Uot 541. 13: 541. 1382 Ətraf müHİTİn akustik səs-küY ÇİrkləNMƏSİ VƏ orqaniZMƏ MƏNFİ TƏSİRİ

Cədvəl 1
Akustik təsir mənbəyi 
Səsin 
səviyyəsi, dB 
Uzun müddət akustik təsirə 
orqanizmin reaksiyası 
Yarpaqların, ləpələrin səsi 
20 
Sakitləşdirir 
Mənzildə, sinif otaqlarında orta güclü səs 
40 
Gigyenik norma hesab edilir 
Magistralda yerləşən binanın daxilində 
60 
Qıcıqlanma hissi, yorğunluq, baş 
ağrısı verir 
televizor 
70 
Qatarda, metroda və dəmir yolunda 
80 
Çığıran adam 
80 
Qıcıqlanma hissi, yorğunluq, baş 
ağrısı verir 
Dizel yük maşını
90 
300 m yüksəklikdə uçan reaktiv təyyarə 
95 
Eşitmə tədricən zəifləyir, əsəb-psixi 
xəstəliyi stresi (əzginlik, həyəcan, 
təcavüzkarlıq), 
mədə 
yarası, 
hipertoniya 
Toxuculuq fabrikində səs 
110 
Pleyerin səsi 
114 
Alkoqola bənzər səs sərxoşluğu, 
yuxu və psixi sağlamlığı pozur, 
karlığa səbəb olur. 
Toxucu dəzgahı 
120 
Kömürsındıran çəkic 
120 
Reaktiv mühərrik 
(25 m məsafədə uçan zaman) 
140 
150 
Diskotekada səs 
175 
Simfonik orkestr 
115 
Hazırda akustika elminin (səs haqqında) nailiyyətləri sayəsində səsin ucalıq səviyyəsini səs 

---

Dayanıqlı inkişaf, cild 2, № 2, 2022 
ölçən cihazla istənilən zaman və məkan daxilində ölçmək üçün zəruri imkanlar vardır. Səsin 
titrəyişinin intensivliyi isə loqarifmik şkala üzrə (desibellərlə dB) ölçülür.
0 (sıfır) dB küləksiz havada qışda meşədə yaranır. İnsanın normal tənəffüsündən yaranan səs 
10 dB, müəssisə və idarələrdə səs 40-60 dB, bəzi səsli müəssisələrdə 70 dB-ə çatır. Səs titrəyişlərinin 
intensivliyi 130 dB-dən çox olduqda insanın eşitmə aparatı zədələnə bilir və s. Hava hövzəsinin 
akustik səs-küylə çirklənməsinin 75 %, avtomobil nəqliyyatının 12 %, tikintinin 8 %, dəmir yolu 
nəqliyyatının 5 % sənaye obyektləri vasitəsilə çirkləndirilir. Nəticədə akustik travma-eşitmə 
orqanlarının həddindən artıq güclü səsin təsirindən zədələnməsi, daxili qulaqda baş verən ağrılar, 
ağıreşitmə, karlığa şərait yaradır. Kəskin və xroniki olur. Profilaktikası isə istehsalatdakı səs-küyün 
azaldılması tədbirlərinin aparılmasıdır. 
Səs-küy – ətraf mühitin fiziki çirklənməsindən biridir. Səs-küyə adaptasiya yaranmır, 
orqanizmin əsəb sistemini pozur, bəzən tam kar edir. Hipertoniya baş ağrıları kimi xəstəliklər yaradır. 
Ona görə də yaşayış məntəqələrinin və sənaye müəssisələrinin ayrı-ayrı sahələrində səs-küyün 
səviyyəsini göstərən xəritələr tərtib olunur. Səs-küyün tərəddüdetmə müddəti, dinamikası 
göstərilməklə sanitar gigyenik tələblərin normallaşdırılması istiqamətində işlərin aparılmasına 
müsbət şərait yaratmağı təcrübi tədbirlərin həyata keçirilməsi zərurəti yaradır və s. [5]