515
Halil Altındere ulusal temsil sembolleri üzerinde bir tür kültür bozumu yapar.
Aslında her zaman kültür bozumu tarzına, kuşaktan kuşağa geçen Dadaist tarza
yakın olmuştur. 1997 yılına yapılan İstanbul bienalinde kamuya mal olan, “Tabularla
Dans” adlı çalışmasında Puldaki saygın Atatürk resmi utanırmışçasına elleriyle
yüzünü kapatarak değiştirir (aslında bunlar sanatçının elleridir), bir yıl önce 1996’
da yaptığı “yersizyurtsuzlaşma” çalışmasında görülen kimlikteki standart fotoğrafını
standardın dışına çıkardığı gibi banknot üzerindeki Atatürk fotoğrafı da standartların
dışına çıkarır. Böylece donmuş sembollere hayat verir, paradaki tüm semboller
canlanır ve harekete geçer. Atatürk insani bir davranışta bulunur birden. Böylece
tabu konumundan çıkıp aramıza katılır. bu işi tabu eleştirisi olmaktan çok saf
Atatürkçü perspektiften günümüz hükümetlerine yöneltilmiş bir eleştiri gibi okunma
açıklığı geniştir( Çalıkoğlu, 43).
Şener Özmen’in işleri, kültüralizm olgusunu yerellik metaforu çerçevesinde
işler ve öte bir coğrafyada hayatın nasıl şekillendiğine yönelir. Mesela sanatçıda ne
tür bir bellek oluşturduğu, iş yaşantıları gibi sosyolojik verilere vurgu yapar. Bu
çalışmalar, ideolojik bir travma döneminden sonrasına kalmış enkaz öyküleri gibi
bir izlenimdir. Özellikle bir işinde görülen tekrarların çok sıkıcı bir tarafı da var, alt
yazılarında sürekli “ babam yoksul, beni okula göndermedi, ben bir sığırtmacım diye
gider” (Evren, 16).
Araştırma sonucunda 1990’lı yıllardan sonra çağdaş sanatla hayat arasında
kültürel kimlik bağlamında kurulan bağ ile sanattaki özerkliğin etnisite kökeninde
metaforlaşmasıyla ele alınan yeni temsillerin sanatı özerk yapmadığı, aksine yeni bir
toplumsallık biçimi olarak sanat piyasasında metalaştığı, hatta etnisite yoluyla
kültürel kimliğe işaret eden bu tür sanat pratiklerinin konumunun belirlenmesinin
merkeziyetçi bir inisiyatife bırakıldığı söylenebilir.
KAYNAKÇA
Artun, A. (2014): Çağdaş Sanat ve Kültüralizm, İletişim yayınları, İstanbul.
Çalıkoğlu, L. (2005). Çağdaş sanat Konuşmaları, YKY, İstanbul.
Doğan, A. (2012): İnönü Üniversitesi Sanat Ve Tasarım Dergisi Inonu University
Journal of Art and Design ISSN: 1309-9876 E-ISSN: 1309-9884 Cilt/
Vol. 2 Sayı/
No. 6 403-
409 Yıllık Özel Sayı/ Annual Special Issue
Evren, S. (2007): Halil Altındere, Kayıplar Ülkesiyle Dans, YKY, İstanbul.
http://hazalcinar. blogspot. com. tr/2011/06/halil-altndere. html
http://bienal. iksv. org/tr
http://www. e-skop. com/skopbulten/sanat-ve-kulturel-donemec-ozerk-sanat-ve-
dava-sanatinin-sonu-mu/1194
http://www. aliartun. com/content/detail/26
516
Türk Çağdaş Sanatında Kültürel Kimlik Metaforları Ve Sanatın
Özerkliği Üzerine Bir İnceleme
Aygül AYKUT
ÖZET
Yirmibirinci yüzyıl görsel kültür çağı olarak adlandırılır. Bu yüzyılda görsellik
kullanışlılık bakımından kapitalizmin en etkin aracı haline gelir, devlet ve özel sektörün
öncülüğünde kültür metalaşır. Çağdaş kapitalizmde görselliğin yeni politik görüntüsü sanat
pratiklerinde toplumsal bir harekete dönüşür.
Görsel kültür mecraları gerçekliğin yeni örüntülerinin sanrılarını oluşturur. Güncel
sanat bu bağlamda hayat tarzlarımızı ben olgusu etrafında metaforlaştıran yeni bir
toplumsallık biçimi yaratır. Çağdaş sanatın benmerkezci tutumu kültürel kimliği diğer bütün
üretim biçimleri gibi kapitalizmin hizmetine sunar.
Araştırmanın amacı ülkemizde etnisite kavramını hayat ve sanat arasında sosyo-
politik bir dil olarak metaforlaştıran çağdaş sanatçıları ve sanatlarını özerklik bağlamında
tartışmaktır. Araştırma tarama yöntemi ile yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini etnik kültür
temelinde işler üreten Halil Altındere, Şener Özmen, Cengiz Tekin gibi sanatçılar ile bu
sanatçıların çalışmaları oluşturmaktadır.
Araştırma sonucunda 1990’lı yıllardan sonra çağdaş sanatla hayat arasında kültürel
kimlik bağlamında kurulan bağ ile sanattaki özerkliğin etnisite kökeninde metaforlaşmasıyla
ele alınan yeni temsillerin sanatı özerk yapmadığı, aksine yeni bir toplumsallık biçimi olarak
sanat piyasasında metalaştığı, hatta etnisite yoluyla kültürel kimliğe işaret eden bu tür sanat
pratiklerinin konumunun belirlenmesinin merkeziyetçi bir inisiyatife bırakıldığı söylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Etnisite, Güncel Sanat, Kültürel Kimlik, Özerklik.
An Investıgatıon On Cultural Identıty Metaphors And Autonomy Of
Art In Turkısh Contemporary Arts
ABSTRACT
In this century visuality is the most effective tool of capitalism in terms of usability
and the culture is the commoditization under the leadership of government and private sector.
The new political image of visuality is turned into a social movement in art practices in
contemporary capitalism.
The new pattern of visual culture mediums creates delusions of reality. In this context,
contemporary art creates a new form of social metaphor around our life style as a
phenomenon of egotism. Egocentric attitude of contemporary art services the cultural identity
as all other forms of production by capitalism.
The aim of the research is to discuss contemporary artists who use the metaphor of
ethnicity, socio-political concept of life as a language in the context of autonomy in art in
Turkey. The descriptive methods were used in this study.
The research sample is based on artists such as Halil Altındere Sener Ozmen, Cengiz
Tekin and their artworks generating in the meaning of ethnic cultures.
The research show that the link between contemporary art and life in cultural identity
and metaphor represented in the ethnicity of autarchic nature of art after the 1990s does not
make the art autonomous itself. On contrary, ethnicity and cultural identity is commoditized
as a new form of society on the art market. Even it is said that the determination of status of
that kind of art practices pointing on the cultural identity through the ethnicity, is left to the
centralized initiative.
Key Worlds:, Autonomous,
Ethnicity,
Contemporary Art, Cultural Identity.