Yolcu-roman verstka indd
Yüklə 2,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
26 cuduna, incə hərəkətlərinə göz qoyur, gözlərinin kədəri barədə düşünürdüm. Bəzən mənimlə ayrıca məşğul olur, söylədiklərinin mənasını hərəkətlərlə başa salır, sözlərin düzgün tələffüzünə diqqət yetirirdi. Onun sayəsində firəng əlifbasını öyrənmişdim, üstəlik, arzuladığım o kitabı əlimə götürüb vərəqlərini çevir- mişdim. 23. O günün ərəfəsində evdə qonaq olacağının, həm də bir müddət qalacağının əlamətlərini görülən hazırlıqdan duydum. Davidin otağında dəyişiklik eləyib bir çarpayı yerləşdirdilər, məni cürbəcür şeylər sifarişlər vermək üçün göndərdilər. Axı- rıncı tapşırıqlarını yerinə yetirib qayıdanda Görgü ağanın evinə qalxan yoxuşda – evimizin xarabalığının bərabərində qazalaqla rastlaşdım. Çərkəz paltarındakı kişinin yanında qəribə geyimli bir adam əyləşmişdi, başında tərsinə çevrilmiş, amma kənarları enli mis qazana oxşayan papaq vardı, üzü tüksüz idi, göy gözləri parıldayır, papağının altından sarışın saçları görünürdü. Nədənsə addımlarımı yavaşıtdım. Qazalaq Görgü ağanın qapısına çatanda həmin adam çevik hərəkətlə yerə atıldı, bu vaxt məni görüb gülümsədi, firəngcə «Müsyö Qriqolun evi budurmu?» – soruş- du, görünür, Qriqol ağanın adını çəkməyimdən kimi axtardığını anlayacağımı düşünmüşdü. Mən də gələnin gözlədiyimiz qonaq olduğunu duyub, «Bəli, müsyö, – dedim, – düz gəlmisiniz». O, firəngcə cavabımı eşidib duruxdu, nəsə demək istədi, amma demədi, əllərini uşaqsayağı qaldırıb «Kolett» Kolett!» qışqıra-qış- qıra (sonra öyrəndim ki, madam Qrenyönün adı Nikoletta imiş) evə doğru getdi. Səsə əvvəlcə Dariya xala, ardınca madam Qrenyö çıxdı. Madam Qrenyö elə pilləkəndəcə ucadan «Ah, əzizim Jo- zef, axır ki, gəlib çıxdın!» səsləndi, qaçıb özünü qonağın qolları arasına atdı. Sonra pilləkəndə Rusudan xanım, ardınca Davidlə Ketino göründülər, hamı dayanıb onların görüşünə tamaşa elədi. Madam Qrenyönün gözləri yaşarmışdı, «Ah, Jozef, – deyir- di, – haralarda itib-batmısan, on ildi, hey yollara baxıram ki, gələcəksən». Sonra qonaq papağını çıxardı, Rusudan xanıma, Davidə, Ketinoya, Dariyaya bir-bir baş əydi, dəvəti qəbul eləyib evin üst qatına çıxdı. Mən də qazalaq yiyəsinin köməyilə onun iri sandığını evə apardım. 24. Olub-keçənin məğzini Dariya xaladan öyrəndim. Bu Jozef 27 deyilən qonaq madam Qrenyönün qardaşıymış, bir növ səyyah kimi bir şeymiş. Qrenyölər Tiflisə on il qabaq gəliblərmiş, Ma- dam Qrenyö Görgü ağanın evində uşaqların mürəbbiyəsi kimi qalandan sonra qardaşı səfərinə davam eləyib, indi Davidin oxu- maq üçün Firəngistana getmək məsələsi var, deyəsən, Görgü ağa artıq razılığını verib, mürəbbiyə də qardaşını bura ona görə çağırıb. Əlbəttə, Dariya xalanın dediklərində madam Qrenyö- nün gözlərindəki kədərlə bağlı bir şey yox idi, amma başlıca mətləb aydın olmuşdu. Dərhal Şamaxıya, Bərdəyə, Ərdəbilə, ya- xud Təbrizə mədrəsədə oxumağa getmək istəyim içimdə yeni qüvvəylə baş qaldırdı, amma hiss elədim ki, o duyğuya hələ anışdı- ra bilmədiyim nəsə qarışır, istəyimin yönü dəyişir. Axşam Görgü ağa qulluqdan qayıdandan sonra qonaq otağında ziyafət süfrəsində əyləşmişdilər, ağa məni də çağırtdırdı, həyəcandan əsə-əsə Da- vidin yanında əyləşməli oldum. Daha çox qonaq danışırdı, gör- düyü yerlərdən, gəmilərlə, atlarla, arabalarla getdiyi yollardan, gəzdiyi çoxlu şəhərlərdən elə vəcdlə söz açırdı, hamı qulaq asmalı olurdu. Davidlə Ketino onun danışdıqlarını gürcücəyə çevirirdilər, mən tam anlamasam da müsyö Jozefin haralardan, nələrdən söz açdığını başa düşürdüm. Axırda qonaq gəminin Batum limanından iki həftə sonra çıxacağını, bu barədə elə bu səhər Tiflisə girəndə xəbər tutduğunu, Kolettlə Davidin yola hazırlaşmalı olduğunu söylədi. Həmin məqamda Davidə paxıllıq yox, həsəd hissilə baxdım: gedib dünyanı görəcək, Firəngistanda oxuyacaq, böyük adam olacaqdı. Bəs mən, heç olmasa, Şamaxıya gedib çıxa biləcəkdimmi? Şübhəsiz, həmin gecə gözümə yuxu getmədi.
25. Dariya xala halımdan xəbər tutmuşdu, səhər dedi, Da- vidin Firəngistanda oxumağının mənasını başa düşmür; tutaq ki, firəngcə oxudu, deyirdi, Tiflisdə oxuduğu nə işə yarayacaq, yox, əgər oxuyub Firəngistanda qalacaqsa, bunun Görgü ağaya nə faydası var? Əlbəttə, bütün bunlar mənə də aydın deyil- di, amma o məqamda fayda-filan fikirləşəsi halda da deyildim, başlıcası içində olduğum aləmin hüdudlarından qırağa çıxmaq, görmədiyim yerləri görmək, tanımadığım adamları tanımaq, qa- nımdakı çarvadar ehtirasını təmin eləməkdi. Görünür, bu müsyö Jozef Qrenyö gəlib çıxmasaydı, David Firəngistana getməsəydi 28 də, mən qulaqlarımı yolların çağırışına qapamayacaqdım. Bu halım- da heç Züleyxanı da düşünə bilmirdim: yaxşı ki, hələ söz ve- rib, söz almamışdım, ancaq gözlərimiz danışmışdı, Şamaxıya, Bərdəyə, Ərdəbilə, yaxud Təbrizə getsəydim, Züleyxanın məni gözləyib-gözləməyəcəyini bilmirdim. Əgər Tiflisdə qalıb yaşamalı olsaydım, yəqin, qismətimə baqqallıq, mirzəlik, uzaqbaşı, Gör- gü ağanın qulluq elədiyi zərbxanada babat bir iş düşə bilərdi. Amma bu cür oturaq işlərin mənlik olmadığına əmindim, mütləq
layrıcı gördüm: var gücümlə həmin yolayrıcına doğru qaçırdım, amma tanımadığım adamlar qollarımdan dartıb məni ora çatma- ğa qoymurdular, mən də çırpınırdım, qollarımdan yapışanları itələyirdim, onlardan birinin də Züleyxa olduğunu görürdüm; Züleyxa qəfildən göyərçin olub havaya qalxır, məndən uzaq- laşırdı. Dik atılıb yatağımda oturanda Dariya xalanın pərdəni aralayıb mənə baxdığını gördüm. Bir söz demədi, başını bulayıb köksünü ötürdü, sonra dilləndi: «Səni də yol çəkir, oğul…» 26. Görünür, müsyö Jozef ona firəngcə cavab verən, ziyafət vaxtı dinməzcə qulaq asan oğlanı, yəni məni qəfildən xatırlayıb bacısından sorğu-sual eləmişdi, səhəri gün günorta yeməyindən sonra yanına çağırdı, mehriban görkəmlə dedi, hə, dostum, bəlkə mənə şəhəri gəzdirəsən, görüm bu on ildə nə dəyişib, istəyini anlayıb-anlamağımı bilmək üçün zənlə üzümə baxdı. Dedim, mənimçün də çox xoş olar, müsyö, nə vaxt istəsəniz, qulluğu- nuzda hazıram. Müsyö Jozef firəngcə dediyimdə, deyəsən, bir səhv tutdu, amma heyrətini üz-gözündən oxudum. Durub papa- ğını başına qoydu, əsasını götürdü, aşağı enib Meydana doğru getdik. Qonaq əsasını fırlaya-fırlaya ətrafına maraqla baxır, ara- dabir nəsə, məsələn, camaatın ilin bu vaxtınacan meyvəni necə saxladıqlarını soruşurdu. Ayaq saxlayıb Şah Abbas məscidinin minarəsinə uzun-uzadı baxdı, xeyli təriflədi, bəzi sözləri anlama- sam da başa düşdüm ki, tikilişin gözəlliyinə heyranlığını bildi- rir. Məscidin yanından ötüb Hallavar körpüsünə çıxdıq, müsyö Jozef Metex qalasının əzəmətinə tərif yağdırdı, sonra Narınqala səmtinə çıxıb, ordan aşağı baxdıq. Müsyö Jozef deyirdi, çox yerlər gəzib, amma təbiətinə görə İstanbuldan, bir də Tiflisdən gözəl yer görməyib. Sonra Parisdən danışdı, dedi, şəhərdən belə
Yüklə 2,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|