Vii. Uluslararasi
Yüklə 3,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ
- Servet Senem UĞURLU ABSTRACT
- Tarihi Anadolu Halıları
- 4. Kazan Uluslararası Halk Kültürü Sempozyumu
VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ 399
NAMAZLIK AVUNYA HALILARI (AVUNYA PRAYER RUGS) Servet Senem UĞURLU ABSTRACT According to Islamic belief, when the time of prayer comes, people is been wherever, the prayer hall is there. In addition, when the motives on the prayer are examined; all the beliefs, faiths and lives about the Turks see. Some motifs is carrying these traces from immediate environment, while others have symbolic and philosophical meanings from past cultures. These examples, starting with carpet borders, have been enriched by concrete and abstract values and geometric motifs. Avunya Carpet Region is known as a region which includes Yenice, Çan, Bayramic, Ezine districts of Çanakkale province on the Kazdağları Mountain Range in the Biga Peninsula in Northwest Anatolia. The Avunya Plain, which is located the region on the Kazdağları Mountain Range, has been a natural transition place since the Antiquity. The region is a location where various cultures, beliefs and fundamental groups are settled and merged within history. Local carpet weavers have been transferred motifs, symbols and marks from their tribes to Avunya Carpets. When these motifs are examined, it seems that they are unique to them. In this paper; the motifs, pattern composition, color and application characteristics about the prayer rugs in Avunya Carpet Region will be informed and their cultural and artistic qualities will be explained in the historical process. Keywords: Avunya, Namazlık, Carpet, Prayer Rug, Avunya Carpet. GİRİŞ Bilinen en eski başlangıç olarak M.Ö. 4. Yüzyıla tarihlendirilen Pazırık Halısı ile başlatılan Türk Halıcılık Tarihi, Türklerin önemli sanatsal uğraşlarındandır. Türkler, Orta Asya Step Kültüründe yaşamları sırasında başladıkları halıcılık, Anadolu’da halen devam eden dokuma merkezleri ile günümüze kadar ulaşmıştır. Avunya Halı Yöresi, Kuzeybatı Anadolu’da Biga Yarımadasındaki Kazdağları Silsilesi üzerindeki Çanakkale ilinin Yenice, Çan, Bayramiç, Ezine ilçelerini içine alan bir yöre olarak bilinir. Yöre merkezi, Yenice ilçesi sınırları içindeki Agonya Ovası ve çevresidir. Burası, Kazdağları üzerinde yer alan Avunya Ovası ile doğal bir geçiş yeri olma özelliğini, Antik Çağdan beri korumaktadır. Bu yörede dokunan halıların eskileri Avunya, yenileri ise Ezine ya da Çanakkale halısı olarak tanınır. Bu bölge 19. yüzyıl başlarında Kafkaslar ve Makedonya’dan önemli sayıda göç almıştır. Dağlık yerlerde ise Yörük aşiretlerinin çoğunlukta olduğu görülür. Adı geçen bu yerleşim yerlerinin kendine özgü dokuma, boyama ve model tasarım geleneği vardır. Diğer halı merkezlerinde olduğu gibi bu Öğr. Gör., Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Geleneksel Türk Sanatları Bölümü, İstanbul. VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ 400
yörede de halı ile birlikte kilim, zili, cicim gibi dokumalar da üretilmiştir. Halılar çoğunlukla küçük boyutta namazlağ (namazlık) denilen parçalardır. 1 Avunya
Halıları, geleneksel özelliklerinin daha
çok orta
desen kompozisyonları ile bordürlerin sıralanışından modellerinden kaynaklandığı ve kompozisyon ile bordürlerin sıralanışları ile karakteristik bir görünüm kazandığını kaynaklanmaktadır. Kompozisyon ve bordür dizilişi açısından klasik bir görünüm sergilemektedir. Ayrıca Avunya Halılarının ilmeli bölümlerinin yüzey değerlendirmelerindeki motif ve desen kompozisyonu sistematikleri, Türkiye’nin doğusunda kalan ortak bir kültür alanı bağlantılarının olduğunu göstermektedir. Bu yüzden Avunya, tarih içerisinde çeşitli kültür, inanç ve kökendeki grupların buraya yerleşerek kaynaştığı bir bölgedir. Avunya Halılarının Bergama-Kozak, Gördes, Kula, Manisa, Milas, Konya- Ladik, Dazkırı, Kırşehir-Mucur, Nevşehir, Niğde, Antalya-Döşemealtı, Rusya- Bessarabian Halıları, Romanya, Ukrayna, Polonya, Bulgaristan, Moldova ve Makedonya Kilimleri, Kazak-Lori Pambak, Azerbaycan-Lezgi ve Azerbaycan- Bahçada Güller Halılarıyla benzerlikleri bulunmaktadır. 2 Avunya Yöresindeki halı dokuyucuları bağlı oldukları aşiret, boy ve oymakların motif, sembol ve imlerini, Avunya Halılarına aktarmıştır. Bu halıların bazı motifleri incelendiğinde kendilerine özgü karakteristik özelliklerde olduğu görülür. İslam inancına göre, namaz vakti geldiğinde insan neredeyse ibadet yeri orası olduğu kabul edilir. İbadet aracı olarak kullanılan namazlıkların üzerindeki motifler incelenirse; Türklerin tüm inanç, inanış ve hayatlarından izler görülür. Bu izleri taşıyan motiflerin bazıları yakın çevreden, bazıları ise geçmiş kültürlerden felsefi ve sembolik anlamlar taşımakta olduğu kolaylıkla anlaşılır. Halı bordürleriyle başlayan bu örnekler, somut ve soyut değerler ile geometrik temelli motifler kullanılarak zenginleştirilmiştir.
Namazlık Avunya Halılarında geometrik ve stilize edilmiş organik formlu motifler sıkça kullanılmıştır.
1 Selçuk MERGEN, ve Hüseyin ALANTAR, Tarihi Anadolu Halıları, Sentez Turizm Tic. ve San. A.Ş., Bant I. İstanbul 2003, s. 40. 2 Servet Senem UĞURLU, (2016), “Avunya Halılarının Desen Özellikleri ve Karabağ-Bardız- Avunya Bağlantıları”, 4. Kazan Uluslararası Halk Kültürü Sempozyumu, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Halkbilimi Yayınları, s. 964. 3 Servet Senem UĞURLU, (2016), “Avunya Halılarının Desen Özellikleri ve Karabağ-Bardız- Avunya Bağlantıları”, 4. Kazan Uluslararası Halk Kültürü Sempozyumu, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Halkbilimi Yayınları, s. 966. Yüklə 3,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|