T. C. MĠLLÎ EĞĠTĠm bakanliğI

 

 

17 

1.2.3.1. Omuriliğin ĠĢlevleri 

 

Omurilik; 

 



 

Beyin ve periferik sinir sistemi arasında bağlantı ve iletimi sağlar. 



 

Otonom sinirlere merkezlik yapar 



 

Refleks oluĢturur. 

Tendona vur ulmasıyla 

kasın aniden ger ilmesi ve 

kas iğciğinin uyar ılması

Kas iğciğinde oluşan uyarıların 

medülla spinalise taşınması

Bu uyarıların 

kasa iletilmesi  

Medülla spinalisteki

refleks değerlendirme 

ile aynı kasın motor 

nöronunun uyarılması

Kasın 

refleks 

olarak 

kasılması

 

Resim 1.13: Refleks oluĢumu 

 

Çevreden alınan uyarıların beyne ulaĢtırılmadan isteğimiz dıĢında bu uyaranlara karĢı 

gösterilen ani tepkilere, refleks denir. Refleks hareketinin oluĢması için en az bir reseptör, 

bir duyu siniri, bir merkez, bir motor sinir ve effektör organ gereklidir. Bu yapıların hepsine 

refleks arkı denir.  

 

 

Refleksler ikiye ayrılır. 

 



 

Kalıtsal (Ģartsız) refleksler: DoğuĢtan gelen reflekslerdir. Örneğin; göz 

kırpma hareketi. 

---

 

 

18 



 

KoĢullu  (Ģartlı)  refleksler:  Öğrenme  sonucu  oluĢan  reflekslerdir.  Dans 

etme, örgü örme vb. Öğrenme  oluncaya kadar beyin tarafından kontrol, 

edilir. Daha sonra kontrol omuriliğe geçer. 

 

Refleks,  medulla  spinalisten  baĢlayarak  (serebral  korteks  hariç)  tüm  merkezi  sinir 

sisteminin yapılarında meydana gelebilir.  

 

Patella refleksinin merkezi, medulla spinalistir. Pupillerin ıĢığa karĢı refleks yanıtının 

merkezi  mesencephalondur.  Otonom  sinir  sisteminin  idare  ettiği  reflekslerle  iç  ortamın 

değiĢmezliği sağlanır. Örneğin; dokulardaki oksijen miktarı azaldığı  zaman kandaki oksijen 

miktarındaki  değiĢmelere  duyarlı  reseptörler  aracılığı  ile  solunum  merkezi  uyarılarak 

solunum  derinliği  ve  hızı  refleks  olarak  artırılır.  Benzer  Ģekilde  vazomotor  merkez 

uyarıldığında, refleks hareket olarak damar çapları daraltılır. Nörolojik muayenelerde çeĢitli 

reflekslere bakılarak o refleks arkındaki yapıların sağlam olup olmadığı araĢtırılır. 

 

1.2.4. Beyin Omurilik Zarları  

 

Beyin  ve  omurilik  meninks  denen  üç  zarla  çevrilerek  koruma  altına  alınmıĢtır.  Bu 

zarlar dıĢtan içe doğru  sert zar (duramater), örümceksi zar (araknoid mater) ve ince zardır. 

(piamater)  

 

Resim 1.14: Beyin zarları  

 



 

Dura mater: (Sert zar) Kafatası kemiğine yapıĢık, kalın, dayanıklı iki katmanlı 

zardır.  Beyni,  kafatasına  bağlar  ve  dıĢtan  gelen  darbelere  karĢı  korur.  Dura 

mater ile araknoid mater arasında subdural aralık yer alır. 



 

Araknoid  mater:  (Örümceksi  zar)  Sert  zarın  altındadır.  Ġnce  bağ  dokusu 

lifleriyle iki zarı birbirine bağlar. Araknoid mater ile piamater arasında yer alan 

subaraknoid  aralıkta  beyin  omurilik  sıvısı  bulunur.  Araknoid  materin  beyni 

saran  bölümüne, araknoidea cranialis  denir. Beynin  gyruslarını  örter.  Medulla 

spinalisi saran bölümüne arachnoiadea mater spinalis denir. 

---

 

 

19 



 

Pia mater: (Ġnce zar) En içteki pia mater tüm beyin ve medulla spinalisi sarar. 

Çok ince bir tabakadır. Bu zarda bulunan kan damarları, beyin dokusunu besler 

ve solunum gibi olaylarda görevlidir.  

 

1.2.5. Beyin Omurilik Sıvısı (BOS / Liquor Cerebrospinalis) 

 

GeliĢim  sırasında,  ventriküllerin  duvarında  iki  pia  mater  tabakası  bir  araya  gelerek 

damardan  zengin  bir  yapı  olan  tela  choroideayı  oluĢturur.  Tela  choroidea  ve  bu  yapının 

ventrikül boĢluğuna bakan yüzünü örten ependim hücrelerinin birlikte oluĢturdukları yapıya, 

plexus  choroideus  denir.  Ventrikül  boĢluğuna  doğru  uzanan  plexus  choroideus,  bütün 

ventriküllerde bulunur. 

 

BOS, beyin ventriküllerinde choroid pleksusların kandan süzerek oluĢturduğu sıvıdır. 

Bu  sıvı  beyin  ventrikülleri,  canalis  centralis,  beyin  etrafındaki  sisternalar  ve  subaracnoid 

aralıkta bulunur. BOS, sinir sistemi dokusunun beslenmesi ve atıklarının atılmasında hayati 

öneme sahiptir.  Sinir sistemi sıvı ve boĢluklar sayesinde bir bütün olarak sıvı içinde yüzer 

durumda bulunur. Beyne gelen darbeyi bölgesel olarak değil bir bütün olarak karĢılar. 

 

BOS’  un  içinde  az  protein,  Na,  Cl,  K,  Ca,  glikoz,  oksijen  vardır.  Devamlı  akıĢ 

halindedir.  Günde  500  ml  üretilir.  BOS’un  normal  miktarı  150  ml’dir.  Araknoid  zarda 

bulunan  villi  arachnoidler  tarafından,  piamater  aracnoid  materdeki  kapiller  duvarından  ve 

lenfatik  drenaj  yoluyla  emilebilmektedir.  BOS’un  büyük  bölümü  4.  ventriküllerden 

salgılanır.  Herhangi  bir  nedenle  fazla  salgılandığında  kafa  büyür.  Bu  tabloya,  hidrosefali 

denir. 

 



 

BOS’ un Görevleri 

 



 



Beyni; vurma, çarpma gibi mekanik etkilerden korur. 



 



Kan ve sinir hücreleri arasında madde alıĢveriĢini sağlar. 



 



Merkezi  sinir  sisteminde  iyon  değiĢiminin  dengede  kalmasına  yardım 

eder. 

 

---