TranskriPSİyon

Eukariotlarda m-RNT sitoplazmaya keçir və zülal sintezini həyata keçirir.

• Prokaryotik mRNA-lar dəyişdirilmədən translyasiyada istifadə olunur.
• Prokariotların nüvəsi olmadığı üçün mRNT transkripsiyanın tamamlanmasından əvvəl eyni vaxtda ribosomlara bağlanaraq tərcümədə iştirak edir.
• Prokaryotlarda mRNT-lər polikistronik quruluşa malikdir.

***1 gen = 1 protein

• Monosistronik RNT: tək zülalı kodlayan mRNT (eukariotlarda).
• Polikistronik RNT: bakteriyalarda, operonlar kimi tanınan əlaqəli genlərin qrupları genomda ardıcıl olaraq yerləşir. Bu klasterlər tək mRNT yaratmaq üçün birlikdə transkripsiya edilir. Buna görə də, bakterial mRNT tez-tez bir-biri ilə əlaqəli müxtəlif zülalları kodlaya bilər (məsələn, metabolik yolun ardıcıl addımlarını kataliz edən əlaqəli fermentlər).

Transkripsiya faktoru lüğəti

gen ifadəsi (ekspressiyası) – gen məlumatının zülal kimi funksional gen məhsulunun sintezində istifadə olunduğu prosesdir.

transkripsiya - RNT polimeraza ilə bir DNT şablonundan xəbərçi RNT (mRNT) hazırlamaq prosesi

transkripsiya faktoru - DNT ilə bağlanan və transkripsiyanı təşviq edən və ya bastıraraq gen ifadəsini tənzimləyən bir zülal

transkripsiya tənzimlənməsi - məsələn, RNT polimerazanın DNT-yə bağlanmasına kömək etməklə və ya əngəlləməklə gen transkripsiyasının sürətinə nəzarət etmək

yuxarı tənzimləmə, aktivləşdirmə və ya təşviq - gen transkripsiyasının sürətini artırmaq

aşağı tənzimləmə, repressiya və ya bastırma - gen transkripsiyasının sürətini azaltmaq

koaktivator – gen transkripsiyasının sürətini artırmaq üçün transkripsiya faktorları ilə işləyən zülal (və ya kiçik molekul)

corepressor – gen transkripsiyasının sürətini azaltmaq üçün transkripsiya faktorları ilə işləyən zülal (və ya kiçik molekul)

cavab elementi – transkripsiya faktorunun bağlandığı DNT-nin xüsusi ardıcıllığı