Yolcu-roman verstka indd
Yüklə 2,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yuxuyozan duşunda əlini Günəşə uzadıb dörd yuxa alan adama deyir: – Get vəsiyyətini elə, ölümünə dörd
- ömründən cəmi dörd gün qalmasıdı. Əbülfəzl Hübeyş TİFLİSİ, «Kamili -təbir» (XII yüzil)
11 görəcəksən, ya yox; deyirdi, savad öyrənərsən, ya mirzə olub baban kimi rahat yaşayarsan, ya da sarayda mustoufi olub pul- para hesablayarsan. Atamın arzusuna onun yoxluğunda əməl elədim, saraylarda yaşadım, amma pul-para yox, söz hesabıyla məşğul oldum. 6. Həftədə bir dəfə anamla Şeytanbazar meydanındakı Sərin hamama enirdik. Anam fitə sərib bizi kisələyir, sabunlayır, çir- kimizi-pasımızı tökür, sonra özüylə məşğul olurdu. Biz də ha- mamın divarlarından qaynaya-qaynaya hovuza tökülən kükürdlü suya, lampaların zəif işıqlandırdığı salona, taxtların üstündə uza- nıb saçlarını, dırnaqlarını boyadan, üzlərinə ənlik-kirşan çəkdirən qadınlara, bir-birinə su atıb zarafatlaşan qız-gəlinə baxırdıq. Biz ancaq üçtağlı salondakı ilıq sulu hovuzda çimirdik, böyüklər qaynar sulu axırıncı salona keçirdilər. Hamamdan çıxandan sonra canımızdakı kükürd qoxusu, az qala, növbəti həftəyəcən çəkilib getmirdi. Qardaşım beş yaşına keçəndə qadın hamamın- da çimməkdən məhrum oldu, mən də elə o yaşda eyni aqibətlə üzləşdim, daha bizi atam evdə olduğu günlərdə şəhər məliyi Eynalı bəyin təzəcə tikdirdiyi hamama aparırdı, onun səfəri çox çəkəndəsə, anam su qızdırıb evdəcə çimizdirirdi. Bəzən də əli gətirəndə atam bizi gəzməyə aparırdı. İki dəfə Qarpız meyda- nında qoç döyüşünə, bir dəfə xoruz döyüşünə, bir neçə dəfə də ilan və meymun oynadanlara tamaşa elədiyim yadımdadı. Bir dəfə də iki dəstənin bir-birinə xəncər çəkdiyini gördük: nə üstəsə sözləri çəp gəlmişdi. Amma ağaya oxşayan bazburudlu bir nəfər iki tərəfi də sakitləşdirdi, bununla belə, basılan qoçun yiyəsi bir göz qırpımında heyvanını yıxıb xəncəri boğazına çəkdi: «Cama- atın içində papağımı yerə soxan qoç mənə lazım deyil!» – bunu elə qəzəblə elədi ki, qorxumdan qıçlarım tutuldu. Bir dəfə də çarın doğum günündə Çar bağına getməyimiz yadımdadı: bağdakı gözəl ağaclar, qalaya doğru qalxan pilləkən, bir də al-əlvan ge- yinmiş adamlar gözümün qabağındadı. 7. Yeddiyaşlı uşağın yadında atalı-analı günlərdən daha nə qala bilər?!. Qonşumuz çərkəz Şamilin təkbətək döyüşdə kürd Memonu qanına qəltan elədiyi yadımdadı; erməni Mamikonun evdə arvadını yad kişiylə tutub hönkür-hönkür ağladığı yadım- dadı, gürcü İvanenin evinin yanması yadımdadı, mən doğulan- 12 dan bir il qabaq Tiflisə firəng səyyahın gəlməsi barədə danışı- lanlar (deyirdilər, yaxşı şəkil də çəkirmiş) yadımdadı, fars Mehranın türk qızı Səlmanın dərdindən dəli-divanə olub özünü Kürə at- ması yadımdadı, bir il bərk qıtlıq olub yaza çətinliklə çıxmağı- mız yadımdadı – amma bütün bunların təfərrüatlarına varmaq niyyətində deyiləm, qorxuram ömür möhlətim tükənər, söyləmək istədiklərim yarımçıq qalar. Bununla belə, anamın əndişələrini yenə xatırlatmalıyam: ərinin səfərlərə çıxması onu heç açmırdı, neçə dəfə eşitmişdim, atama deyirdi, əlindəkini-ovcundakını yı- ğışdır, elə meydandanca dükan al, həm külfətinə yaxın olarsan, həm də ayağın yollardan çəkilər; atam da gülüb deyirdi, a sərrac qızı, bu bir azardı ki, hələm-hələm canımdan çıxmaz, Allah ya-
Anam gözlərinin yaşını axıdanda atam ona ürək-dirək verirdi, Sonam, deyirdi, Allaha sığın, o gözəgörünməz məsləhət görübsə, dünyanın odu, seli, tufanı heç nə eləməz. Amma Sonası özünə rahatlıq tapmırdı, qar yağanda, yağış tökəndə, gün şaxıyanda eyvanın bir küncündə oturub gözlərini yollardan çəkmirdi. Ağ- ladığını da görürdüm, amma bizim yanımızda üzə vurmamağa çalışırdı. Bəzən gecələr yatağından dik qalxıb səksəkə içində bayırı dinşədiyinin də şahidi olmuşdum. Bu həqiqətmiş ki, yalnız bir şeyi itirəndən sonra qədrini bilməyə başlayırıq, nəyəsə gecikəndə tələsirik, yalnız ölümü görəndə yaşamağı öyrənirik... 13 II DÖRD GÜN ƏVVƏLİN YUXUSU Yuxuyozan duşunda əlini Günəşə uzadıb dörd yuxa alan adama deyir: – Get vəsiyyətini elə, ölümünə dörd gündən çox qalmayıb. – Bunu nədən bildin? – kişi soruşur. – Haqq-taala kəlamından dörd yuxa almağın ömründən cəmi dörd gün qalmasıdı. Əbülfəzl Hübeyş TİFLİSİ, «Kamili -təbir» (XII yüzil) 8. Yeddi yaşım tamam olub qardaşımla axund yanına gedəndə bəlkə də dünyanın ən xoşbəxti olmuşdum. Atamla namaza dur- maq bir yana, Axund Səməndərdən yazıb-oxumağı öyrənmək məndən ötrü yeni bir aləmin qapısını açmağıydı. Yadımdadı ki, hərfləri tanıyanda, höccələyə-höccələyə oxuyanda, hesablama- ğı öyrənəndə qardaşımın köməyilə doğum tariximi təxmini də olsa dəqiqləşdirdim: əgər bizim, az qala, yarım günlük haqq- hesabımızın, höcətləşib-dalaşmağımızın, barışıb-razılaşmağımızın nəticəsinə inansaq, həm də Axund Səməndərin dəqiqləşdirməsini qəbul eləsək (dediyinə görə, firəng səyyahı Pyer dö Şardənin gəlişindən
Novruz bayramına on gün qalmış, yəni yazın əvvəlində do- ğulmuşdum. Yaxşı ki, sonralar Firəngistanda milad hesabını öyrənəndə bunun təxmini də olsa, 1673-cü il mart ayının onuna uyğun gəldiyini hesablayıb yadımda saxladım. Axundun yanına yeddi yaşıma bir-iki ay qalmış getmişdim, atam bunu elm-mərifət öyrənməyə marağımla izah eləyib, səxavət kisəsindən bir abbası vermişdi, qardaşımla özümüzü dərhal şirniyyat dükanına salmış- dıq. Anam gözəl bir darbalaq tikib, dağarcıq tədarük eləmişdi, həmin dağarcığa mürəkkəb-qələmimi, kağızlarımı qoymalıydım. Yüklə 2,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|