T. C. MĠLLÎ EĞĠTĠm bakanliğI

 

 

10 

Cerebrumun gri cevherden oluĢan en dıĢ tabakasına, serebral  korteks denir. Korteks 

kelimesi  latince  “kabuk”  kelimesinden  gelmektedir.  Kalınlığı  2-6  mm  arasındadır. 

Ġnsanlarda,  serebral  korteksin  yüzeyi  pek  çok  girinti  ve  çıkıntıyla  kaplıdır.  Korteksdeki 

çıkıntılara  gyrus,  girintilere ise  sulcus  denir.  En  yüksek  sinir iĢlevlerinin  yapıldığı  alandır. 

Kortekste  motor  merkez  ve  duyu  merkezi  bulunur.  Korteks  afferent  sinir  yolunun  sonu  ve 

efferent sinir yollarının baĢlangıç kısmını oluĢturur. Hemisferlerin iç kısmı beyaz cevherden 

meydana gelmiĢtir. Beyaz cevher içinde miyelinli liflerden baĢka bazal ganglionlar denilen 

gri katman kitleleri bulunur. Bazal ganglionların iĢlevleri kesin olarak bilinmemekle birlikte, 

beyincik  ve  beyin  korteksi  ile  birlikte  çalıĢarak  iskelet  kaslarının  motor  etkinliklerini 

düzenlediği sanılmaktadır. Ġstekle baĢlatılan bir hareketin otomatik olarak devam etmesinde 

rol oynadığı tahmin edilmektedir.  

 

Resim 1.6: Bazal ganglionların Ģematik görünüĢü 

 

 

Beyin  yarım  kürelerinin  dıĢ  yüzeyinde  sulcus  centralis  (rolando  oluğu  ),  sulcus 

lateralis  cerebri  (sylvıus  yarığı),  sulcus  parieto  –  occipitalis,  sulcus  calcarinus  ve  sulcus 

cinguli  gibi  önemli  oluklar  bulunur.  Her  yarım  küre  dört  ana  loba  ayrılmıĢtır.  Frontal, 

parietal,  temporal  ve  oksipital  olmak  üzere  her  lobun  farklı  iĢlevleri  vardır.  Bu  loblar, 

adlarını komĢu oldukları kafa kemiklerinden alır. 

---

 

 

11 

 

Resim 1.7: Beyin sulcusları ve lobları  

 



 

Frontal Lob (Alın lobu) 

 

Beynin  en  geliĢmiĢ  ve  en  büyük  lobudur.  Beyin  yarım  kürelerinin  dıĢ  yüzünde 

bulunan,  arkada  rolando  oluğu  ile  paryetal  lobtan,  yanlarda  ise  sylvius  yarığı  ile  temporal 

lobtan  ayrılır.  Alın  lobu  üzerinde  motor  ve  duyu  merkezleri  ile  konuĢma  merkezi  (  broca 

merkezi) bulunur. 

 



 

Parietal Lob (Yan kafa lobu) 

 

Yan kafa lobunu, önde rolando oluğu, aĢağıda sylvius yarığı, arkada ise sulcus parieto 

occipitalis sınırlar. Bu lob üzerinde duyu merkezlerinin yanı sıra duyuların değerlendirildiği 

öğrenme, hafıza ve mantık gibi merkezlerde bulunur. 

 



 

Temporal Lob (ġakak lobu) 

 

Yukarıda  sylvius  yarığı  ile  sınırlandırılan  bu  lob  ile  art  kafa  lobu  arasında  belli  bir 

sınır  yoktur.  Bu  lob  üzerinde  iĢitme  duyusunun  alınması  ve  düzenlenmesi  ile  ilgili  temel 

iĢitme merkezleri bulunur. Koku ve tat merkezleri de temporal lobda yer alır. 

 



 

Oksipital Lob (Art kafa lobu) 

 

Hemisferin arka kısmında bulunan piramit biçimindeki lobdur. Görme ve görüntüleme 

merkezleri bu alanda yer alır. Bunun hasarında görme defektleri ortaya çıkar. 

---

 

 

12 

 

Bölge 

Görevi 

Frontal lob 

Ġskelet kaslarının hareketinin kontrolü 

Parietal lob 

Temas,  basınç,  titreme,  ağrı,  sıcaklık  ve  tat 

duyularının algılanması 

Oksipital lob 

Görme duyusunun algılanması 

Temporal lob 

Ses, koku ve tat duyularının algılanması 

Tüm loblar 

Motor  aktivitelerin  baĢlaması  ve  yürütülmesi  ile 

duyusal verilerin yürütülmesi ve entegrasyonu 

Tablo 1.2: Beyin lobları ve görevleri 

 

 

Resim 1.8: Beyin loblarında bulunan duyu ve motor merkezler 

 

1.2.1.3. Ara Beyin (Diencephalon) 

 

Ara beyin, orta beyin ile beyin yarım küreleri arasındadır. 3. karıncık (ventrikül) içine 

yerleĢmiĢtir.  Ara  beyin;  thalamus,  hypothalamus,  epithalamus  ve  supthalamustan  meydana 

gelir. 

---

 

 

13 

 

Resim 1.9: Diancephalon ve cerebellum 

 



 

Thalamus 

 

Thalamus, ara beynin en büyük ve en alt  bölümüdür. Ġçteki bölüm anlamındadır. Gri 

cevherden yapılmıĢtır. Ana görevi; vücuttan gelen duyu bilgisini daha yüksek beyin kabuğu 

bölgelerinin  okuyabileceği  bir  biçime  çevirerek  ilgili  bölgelere  yollamak  ve  yine  beyin 

kabuğundan  gelen  emirleri  daha  alt  seviyedeki  ilgili  bölgelere  iletmektir.  Koku  hariç 

cerebruma  giden  tüm  bilgilerin  gidiĢ,  aynı  zamanda  geliĢ  yeridir.  Alınan  duyular,  burada 

düzenlendikten sonra cerebruma yollanır. 

 



 

Hypothalamus 

 

Hypothalamus,  thalamusun  altında  yerleĢiktir.  Hipofiz  bezi  ince  bir  sapla 

hypothalamusa bağlıdır. Hipofizin salgıları hipothalamus tarafından kontrol edilir.  

 

Hpothalamusun iĢlevleri Ģunlardır: 

 



 

Açlık ve tokluk merkezi buradadır. Bu iki merkez birbirine zıt çalıĢır. 



 

Hipofiz bezi ve diğer bezlerden hormon salgılanmasını kontrol eder. 



 

Susama  merkezi  buradadır.  Bu  merkez  uyarıldığında  su  dengesinin 

sağlanması için ADH (antidiüretik hormon) salgılayarak daha çok suyun 

geri emilmesini sağlar. 



 

Uyku  ve  uyanıklık  halini  ayarlar.  Retiküler  formasyondan  beyin 

korteksine  giden  sinir  yolları  hipotalamustan  geçer.  Bu  sinir  yollarının 

zarar  görmesi  durumunda,  (travma)  uyku  veya  koma  durumu  ortaya 

çıkar. 



 

Seksüel faaliyetleri yönetir. 



 

Ağrı,  korku,  kızgınlık,  heyecan  ve  Ģiddet  gibi  hislerin  kontrolünde  rol 

alır.  



 

Vücut sıcaklığını ayarlama merkezi  buradadır.Ġlgili reseptörlerden aldığı 

bilgilerle azaltarak ya da artırarak sıcaklığın dengede tutulmasını sağlar. 

---