Türk biRLİĞİ yolunda avşar türkmenleri sempozyumu biLDİRİler kitabi 21 Temmuz 2017 Kayseri

164
Şeref Kocakaya
11 
 Bu boy Aras’ın öte kıyısından (Azerbaycan Cumhuriyeti’inden) gelerek Ⱪaradaġ ve Eher çevresine yerleşmiştir. Kürt Ehmedli (Kürt 
Ahmedli) boyu Eher kentine 3 km. uzaklıkta olan Kürt Ahmed ve çevre köylerinde yaşamaktadırlar. 
12 
 Ⱪozatlı boyu da Arazbarı bölgesinde yaşamaktadır.
13 
  Ⱪarapapaⱪ  boyu  Urmu  Gölü’nün  batısında,  Naⱪade  çevresindeki  Sulduz  bölgesinde  yerleşmişler.  Bu  boyun  yaylaġı  İl  Mamış 
bölgesindedir. bkz. İrec, Afşar Sîstânî, İlhâ, Çadur-nişînân ve Tavâ’if-i ‘Aşâ‘irî-i İran, c. 1, s. 110-115.
14 
 İrec, Afşar Sîstânî, İlhâ, Çadur-nişînân ve Tavâ’if-i ‘Aşâ‘irî-i İran, c. 1, s. 176-177
15 
 Urmiye (Urmu) ve Tikan-tepe (Tekab) kentleri arasında Afşarlar yaşamaktadırlar. Bunların ağzı, diğer Türk ağızlarına göre daha farklı 
özellikler göstermektedir. Bu farklılıklar özellikle biçimbilgisel ve söz dağarcığı açısından ilgi çekicidir.
16 
 15 boydan oluşmakta ve Ⱪızıl Özen deresinde Gerus’tan Yéngi Kend’in yukarı kısmından Ⱪaflantı köprüsüne dek olan bölgede 
yaşamaktalar.
17 
  Bu  boybirliği  Ebher-rud  ve  Gerus  arasında  yaşamaktalar.  Bu  boylardan  oluşmaktalar:  Bedirli,  Cahanlı,  Cümeli  ve  Ⱪarasanlı. 
Deviranlılar’la  aynı  zamanda  Azerbaycan’dan  gelen  Afşarlar  3  bağımsız  kola  ayrılmaktalar.  Azerbaycan’ın  Sayın  Ⱪala  Afşarları, 
Ḫamse’nin Deviran Afşarları ve Ḫereⱪan’la Kazvin Afşarları. Afşar Deviranlılar yaylaⱪ için eskiden Sultaniye’nin üst kısımları ve Tarum 
dağlık bölgesinin kuzeydoğusu ile Ⱪızıl Özen’in batısına gidiyorlardı. Daha sonralar buralar özel mülkiyet olarak sahiplenince onlar da 
köylere yerleşip çiftçilik yapmaya başladılar. bkz. İrec, Afşar Sîstânî, İlhâ, Çadur-nişînân ve Tavâ’if-i ‘Aşâ‘irî-i İran, c. 1, s. 208-213.
18 
 İrec, Afşar Sîstânî, İlhâ, Çadur-nişînân ve Tavâ’if-i ‘Aşâ‘irî-i İran, c. 1, s. 208-213.
19 
 Bu boyun mensupları Kazvin kenti, Tarum’da Mencil’in Siyâh-puş, Loşan ve Hazaran’dan Kazvin’e dek olan bölgelerde ve Savıc 
Bulaⱪ’da  yerleşmişlerdir.  Bu  boyun  insanları  Türk  ve  Lor  dillerinde  konuşmaktalar.  Çeginiler  aşağıdaki  altboylardan  oluşmaktadır: 
Paçinârî, Mir Ḫand, Muḫtar-vend, Pirmerd-vend, Nizâmî-vend, Mal Emir, Bâbâyî, Guderz-vend, Bahârî-vend, Pir Ⱪulî-vend, Dervîş-
vend, Gugir, Kel-vend ve Herekâtî. bkz. İrec, Afşar Sîstânî, İlhâ, Çadur-nişînân ve Tavâ’if-i ‘Aşâ‘irî-i İran, c. 1, s. 208.
20 
 Ḳaḳa-vend boyu iki gruba ayrılmaktadır: Mesih Ḫanî ve Nâm-dar Ḫanî. Bu altboylar Kazvin arasında Ⱪurve’nin yakını ve kuzeyindeki 
köylerde, Siyâh Dehen ve Zengan Caddesi boyunca yerleşmişlerdir. Bu boyun dili Lekçe’dir, ancak Türkçe de konuşmaktalar. bkz. İrec, 
Afşar Sîstânî, İlhâ, Çadur-nişînân ve Tavâ’if-i ‘Aşâ‘irî-i İran, c. 1, s. 210. 
21 
 Bu boybirliği üç boydan oluşmaktadır. Lek, Aruḫlu ve İnanlı
1. Lek Boyu: Bu boy 12 altboydan oluşmaktadır: Ehmedli (Ahmedli), Kosalar, Marcanlı, Yaramışlı, Ⱪaraⱪoyunlu, Eli Ⱪurtlu 
(Ali Ⱪurtlu), Sâdâtlı, Ⱪurtlu, Ketunlu, Méy Ḫudâ-bendi, Haḳı Canlı (Haḳ-canlı) ve Şerefli.
a. Ehmedliler (Ahmedliler) aşağıdaki alt gruplardan oluşmaktalar: Tevelli, Ḫâlidli, 
Umranlı, Velî Ⱪaralı, Muradlı, Baⱪırlı, Neḳd Hesenlü (Naḳd Hasanlu) ve Şerifli. 
b.  Kosalar’ın  yaylaⱪ  ve  ⱪışlaⱪları  Sâve,  Gerâriz,  Takrud,  Kazérun,  Melik-abad 
Kazvin ve Mahmud-abad Ulesgerd’in batı ve güney bölgelerindedir.  
c. Marcanlılar
’ı oluşturan alt gruplar şunlardır: Aġca Ⱪoyunlu, Ⱪılavuzlu, Sofılar, Ⱪaralar, Beleşli, Mansurlu, Véysli, 
Vâlî, Velîli, Ferruḫ Yedi, Mahmudlu, Behramlı ve Gebeşli.
Söz konusu grupların yaylaⱪ ve ⱪışlaⱪları Zerend, Ḫereⱪan çevresi ve Sâve’nin güneyindedir.  
2. Aruḫlular:  Bu  boyun  altboyları  şunlardır:  Kel-vend,  Musulu,  Sulduz,  Hüséyin  Ḫanlı,  Keremli,  Ⱪasımlı, Aġul,  Ⱪaralı, 
Ardanlı, Ĝerib Leki Leki, Döker ve Hesenli.
a. Kelvendler şu gruplardan oluşmaktalar: Mızlar, Şéyḫler, İskenderli, Celallı (Celalu), 
Asişerli, Kerker, Ḫudâ-vérdili, Develi Ḫanlı, Mehemmedli, Aġıçı Ⱪoyunlu. Bunların yaylaⱪ 
ve ⱪışlaⱪları Hicub, Sarı Daġ, Ḫuşk Rud ve Tebili’de yer almaktadır. 
b.  Musulular  altıncı  Demir  yolu  durağı’nın  güneyinde  yaşamaktalar.  Bunların  alt 
gruplarından biri Mehrablı adını taşır.
c. Sulduzlar’ın ⱪışlaġı Sâve’nin doğusundaki Verâ Bulaⱪ çevresindedir. 
d. Hüséyin Ḫanlılar’ın ⱪışlaġı Ⱪum Gölü ve Ⱪara Su (Sâve’nin güneyi) kıyısındadır. 
e. Keremliler’in alt gruplarından biri Çend Mîrî adını taşımaktadır.         
3. İnanlılar: İnanlılar iki büyük alt gruptan oluşmaktalar: Yéngicekler ve Gökler. 
Bunlar da, aşağıdaki gruplardan oluşmaktalar: Râhetli, Şöleki, Ⱪaracalı, Ⱪonḳurlu, Aġ Saçlı, 
Şah Vérenli ve Çarḫılı. Onların ⱪışlaⱪları Gedaġ ve Ⱪale Muhammed Ali Ḫan çevresinde, 
Tahran ve Ⱪum Caddesi yakın bölgeleri, Savıc Bulaⱪ (Tahran), Zerend (Sâve) ve Buyin Zehra 
(Kazvin) yanında, yaylaⱪları ise Ḫereⱪan’da özellikle Gemişli yakını Ⱪotalu bölgesindeydi.
22 
 İrec, Afşar Sîstânî, İlhâ, Çadur-nişînân ve Tavâ’if-i ‘Aşâ‘irî-i İran, c. 1, s. 218; Behrâm, Emîr Ahmedî, Kûç-nişînî der Ḫûzistan, Fasl-
nâmé-yi ‘Aşâ‘irî-yi Zeḫâyir-i İnⱪilâb, Sayı: 8-9, Tahran, s. 122.
23 
 Séyyid, ‘Alî, Mîr-niyâ, İlhâ ve Tâyiféhâ-yi ‘Aşâyirî-yi Ḫorasan, Nesl-i Dâniş, Tahran, 1369, s. 95-96.
24 
 Afşar Sîstânî, İrec, Muⱪaddemé-yi Ber Şinaḫt-i İlhâ, Çadur-nişînân ve Tavâ’if-i ‘Aşâ‘irî-i İran, c. 2, Baskı: 2, Müassesé-yi Âmûziş ve 
İntişârât-i Nesl-i Dâniş, Tahran, 1368, c. 2, s. 1008.
25 
 Gelbâġî Boybirliği, Gelġâlî, Cüce Reşî, Kâmilî, Murad Ⱪorânî ve Sendülî boylarından oluşmaktadırlar. bkz. İrec, Afşar Sîstânî, İlhâ, 
Çadur-nişînân ve Tavâ’if-i ‘Aşâ‘irî-i İran, c. 1, s. 247-248.
26 
 Taḫta ⱪapı, zorunlu yerleştirme anlamına gelmektedir.
27 
 İrec, Afşar Sîstânî, İlhâ, Çadur-nişînân ve Tavâ’if-i ‘Aşâ‘irî-i İran, c. 1, s. 247-248.
28 
 İrec, Afşar Sîstânî, İlhâ, Çadur-nişînân ve Tavâ’if-i ‘Aşâ‘irî-i İran, c. 2, s. 1114-1115.

---