Korporativ dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan
sentyabr 2009
S hif 8
müqabill ri il çal mal d r. Bura, h mçinin, QKDK-nin idar edilm si v
müst qilliyini n z rd n keçir c k IOSCO qiym tl ndirm si daxil olmal d r.
AMB yax t crüb
t tbiq olunan
banklar n say n
art rmal d r
Az rbaycan M rk zi Bank icran n t min edilm si v maliyy t kilatlar v onlar n
mü ahid uras v idar hey tl rinin üzvl ri üçün t liml rin keçirilm si sah sind
s yl rini davam etm lidir. O, ictimaiyy t hesabatlar n aç qlanmas t l bl rinin v ,
eyni zamanda korporativ idar etm v prudensial t l bl rinin yerin yetirilm si daxil
olmaqla, daha çox bankda yax t crüb nin t tbiq edilm sini t min etm y çal mal
v h min banklar BMK-nin Korporativ dar etm Layih si v BY B-d n yard m
alma a h v sl ndirm lidir.
irk tl r üzr qanunvericiliy ciddi d yi iklikl rin edilm si v irk tl r üçün yeni qanunun q bul edilm sin
bax lmas
Yeni
qanunvericilikl v
ya qanunvericiliy
d yi iklikl rin
edilm si vasit sil
mü ahid uras v
idar hey ti
aras nda
v zif l rin bölgüsü
d qiql dirilm lidir
Mülki M c ll y d yi iklikl rin edilm si v ya daha yax ki, irk tl r üçün xüsusi
qanunun q bul edilm si vasit sil s hmdar c miyy tl rin hüquqi bazas
gücl ndirilm li v d qiql dirilm lidir. A a da göst rildiyi kimi, yeni bazar
i tirakç lar n n yarad lmas üçün rait yaradan v mülkiyy tin davaml birl m si
zaman investorlar müdafi ed n kapital bazarlar n n daha geni hüquqi islahat il
d st kl nm lidir.
D yi iklikl r edilmi Mülki M c ll d v ya yeni qanunda mü ahid uras v idar
hey tinin v zif l rini d qiq mü yy n etm lidir. Mü ahid uras na idar hey tin
üzvl ri seçm k v v z etm k müst sna hüququ verilm lidir v idar hey ti, öz
növb sind , s hmdar c miyy tinin günd lik f aliyy ti il ba l d qiq s lahiyy tl r
malik olmal d r. Mü ahid uras , h mçinin, idar hey tinin üzvl ri üçün m k
haqlar n t sdiq etm k v r hb rliyin f aliyy tin , korporativ strategiyaya v maliyy
hesabatlar n n haz rlanmas v m lumat n ictimaiyy t aç qlanmas prosesin n zar t
üzr müst sna hüquqa malik olmal d r.
…s hmdar
c miyy tl rini t fti
komissiyalar
v zin audit
komit l rini
yaratma a
h v sl ndirm k
Yeni v ya yenid n bax lm qanunvericilikd mü ahid uras nda üzv ola bil c k iri
s hmdarlar n v sabiq idar hey ti üzvl rinin say m hdudla d r lmal d r.
Qanunvericilik, h mçinin, s hmdar c miyy ti t r find n mü ahid uras n n
üzvl rind n ibar t audit komit l rini yaratmaq hüququnu d qiq mü yy n etm li v bu
cür komit d üzvl rin ks riyy tinin majoritar s hmdarlardan v idar hey tinin
üzvl rind n müst qil olmas n t l b etm lidir. Bu cür komit si v k nar auditoru olan
s hmdar c miyy tinin t fti komissiyas olmamal d r.
ctimai
h miyy tli qurumlar, banklar v s orta
irk tl ri üçün müvafiq
qanunvericilik mü ahid uras n n müst qil üzvl rind n ibar t audit komit l rinin
yarad lmas n t l b etm k üçün yenid n bax lmal v uy unla d r lmal d r.
Korporativ dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan
sentyabr 2009
S hif 9
…v s hmdarlar n
müdafi sini
art rmaq
Yeni v ya yenid n bax lm qanunvericilik s hmdarlar n ümumi y nca na
mü ahid uras üzvl rinin m k haqq n n t sdiq edilm si üzr müst sna hüquq
verm li v QKDK-n n aidiyy ti xsl rl qdl r haqq nda qaydalar na v banklar üçün
müvafiq t l bl r uy un olan maraqlar n toqqu mas üzr prosedurlar daxil etm lidir.
S hmdarlar n s hmdar c miyy ti yeni s hml ri buraxanda s hml ri ilk növb d almaq
imkan n ver n üstünlük hüquqlar olmal d r v yeni s hml rin emissiyas n n t sdiqi
s hmdarlar n ümumi y nca n n müst sna hüququ olmal d r v idar hey tin h val
edilm m lidir.
S hmdarlar n ümumi y ncaqda i tirak etm k v suallar verm k hüquqi yeni
qanunvericilikd d qiq mü yy n edilm li v h min hüququn pozulmas na gör
müvafiq c rim l r t tbiq olunmal d r. Yeni v ya yeni bax lm qanunvericilikd v z
ed n xsl rin c lb olunmas asanla d r lmal v etibarnam verilm y n hallarda v z
ed n xsl rd n s hmdar t r find n verilmi yaz l göst ri l r m l edilm si t l b
olunmal d r.
Yeni qanun v ya yenid n bax lm Mülki M c ll d , h mçinin, qapal s hmdar
c miyy tl rin çevril n irk tl r qar daha ciddi t l bl r ir li sürülm li v s hml rini
irk t v ya n zar t ed n s hmdara dal tli qiym tl satan s hmdarlara raz la mamaq
imkan verilm lidir. A a da göst rildiyi kimi, “ç xarma hüquqi” il ba l
müdd alar n dig r növl ri h mçinin n z rd n keçirilm lidir.
Daha kiçik
s hmdar
c miyy tl rin
mü yy n t l bl rin
t tbiq edilm m si
cran n s m r liliyini art rmaq v m sr fl ri azaltmaq m qs dil , mü yy n t l bl r, o
cüml d n, audit yoxlamas apar lm maliyy hesabatlar n d rc etm k t l bi daha
kiçik SC-l r t tbiq edilm m lidir. Vaxt ötdükc , bütün qapal SC-l r h min t l bd n
azad edilm li, lakin yaln z, yuxar da göst rildiyi kimi, onlar n s hmdarlar s hml ri
sata bildikd n sonra. Alternativ olaraq, daha kiçik SC-l r m hdud m suliyy tli
c miyy tl r çevril r k qapal SC-l r t dric n l v edil bil r.
Korporativ idar etm m c ll sinin q bul edilm si v korporativ idar etm haqq nda bilikl rin art r lmas
M c ll praktiki
r hb rliyi t min
etm li v banklar
üçün cari t l bl r
sas nda
qurulmal d r
Banklar üçün mövcud qaydalara v
T-in
Korporativ dar etm Prinsipl rin
saslanan Korporativ dar etm M c ll si q bul olunmal d r. M c ll , mü ahid
uras n n v zif v funksiyalar n trafl mü yy n etm li, bütün s hmdarlar n eyni
hüquqlara malik olmas n vur ulamal v s hmdarlar n ümumi y nca il ba l
t limat verm li, aç qlamalar n art r lmas n h v sl ndirm li v riskin idar edilm si
üzr s m r li siyas tin q bul edilm sin g tirm lidir. M c ll il ba l tövsiy l rin
daha trafl siyah s haz rk bölm nin sonunda verilir.
Korporativ
idar etm nin
vacibliyi haqq nda
agahl n
art r lmas
M c ll nin haz rlanmas v d rc olunmas yax korporativ idar etm nin vacibliyi
haqq nda agahl n art r lmas üçün böyük imkanlar verir. M c ll , Az rbaycanda
müxt lif t r f müqabill ri il m sl h tl m kl haz rlanmal d r. Qlobal Korporativ
dar etm Forumunun “Qabaqc l T crüb M c ll l rinin Haz rlanmas ” modeli bu cür
m sl h tl m prosesi üçün yax modeldir. BMK-nin Az rbaycanda Korporativ
dar etm Layih si (AK L) v Qlobal Korporativ dar etm Forumu m c ll nin
haz rlanmas n v , K V-l r üçün korporativ idar etm il ba l seminarlar n
keçirilm si kimi, onunla ba l i l ri d st kl m k üçün ciddi mövqey malikdirl r.
Mü ahid uras v
idar hey ti üzvl ri
üçün t lim
imkanlar n n
art r lmas
Mü ahid uras v idar hey ti üzvl rinin müst qilliyinin v obyektivliyinin
art r lmas ura v hey t üzvl ri v irk tl r üçün geni l ndirilmi t liml rin
keçirilm sini t l b ed c k. BMK-nin AK L layih si v Qlobal Korporativ dar etm
Forumu mü ahid uras v idar hey ti üzvl ri üçün t liml rin d st kl nm sind
mühüm rol oynaya bil rl r. Ölk daxilind korporativ idar etm institutunun
yarad lmas n z rd n keçirilm lidir. Forum t r find n “Direktorlar n T limi üzr
T kilatlar n Quruculu u” il ba l haz rlanm al tl r d sti bu cür institutun
yarad lmas sah sind faydal m lumatlar t qdim edir.