Təşkilati təcrübədə idarəetmə xərcləri- nin azaldılması mövcuddurmu? Təşkilatın məqsədlərinə nail olma prose- sində müxtəlif struktur bölmələrinin qarşılıqlı fəaliyyəti səmərəlidirmi? 42 İstehsal Tədarükçülərlə münasibətdə xammalın dəyəri və mövcudluğu; Ehtiyatların nəzarət sistemi, ehtiyatların dövriyyəsi; Istehsal binalarının olduğu yer, yerləşməsi və gücündən istifadə; Istehsal miqyasında qənaət; Istehsal gücünün texniki səmərəliliyi və onun yüksəlməsi; Üst podratçı sistemindən istifadə; Şaquli inteqrasiya səviyyəsi, xalis məhsul və gəlir; Avadanlıqlardan istifadənin səmərəsi; Məhsul hazırlanması prosesinə nəzarət; Işçilərin layihəyə uyğun hazırlan- ması, iş cədvəlinin tərtibi; Satınalınma; Keyfiyyətə nəzarət; Rəqiblərlə münasibətdə və eyni sahə üzrə xərclərin həcminin müqa- yisəsi; Tədqiqatlar və araşdırmalar, innovasiya; Patent, ticarət markaları və malın anoloji hüquqi müdafiə formaları. Rəqabət uyğun tələblərinin istehsal gücü bu günə uyğundurmu, onlar ən müasiridirmi və ya onlar mənəvi cəhətdən köhnəlibmi? Istehsal gücündən istifadə nə dərəcədə səmərəlidir, tam istifadə olunurmu və istehsal bazasını yeniləşdirmək üçün imkanlar mövcuddurmu? Tədqiqatlar, işləmələr nə dərəcədə faydalıdır? ETİ prinsipcə yeni məhsulun yaradılmasına gətirirmi? Marke- tinq Firma tərəfindən istehsal edilən məhsul (xidmət); Bazar haqqında zəruri informasi- yanın toplanması; Malların (xidmətlərin) nomenkla- turası və genişləndirmə potensialı; Əsas məhsulun həyat tsikli; Bölüşdürmə kanallarının sayı, əhatə dairəsi, nəzarət; Təşkilatda satış: alıcıların tələbatını bilmək; Malların (xidmətlərin) imici, nüfuzu və keyfiyyəti; Bazarda malların irəlilədilməsi və reklam; Qiymət siyasəti; Bazarla əks əlaqə yaradan proseslər; Yeni məhsullara xidmət və bazarla- rın inkişafı; Satışdan sonrakı xidmət və məhsul satışını izlənməsi; Markaya münasibət. Təşkilatın məhsulunun güclü və zəif tərəfləri nədir: dizayn, keyfiyyət, çatdırılma, zəmanət; Təşkilatın qiymət siyasəti necədir, o liderdimi və ya qiymət davamçısıdır? Bazar payı nə qədərdir və təşkilat onu nə qədər möhkəm saxlayır, bazar payının dəyişilməsi tendesiyası necədir? Yeni məhsullarla bazara çıxmaq üçün və ya yeni bazarları mənimsəmək üçün imkanlar varmı? Təşkilat bazarda apardığı araşdırma nəticəsində alıcıların tələblərinə uyğun öz fəaliyyətlərinin istiqamətlənməsinə icazə verən zəruri informasiya ilə təmin edə bilirmi? 43 Mühasi- bat- uçotu Qısamüddətli kapitalın cəlb edilməsi imkanları; Uzunmüddətli kapitalın cəlb edilməsi imkanları; Eyni sahə ilə müqayisədə kapitalın dəyəri və rəqiblərin kapitalının dəyəri; Vergiyə münasibət; Səhibkarlara, investorlara, sahiblərə münasibət; Alternativ maliyyə strategiyaların- dan istifadə imkanı; ―İşçi‖ kapitalı: kapitalın çevik strukturu; Məsrəflərin effektivliyinə nəzarət, məsrəflərin azaldılması imkanları, Xərclərin uçot sistemi, büdcənin tərtibi və gəlirin planlaşdırılması Təşkilatın fəaliyyətinin maliyyə göstəricilərinin dəyişməsində tendesiya necədir? Ayrı-ayrı bölmələrin təminatında gəlirin faizi nə qədərdir? Gələcəkdə istehsal ediləcək tələbatların təminatı üçün əsaslı kapital xərcləri kifayətdirmi? Təşkilatın rəhbərliyinə maliyyə institutu lazımi hörmətlə yanaşırmı? Aqressiv və vergi siyasətinin dərin bilikləri əsasında idarəetmə təmin edilirmi? Yuxarıdakı cədvəldə bizim məntiqi fikrimizi tamamlamaq üçün təşkilati mədəniyyətinin təhlili də vacib faktorlardandır və bu baxımdan şirkətin daxili mühitinin müxtəlif aspektlərinin öyrənilməsi sırasında, həmçinin təşkilati mədəniyyətin təhlili də böyük məna kəsb edir. Elə bir şirkət yoxdur ki, onun təşkilati mədəniyyəti olmasın. Bu faktorlardan hər bir şirkətin əməkdaşları öz vəzifələrini yerinə yetirirərkən onların bir-birinə, həmçinin öz şirkətləri ilə münasibətləri necədir bax bu faktorları öyrənilməlidir. Təşkilati mədəniyyət şirkətin güclü çıxış etməsini, onun strukturunun rəqabət şəraitində yaşaya bilməsini təmin edir. Lakin yadda saxlamaq lazımdır ki, təşkilati mədəniyyət şirkəti zəiflədə bilər, hətta onun yüksək maliyyə və texniki – texnoloji potensialı olduğu halda belə onu uğurlu inkişafı təminatı oluna bilməz. Biznesin inkişaf strategiyasını quran zaman şirkətin hansı strateji iarəetməni seçməsi üçün təşkilati mədəniyyətin təhlilinin xüsusi əhəmiyyəti onun təkcə şirkətlərdə insanlar arasındakı münasibətin hansı səviyyədə olunacağında deyil, həmçinin bu şirkətin xarici mühitlə qarşılıqlı əlaqəni hansı formada qurmasından, öz müştəriləri ilə necə rəftar etməsindən və rəqabət mübarizəsi üçün gələcəkdə hansı metodları seçməsindən aslıdır. Şirkətlərdə təşkilati mədəniyyət aşkar şəkildə təzahür edilmədiyi üçün onu öyrənmək çox çətindir. Lakin buna baxmayaraq, şirkətin güclü və zəif tərəflərini qiymtələndirməyə kömək edən təşkilati mədəniyyətin bir neçə sabit xüsusiyyətləri vardır. Təşkilati mədəniyyət haqqında informasiyanı şirkətin özünün təqdim etdiyi müxtəlif informasiya mənbələrindən almaq olar. Güclü təşkilati mədəniyyətə malik olan şirkət orada çalışan insanların vacibliyini vurğulayır, öz fəlsəfəsinin izahına, özünün dəyərlərinin təbliğinə böyük diqqət 44 yetirir. Həmçinin zəif təşkilati mədəniyyətə malik olan şirkət öz fəaliyyətinin keyfiyyət aspektlərindən və təşkilatın formal vəziyyətindən öz nəşrlərində danışmağa çalışır. Təşkilati mədəniyyət haqqında təsəvvürlər öz iş yerlərində əməkdaşların necə çalışdıqlarını, onlar bir – birləri ilə necə qarşılıqlı əlaqədə olduqlarını, danışdıqlarında nəyə üstünlük verdiklərini göstərir. Təşkilati mədəniyyəti başa düşmək üçün şirkətdə karyera sistemini necə qurmaq lazım olduğunu və işçilərin inkişafı üçün hansı kriteriyalara üstünlük verdiyini bilmək lazımdır. Əgər təşkilatda işçilər tez irəliləyirlərsə və nəticədə fərdi nailiyyətlər əldə edirlərsə, o zaman güman etmək olar ki, zəif təşkilati mədəniyyət mövcuddur. Əgər əməkdaşların karyeraları uzunmüddətli xarakter daşıyırsa və kollektivdə yaxşı işləmək bacarığı olanların irəlilədilməsinə üstünlük verilirsə, o zaman belə şirkətin güclü təşkilati mədəniyyətə malik olduğu aydındır. Təşkilati mədəniyyət anlayışı şirkətin davamlı tələbi olan yazılmamış davranış normaları, ənənəvi fəaliyyətləri və s. məsələləri öyrətməyə şərait yaradır və bu şirkətin əməkdaşları bütün bunlardan nə dərəcədə məlumatlıdırlar və nə dərəcədə bütün bunlara ciddi yanaşmalıdırlar. Əgər əməkdaşlar öz şirkətlərinin tarixi haqqında yaxşı məlumatlıdılarsa, qayda, qanunlara, təşkilati simvola ciddi və hörmətlə yanaşırsa, bu zaman təşkilat güclü təşkilati mədəniyyətə malikdir. |