Узбекское агентство связи и информатизации

8.4. Mustaqil tayyorlanish uchun savollar:


1.SHamollatish sistemasini sinflash nimalardan iborat?
2.Aeratsiya nima?
3.Tabiiy shamollatish – aeratsiya nima?
4.Mexanik va lokal shamollatish nima?
5.Diflektor nima?
6.Ҳavo to’sig’i nima?
7.SHamollatish sistemasida ҳavo qanday ҳarakatlanadi?
8.Oqib kelayotgan ҳavoni tozalash uchun qanday fil’trlar
ishlatiladi?
9.Ҳavoning almashinuvi nima?
10.Avariya xolatida shamollatishni vazifasi nimalardan
iborat?
9 - MASHG’ULOT


YАSHIN QAYTARGICHLAR НIMOYА НUDUDINI НISOBLASH


9.1. Topshiriq:

Tabiiy gaz tarqatiladigan binoning ҳimoyasini tashkil qilish uchun sterjenli yashin qaytargich balandligini (h)ni aniqlash. Bino, yashin bir yilda 60-80 soat bo’ladigan joyda joylashgan.

9.2. Hisoblash uslubi:

Aloxida sterjenli yashin kaytargich balandligi quyidagi formula bilan aniqlanadi:

h = (R_X + l,63 • h_X) / l,5 , m


R_x - bino satxi ҳimoyasining h_x balandlikdagi xona ҳimoyasining gorizontal kesimi.
Yashin ҳimoyalagichi bo’lmagan binoga ishning bir yilda (N) urilish soni.
N = (S + 6 • h_x) • (L + 6 • h_x) • h • 10^-6

N > 1 –A tipdagi zona

N < 1 –V tipdagi zona
A tipdagi zona V tipdagi zona


9-masalani yechish uchun variantlar
9.3. Dastlabki berilganlar:

Beril- ganlar	Variantlar
	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
S, m	4	3	4	3	4	3	4	3	4	3	3	4	3	4	3
L,m	6	7	8	6	7	8	9	8	7	6	8	6	6	7	9
Sb,m	2	3	4	5	4	3	2	5	4	3	3	4	5	2	3
hx,m	5	6	7	8	7	6	5	9	3	7	6	7	8	5	6
Bir yilda 1km^2	9

Beril- ganlar	Variantlar
	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25	26	27	28	29	30
S, m	4	3	4	3	4	3	4	3	4	3	3	4	3	4	3
L,m	8	6	7	8	6	8	9	8	7	6	8	6	6	7	9
Sb,m	4	5	2	4	3	3	2	5	4	3	3	4	5	2	3
hx,m	7	8	5	9	7	6	5	9	3	7	6	7	8	5	6
Bir yilda 1km^2	9

9.4. Mustaqil tayyorlanish uchun savollar:


1.Statik elektr odamga qanday tasir etadi?
2.Bino va inshootlar yashindan qanday ҳimoyalanadi?
3.Statik elektr uchqunlari qaysi sharoitda bo’lishi mumkin?
4.Statik elektrning xavfliligini va zararligini
kamaytirish uchun qanday tadbirlar ko’riladi?
5.Yashindan ҳimoyalagich toifasi nimalardan iborat?
6.Trosli yashin qaytargich nima?
7.Yashindan ҳimoya qilishning kategoriyalari qanday asoratlarda talab qilinadi?
8.Yashindan ҳimoya qilish kategoriyalarining xususiyatlari
qanday?
9.Momoqaldiroqdan qanday ҳimoyalaniladi?
10.Statik elektr qaerlarda va qachon paydo bo’ladi?


10 – MASHG’ULOT


ODAMLAR EVAKUATSIYАSI


10.1. Topshiriq:

Odamlar evakuatsiyasi xisobi 16, 14 va 12 joyli 3 kator va 1 atorda 18 tadan joyli 20 katorga ega tomonlar zali II darajali olovga bardoshli bino. Kirish - chiqish yo’li eni δ=2,3 odamlarni chiqishi uchun eni 260 sm bo’lgan ikki eshik bilan tamirlangan Kreslolar suyanchig’lari orasidagi masofa 0,9 m, qator uzunligi l = 9 m.

Odamlarlarni tomosha zalidan evakuatsiyasining hisobiy vaqtini aniqlash va uni taqqoslash.
:
10.2. Нisoblash uslubi:

1.Tomoshabinlarning umumiy miqdori:

N₀ = 18 · 20 + 16 · 1 + 14 · 1 + 12 · 1 = 402 odam

Zalning qarama-qarshi tomonlari tengligi uchun bir odamlar oqimi miqdori zaldagi tomoshabinlar miqdori yarimigacha teng deb olamiz, yahni N=201 odam. Xamma odamlarni-yoshi katta va tashqi qiyimda deb qabul qilganimizda, odamning gorizontal proektsiyasi

f = 0,125 m² ga teng buladi.
Tomosha zalining qatorlardagi odamlar oqimining xarakatdagi ko’rsatgichlari quyidagicha:
D - zichlik oqimi m² /m²
V - xarakat tezligi m/min.
q_i - xarakat intensivligi g, m/min
Q - o’tkazuvchi qobiliyati m²/min;

Odamlarning chiqish yo’lagiga chiqish vaqti

t₀ = 10/V, min 10 = 1/2

Barcha qatorlarning oqimini quyilishidagi xarakat intensivligi, uchta yarim qatorlarni ikkita teng qilib olganimizda

q_i = Q · f / δ, m/min

CHiqish yo’lagidagi xarakat stabillashadi, yahni oqimning maksimal zichlikka erishilganida yoki uning intensivligi odamlarning qatorlardan to’liq chiqqan vaqtida doimiylashadi.

U xolda:
D₁= Q · t₀ / (δ· 1) m²/m²

Aynan shu zichlikda xarakat intensivligi maksimalga yaqinligining 1-jadvaldan aniqlaymiz. O’tish yo’lakchasining birinchi uchastkasida

q_i = Q / δ m/min

Intensivlikning shu tengligi D₁ zichligi va V₁ oqimi xarakati tezligi (m/min) ga to’g’ri keladi. (1-jadval)

O’tish yo’lagining ikkinchi uchastkasida:

q₂ = q₁+ q =q₁ + q₁ m/min

U ҳolda D₂, m²/m² • V₂, m/min.

Uchinchi uchastkasida: q₃=q₂+q m/min.
q₃ - bu tengligiga D₃ va V₃ to’g’ri keladi.
To’rtinchi uchastkasida: q₄ = q₃+ q; m/min D₄, V₄
Beshinchi uchastkasida: q₅ = q₄+ q m/min D₅ ,V₅
Oltinchi uchastkasida: q₆ = q₅+ q m/min D₆ ,V₆
Ettinchi uchastkasida: q₇ = q₆+ q m/min

Bu ifoda q_Max=16,5 dan katta

SHundoq qilib, odamlarning xarakati q₁ = q₆ intensivligida, D₁=D₆ - zichligida, V₁=V₆ - tezligida o’tib boradi.

Eng uzoqda joylashgan qatorlardan ҳarakatlanayotgan odamlar oqimining ҳarakatlanish vaqti quyidagilarni tashkil etadi.

T_xis = 1₀/V₀+l_l / V₁+1₂ / V₂+1₃ / V₃+1₄ / V₄+1₅ / V₅ = , min

Evakuatsiya yo’lining umumiy uzunligi l=19,8 ga beshta avvalgi xisob uchastkalari-ning uzunligi 4,5 ga tenglignni nazarda tutib

= 19,8 - 4,5=15,3 m

SHunday qilib, oqimi ҳarakati chiqishga qadar quyidagi vaqt mobaynida davom etadi.

T_xic=0,19+0,9 / V₁+0,9 / V₂+0,9 / V₃+0,9 / V₄+0,9 / 70 + 0,9 / 54 + 15,3 / V₁ min.

SNIP 11-2-90 talabalariga ko’ra 5 ming m³ xajmigacha bo’lgan kinoteatrning tomosha zalidan evakuatsiya qilish uchun talab qilingan vaqt davomiyliligi 2 minutda bajarildi, odamlarning xavfsiz evakuatsiya qilish tahminlanadi.

Tezlik va xarakat intensivligining ҳar xil zichlikdagi oqimining ko’rsatkichlari.

10.3. Dastlabki berilganlar:
10.1.-jadvali

Zichlik Oqimi m^2	Gorizontal yo’l		Eshikli yo’li	Pastki yo’l		Yukori yo’l
	Tezlik m/min	Intensi vlik m/min	Intensi vlik m/min	Tezlik m/min	Intensi vlik m/min	Tezlik m/min	Intensi vlik m/min
0.01	100	1	1	100	1	60	0.6
0.05	100	5	5	100	5	60	3
0.1	80	8	8.7	95	9.5	53	5.3
0.2	60	12	13.4	68	13.6	40	8
0.3	47	14.1	16.5	52	15.6	32	9.6
0.4	40	16	18.4	40	16	26	10.4
0.5	33	16.5	19.6	31	15.5	22	11
0.6	27	16.2	19	24	14.4	18	10.8
0.7	23	16.1	18.5	18	12.6	15	10.5
0.8	19	15.2	17.3	13	10.4	13	10.4
0.9	15	13.2	8.5	8	7.2	11	9.9