Korporativ dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan
sentyabr 2009
S hif 10
Aç qlamalar t kmill dirm y davam etm k
MHBS-lar n icras
sah sind s yl ri
art rmaq
ctimai h miyy tli qurumlarda v xarici investisiyalar qoyulmu dig r banklar v SC-
l rd MBHS-lar n t tbiqi üzr cari s yl r davam etm li v mühasibat uçotunun ümumi
keyfiyy tinin qald r lmas üçün art r lmal d r. Bura daha trafl t liml rin keçirilm si
v m lumatland rma v irk tl rin tat nda ixtisasl mühasibl rin olmas n n t min
edilm sini t l b ed c k.
Aç qlama
t l bl rini daha
s rt icra etm k
Bu mühasibat uçotu v audit sah sind daha ciddi n zar ti t l b ed c k. QKDK SC-
l rin, xüsusil 100 v daha çox s hmdar olan aç q s hmdar c miyy tl rinin
qeydiyyat t l bl rin m l etm si v illik hesabatlar d rc etm sinin t min edilm si
sah sind s yl rini davam etm lidir. O, h mçinin, ictimai h miyy t qurumu t rifin
cavab ver n SC-l rin hesabatlar n n seçimli sasda n z rd n keçirilm si proqram n
ba lamal d r.
Auditorlar Palatas , h mçinin, keyfiyy tin t min edilm sind daha f al rol oynamal
v audit standartlar na m l olunmas nn yoxlanmas sah sind s yl rini art rmal d r.
O, yerli firmalar v , eyni zamanda iri beyn lxalq auditorlar n affili edilmi t kilatlar
t r find n yüks k keyfiyy tli audit yoxlamalar n n apar lmas n n t min edilm si
istiqam tind f aliyy t göst rm lidir.
Son sahibliyin
aç qlanmas t l bi
Daha s rt icran n t min edilm sin irk tl r t r find n sahibliyin aç qlanmas il ba l
cari t l bl r daxil olmal d r. Bu iki hüquqi d yi iklikl d st kl nm lidir:
Birba a v n zar t sahibliyinin aç qlanmas n t l b etm k v h min
konsepsiyalar qanunvericilikd mü yy n etm k;
10% sahiblik limitini keçmi f rdi s hmdarlardan birba a v n zar t
sahibliyinin aç qlanmas n t l b etm k.
M lumat n
ictimaiyy t
aç qlanmas
H mçinin, t kmill dirilmi icra, yeni m c ll v hüquqi d yi iklikl r n tic sind
daha çox irk t özl ri bar sind m lumatlar ictimaiyy t aç qlamal d r. Daha iri
s hmdar c miyy tl ri v banklar hesabatlar n internet s hif l rind d rc etm li v ,
onlar n BFB-nin internet s hif sind yerl dirilm sin imkan yaratmal d r.
irk tl r, h mçinin, qanunvericiliyin t l bl rin uy un olaraq ciddi faktlar haqq nda
hesabat verm lidir v qaydalarda h min m lumatlar n, misal üçün BFB-nin v ya
QKDK-nin internet sayt nda yerl dirilm si vasit sil ictimaiyy t t qdim edilm sini
t l b etm lidir.
Auditorlar n
müst qilliyinin
art r lmas
Qanunvericilikd auditorlar n müst qilliyi il ba l mövcud t l bl r
gücl ndirilm lidir. Mülki M c ll d n ç xar lm müdd alar b rpa olunmal d r (v ya
irk tl r haqq nda yeni qanuna daxil edilm lidir) v s hmdarlar n ümumi y nca na
auditorlar seçm k hüququ verilm li v onlar n s hmdarlar v irk t qar s nda
cavabdeh olmas t sdiq olunmal d r.
A labatan müdd t sonra, misal üçün h r 5 ild n bir audit partnyorunun d yi m si
t l b edilm lidir v audit firmas t r find n görülmü müxt lif v bütün xidm tl rin
haqq s hmdarlar n ümumi y nca na v illik hesabatda aç qlanmal d r. G l c kd ,
audit firmas t r find n auditl ba l olmayan i l rin görülm sin
lav
m hdudiyy tl r qoyulmal d r.
Korporativ dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan
sentyabr 2009
S hif 11
Siqnalç lar n
müdafi edilm si
H m irk t s viyy sind , h m d milli qanunvericilikd qanuni narahatl q do uran
m s l l ri mü ahid uras na, v ya, m qs d müvafiq hallarda, t nziml yici orqana v
m tbuata çatd ran i çil rin müdafi si istiqam tind s yl r görülm lidir. çil rd n
narahatl q do uran ciddi m s l l r haqq nda m lumat n al nmas audit komit sinin
sas v zif si olmal d r.
2006-c ilin Audit
v Mühasibat
Uçotu sah sind
SN H-in icras
2006-c ilin Mühasibat Uçotu v Audit sah sind SN H ffafl n v aç qlamalar n
art r lmas il ba l tövsiy l r
vermi dir v QKDK, Palata v dig r dövl t orqanlar
h min tövsiy l ri yerin yetirm y davam etm lidir.
Kapital bazarlar n n ç rçiv sinin geni l ndirilm si
Bazar
infrastrukturunu
modernl dirm k
v korporativ
idar etm ni hat
ed n yeni listinq
qaydalar n n
n z rd n
keçirilm si
nvestorlar n tam müdafi si kapital bazarlar infrastrukturunun h miyy tli d r c d
t kmill dirilm si v hüquqi bazan n geni l ndirilm sini t l b ed c k. QKDK v
BFB-nin haz rk sah d cari t
bbüsl ri üzr i ir lil m lidir v a a dak lar n t min
edilm sin c hd edilm lidir:
Hesabla man n Ö Ç (öd ni sas nda çatd r lma) sistemin keçm si v t+3 v
ya daha c ld olmas ;
Birjada ticar tin m sr fl ri birjadank nar ticar tl müqayis d r qab tlidir;
Listinq qaydalar ayd nd r v apar c banklar v SC-l rin listinqin lveri li
rait yarad r.
H min d yi iklikl ri d st kl m k üçün QKDK bazardank nar ticar t lav
m hdudiyy tl rin qoyulmas n v BFB-nin idar edilm sini, habel MDM-in
t kmill dirilm si v onun BFB-d rolunun art r lmas yollar n n z rd n keçirm lidir.
BFB v QKDK h mçinin iki pill li listinq rejiminin t tbiq edilm si haqq nda
dü ünm lidir. A a pill d ümumi aç qlama v dig r t l bl r olacaq, daha yüks k
pill is daha s rt korporativ idar etm ni seçm k ist y n irk tl r üçün n z rd
tutulacaq. Bu, daha ciddi islahatlar aparmaq irk tl r üçün bunu investorlara
bildirm y imkan ver c k, bu da, dig r ölk l rin t crüb sin saslanaraq, s hml rin
qiym tl rinin v kapitala ç x n art r lmas na z min yaradacaq.
Bazar n
konsolidasiyas na
rait yaratmaq
Öz ll dirm n tic sind yaranm kiçik s hmdar c miyy tl ri v kiçik s hmdarlar n
iri miqdar n n z r alaraq, sahibliyin konsolidasiyas g l c kd bazar n inki af n n
t bii hiss si olacaq. Daha uzun müdd t perspektivind , sahibliyin d yi m si haqq nda
qanun q bul edilm lidir, hans ki, n zar td d yi iklikl rin edilm si zaman h min
qdl rin
ffafl n n art r lmas vasit sil s hmdarlar müdafi ed c k v irk t
n zar ti ld etm k ist y nl rd n bütün s hmdarlara dal tli qiym t t klif olunmaqla
aç q tenderl rin keçirilm sini t l b ed c k. S hml rin 90% v ya 95%-d n çoxunu
saxlayan s hmdardan dal tli qiym tl dig r s hmdarlardan s hml ri alma a hüquq
ver n v ya t l b ed n qaydalar h mçinin n z rd n keçirilm lidir.
lav olaraq, f aliyy t göst rm y n SC-l r v dig r qurumlar Reyestrd n
ç xar lmal d r.
nstitusional
investorlar üçün
hüquqi bazan n
yarad lmas
Bazar n uzun müdd td inki af institusional investorlar n rolunun art r lmas n ,
habel h min investorlar v dig r pe kar i tirakç lar üçün daha s m r li hüquqi
bazan t l b ed c k. H min baza investorlar n v fondlar n idar edilm sini hat
etm li, benefisiarlara sas müdafi ni t klif etm li v fondlar, brokerl r v dig r
t r fl rin i tirak il maraqlar n toqqu mas hallar n m hdudla d rma a çal mal d r.