Uygulama esaslari

                                                                                                                                                 

 

 

 

 

746

çalışma gerilimi karakteristiğinden dolayı, atlama gerilimi, atlama aralığı geriliminin daha 

uzun olan süresi ile azalır (bu süre, MOV’a ilişkin  W

max

 dayanım enerjisinden elde edilir). 

Dolayısıyla,  U

Atlama

 atlama gerilimi, MOV’dan akan akımın yükseldiği sürede, 500 V/s’de 

hemen hemen d.a. çalışma gerilimine düştüğü kabul edilmelidir. 

Son olarak, L

DE 

kuplaj önleme endüktansı için daha yüksek değere sahip L

DE-10/350 μs

 ve 

L

DE-0,1kA/μS

 endüktansları uygulanmalıdır. Örnekler için Şekil Y.8 ve Şekil Y.9’a bakılmalıdır. 

Not: Alçak gerilim elektrik sisteminde bir kuplaj önleme elemanını belirlemede en kötü 

durum, DKD 2’de kısa devre meydana gelmesi (U

2

 = 0) ve dolayısıyla, istenen U

DE

 

geriliminin en yüksek değere erişmesidir. DKD 2 gerilim sınırlamalı tipten ise, uçlarında U

2

 > 

0 olan bir artık gerilim kalır. Bu gerilim istenen U

DE

 gerilimini önemli ölçüde azaltmaktadır. 

Bu artık gerilim, en azından elektrik besleme şebekesinin tepe geriliminden daha yüksektir 

(örneğin, a.a. anma gerilimi 220 V ise gerilimin tepe değeri 

2 . 220 = 325 V olur). DKD 

2’deki artık gerilim göz önüne alınarak, uygun boyuttaki kuplaj önleme elemanlarının 

kullanılmasına izin verilir. Aksi taktirde, bunlar aşırı büyüklükte olabilirler. 

 

Şekil Y.8a - 10/350 μs’lik darbe için koordinasyon devresi 

 

Şekil Y.8b – L

DE

 = 8 μH için akım/gerilim/enerji özeğrileri - 10/350 μs’lik darbe için 

enerji koordinasyonu sağlanmamış (atlama aralığı ateşlenmemiş) 

 

Elektrik Mühendisleri Odası

---

                                                                                                                                                 

 

 

 

 

747

Şekil Y.8c - L

DE

 = 10 μH için akım/gerilim/enerji özeğrileri - 10/350 μs’lik darbe için 

enerji koordinasyonu sağlanmış (atlama aralığı ateşlenmiş) 

 

Şekil Y.8 - 10/350 μs’lik darbe için atlama aralığı ve MOV ile ilgili örnek 

 

 

Şekil Y.9a – 0,1 kA/ μs’lik darbe dikliği için koordinasyon devresi 

 

 

 

 

 

Şekil Y.9b – L

DE

 = 10 μH için akım/gerilim/enerji özeğrileri - 0,1 kA/ μs’lik darbe için 

enerji koordinasyonu sağlanmamış 

 

Şekil Y.9c –  L

DE

 = 12 μH için akım/gerilim/enerji özeğrileri - 0,1 kA/ μs’lik darbe 

dikliği için enerji koordinasyonu sağlanmış 

 

Şekil Y.9 - 0,1 kA/ μs’lik darbe için kıvılcım atlama aralığı ve MOV ile ilgili örnek 

Elektrik Mühendisleri Odası

---

                                                                                                                                                 

 

 

 

 

748

 

Y.2.4 Gerilim anahtarlamalı tipte iki DKD’nin koordinasyonu:  

Bu koordinasyon, atlama aralıkları kullanılarak açıklanmaktadır. Atlama aralıkları 

arasındaki koordinasyon için, dinamik çalışma özeğrileri göz önüne alınmalıdır. 

SG 2’nin ateşlenmesinden sonra, koordinasyon kuplaj önleme elemanlarıyla 

gerçekleştirilir. Kuplaj önleme elemanlarının istenen değerlerini belirlemek için, SG 2 yerine 

bir kısa devre elemanı kullanılabilir. SG 1’in ateşlenmesi için, kuplaj önleme elemanının 

uçlarındaki dinamik gerilim düşümü, SG 1’in çalışma geriliminden daha yüksek olmalıdır. 

Kuplaj önleme elemanları olarak endüktanslar kullanıldığında, istenen U

DE

 gerilimi esas 

olarak darbe akımının dikliğine bağlıdır. Bu nedenle, darbenin dalga biçimi ve dikliği göz 

önüne alınmalıdır. 

Kuplaj önleme elemanları olarak dirençler kullanıldığında, istenen U

DE

 gerilimi esas 

olarak darbe akımının tepe değerine bağlıdır. Bu değer, kuplaj önleme elemanına ilişkin darbe 

beyan değer parametreleri seçildiğinde ayrıca göz önüne alınmalıdır. 

SG 1’in ateşlenmesinden sonra, toplam enerji tekil elemanların gerilim/akım 

özeğrilerine uygun olarak bölünür. 

Not: Atlama aralıkları veya gaz deşarjlı atlama aralıkları (deşarj tüpü) olması 

durumunda, darbe dikliği daha önemlidir. 

 

Y.3 Koruma sistemleri ile ilgili temel koordinasyon çeşitleri:  

Koruma sistemleri için dört tür koordinasyon vardır. Bunların ilk üçü, bir kapılı 

DKD’ler, buna karşın dördüncüsü ise kuplaj önleme elemanları ile entegre edilmiş iki kapılı 

DKD’ler kullanılır. 

 

Y.3.1 Tür I:  

Bütün DKD’ler, sürekli gerilim/akım karakteristiklerine (örneğin MOV’lar veya 

bastırıcı diyotlar) ve aynı artık gerilimlere sahiptir. DKD’lerin ve korunacak donanımın 

koordinasyonu, normal olarak bunlar arasındaki hatların empedansları ile elde edilir (Şekil 

Y.10) 

 

)

4

(

)

3

(

)

2

(

)

1

(

DKD

U

DKD

U

DKD

U

DKD

U

RES

RES

RES

RES







 

 

Şekil Y.10 – Koordinasyon, tür I – Gerilim sınırlamalı tip DKD 

 

Y.3.2 Tür II: 

 Bütün DKD’ler (örneğin MOV’lar veya bastırıcı diyotlar), sürekli gerilim/akım 

özeğrilerine sahiptir. U

RES

 artık gerilimi, DKD 1’den DKD 3’e kademeli olarak artar (Şekil 

Y.11). Bu, elektrik besleme sistemleri için bir koordinasyon türüdür. 

Not: Bu türde, korunması gereken donanım içindeki koruma bileşeninin (DKD 4) artık 

geriliminin önceden doğrudan bağlanmış DKD’nin (DKD 3) artık geriliminden daha yüksek 

olmasını gerektirir. 

Elektrik Mühendisleri Odası

---