T. C. Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ antropoloji (SOSYAL antropoloji) anabiLİm dali
Yüklə 1,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bütüncül Türk Budunbilimine Doğru
- A.g. e.
62 ilgisizliğin nedenleri, Mehmet Halit Bayrı’nın 1930’da söylediğine göre şu nedenlerledir: “Halk hayatının bu suretle kendi muhitinde gizli bırakılmak istenmesinin fikrimize göre başlıca iki sebebi vardır: Birinci sebep, halkı tam manası ile hakir gören, onun mahsullerine ve müesseselerine istihfaf ve istihza ile bakmayı itiyat edinen eski Osmanlı zihniyet ve telakkisinin halk üzerindeki derin ve meşhum tesiridir… Halk, ancak içine çekilmek ve hususi âleminde saklanmakla varlığını müdafaa etmiştir… Birinciden daha dikkate şayan ikinci sebep ise, olduğu gibi öğrenilecek ve gene olduğu gibi gösterilecek olan halk hayatının, yabancılara henüz iptidailikten kurtulamadığımıza şahit tutulmasından korkulmasıdır.” 50 İlerleyen bölümlerde Karabaş, Bayrı’nın bu sözlerini tartışmış halkbilimi araştırmalarını “basit” olguların beyhude açıklaması olarak gören bozuk zihniyeti ciddi şekilde eleştirmiştir. Karabaş eserinin ilerleyen bölümlerinde “neden budunbilim?” sorusunu kendi sözleriyle açıklamaktadır. Karabaş’a göre sosyal bilimler bir bütüncüllük arz etmelidir. Bu nedenle temel amacın “bütüncül budunbilim” olması gerektiğini söylemektedir: Türkçede “halkiyat”, “halk bilgisi”, “halkbilim”, “folklor” gibi adlar varken niye “budunbilim” adını öneriyorum? “halk” ile “” sözcüklerinin çok yıpranmış olduklarını düşündüğüm için. Değişik anlamlarda kullanıla kullanıla anlamsızlaşmış bu sözcüklerden türetilecek bir bilim dalı adının çelişen çağrışımlara yol açacağını, o bilim dalına yaklaşımımızı olumsuz bir biçimde 50 Seyfi Karabaş, Bütüncül Türk Budunbilimine Doğru, İstanbul, 1999, s.14 63 etkileyeceğini sanmıyorum. Karabaş ilerleyen bölümlerde “halk” ve “folklor” kelimelerinin yıpranmışlığına değinmiş kendi görüşleri çerçevesinde “budunbilim” in gelecek nesil halk kültürü araştırmacıları için daha uygun olacağını ifade etmiştir. Budun sözcüğü public, people sözcüğünün karşılığıdır. Bunun yerine folk sözcüğünün kullanılmasıyla, budunbilimin konusuna olumsuz çağrışımlara baştan kapı açıldığı ortadadır. 51 İlerleyen bölümde ise Karabaş bu budunbilimsel çalışmaların nasıl bir yol izlemesi gerektiğini şu şekilde açıklamaktadır: Şimdiye dek budunbilimsel çalışmalara pek gönülsüz girişmiş, yalnızca yitmemesini dilediğimiz budun bilgisel ürünleri “toplayıp” arşivleme uğraşına ağırlık vermiş durumdayız. Budunbilim yapmak yerine budun bilgisi ile yetinmekteyiz de diyebiliriz. “Budunbilim yapabilmek için önce budun bilgisel ürünlerin derlenmesi gerekiyordu” denebilir. Büyük ölçüde doğrudur bu. Yalnız, açık seçik amaçlar için yapılmayan derlemelerin ya da anıklıkların pek sağlıklı, sonradan belirlenecek amaçlar için yeterli olmayacakları da kolayca görülebilir. Budunbilimsel çalışmalarla budun bilgisel çalışmalar at başı gitmek, birbirlerine itici güç olmak zorundadırlar. Tanımda; “budun bilgisi”: iletişim biçimlerinin toplum baskınlığının etkisi altında öznel tutarlıklı kullanışlarının ürünlerinin tümünü içerir. Karabaş kitabının ilerleyen bölümlerinde “bütüncüllük” kavramı üzerinde durmaktadır. Bu kavram “budunbilim” çalışmalarında diğer sosyal bilimlerinde kullanılması gerektiği anlamına gelmektedir. Mesele bir budunbilim çalışmasının araştırdığı konu itibariyle diğer disiplinlerle bir arada yürümesidir. Bunlar elbette halkbiliminin ya da 51 A.g. e. s.23 64 yazarın ifadesiyle “budun bilimin” yardım aldığı önemli dallar olan tarih, coğrafya, dil bilim, psikoloji, sosyoloji ve diğer bilimlerdir. Ancak bu sayede bir bütüncüllüğe ulaşılabilecek ve halkbilimi çalışmalarının bir değeri olabilecektir. 52 52 A.g. e. s.25–59 III. İNCELENEN HALK BİLİMCİLER HAKKINDA TEMEL BİLGİLER 1. PERTEV NAİLİ BORATAV’IN HAYATI VE ESERLERİ Cumhuriyet kurulduktan sonra Selim Sırrı Tarcan ve Mehmet Halit Bayrı gibi Osmanlı’nın son döneminde yetişen, konunun meraklısı halkbilimi araştırmacılarının ardından, yeni dönemde daha bilimsel ve modern araştırmalar yapmak amacıyla yeni metotlar ve eğitim sistemleri geliştirilmişti. Bu yeni sistemde yetişen ilk ve en büyük isim kuşkusuz P. N. Boratav’dır. Hocanın hayatının ilk yıllarından başlayarak son günlerini geçirdiği Paris’e uzanan hikâyesi Cumhuriyet’in macerasına paralellik göstermektedir. Hocanın gençlik döneminde etkisinde kaldığı fikri akımlar, olgunluk çağındaki düşünceleri ve siyasi görüşleri genellikle devrin revaçta olan fikir akımlarıyla paralellik arz etmektedir. Metin Turan’ın çalışmasıyla, Kültür Bakanlığı yayınlarından çıkan Pertev Naili Boratav’a Armağan adlı kitapta Hoca, röportajı gerçekleştiren Ayhan Aydın’a 23 Aralık 1997’de hayatının ilk yıllarını şu şekilde anlatmaktadır: Ben, Naili Bey’in, kaymakam Naili Bey’in oğluyum. Naili Bey hayatının sonlarına doğru, Bolu sancağının, Mudurnu kazasının kaymakamıydı. Ben ilkokulu Mudurnu’da bitirdim. O sırada İstanbul’un ve Anadolu’nun bir kısmı işgal altındaydı. İlkokulu bitirince, dayımın teşvikiyle Kumkapı’daki Fransız okuluna gittim. Papazların olduğu bu okulda beş sene okudum. Sonra İstanbul lisesine gittim. Daha sonra üniversiteye gittim. Türkiye her yönden Yüklə 1,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|